Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1979, Qupperneq 8

Endir sveitasælu
í hávaða, ódaun og eldskini gassúlna: smábóndi í Tabascohéraöi. Olíuundriö,
sem náö hefur tökum á Suöur-Mexíkó, lœtur þau heldur ekki ósnortin: umheimur
þeirra er í hættu.
Takmark þeirra: Öryggishjálmar
Olíuleiöslu-verkamenn í matarhléi í Cactus, þar sem stærstu efnaverksmiðjur Suður-
ustu héruöum Suöur-Mexíkó spretta borventlar upp úr votengjum sem tákn hins nýja tími
Ef konurnar láta sjá sig í dagsbirtu, eru
þær eins ömurlegar útlits og húsin, sem
þær eiga heima í. En þegar olíukallarnir
sem innfæddir kalla nú „Petroleros"
koma og Ijósin eru kveikt á „Escondida"
og öörum skemmtistööum í útjaöri Villa-
hermosa, þá eru þær blómarósir nætur-
innar. Ástin er fremur ódýr þarna, en
víniö er dýrt, vasarnir veröa tómir, en
kallarnir fullir.
Lázaro Cárdenas, forseti, snýr baki við
þessu synduga líferni. Utan viö borgina
stendur hann á steinstalli steyptur í bronz
og horfir í vestur — þangaö sem himinn
glóir. Milli pálma og bananatrjáa, á
endalausum úthögum og inni í frumskóg-
um og fenjum héraöanna Tabasco og
Chiapas í Suöur-Mexíkó sprettur óhemju-
legur iönaöur upp úr jöröinni. Þaö er eins
og óstöövandi logsuöutæki skjóti 40 til
50 metra háum gassúlum meö æöisleg-i
um hvin upp í rakt loftið og liti himininn
logandi rauöan.
Eldarnir eru Ijóstákn auöæva, sem
Lázaro Cárdenas kann aö hafa haft
hugboö um, þegar hann skyndilega tók
eignarnámi öll erlend olíufyrirtæki í
landinu, en þau voru flest bandarísk, 18.
marz 1938 og afhenti öll mannvirki þeirra
nýstofnuöu ríkisfyrirtæki, „Petroleos
Mexicanos" (Pemex). Síöan hefur veriö
litiö á hann sem þjóöhetju. í fjóra áratugi
framleiddi fyrirtækiö meiri skriffinnsku en
olíu — þangaö til José López Portillo,
forseti, skýröi frá þeim tölum, sem geta
haft feikileg áhrif á orkumál og þar meö
valdastöðu alls hins vestræna heims.
Vísindalega hefur þegar verið sannaö,
aö fyrir hendi sé magn af olíu og jarögasi,
sem nemi 40 milljöröum tunna (hver
tunna er 159 lítrar). Þaö er eins mikiö og
til er í íran. Sennilegt er talið, að foröinn
nemi 200 milljörðum tunna. Þaö væri
meira en olíu-risaveldið Saudi-Arabía
hefur að geyma. Og meira heldur en
hingað til hefur streymt úr olíulindum
Bandaríkjanna öllum samanlagt, síðan
Mr. Drake nokkur reisti fyrsta borturninn
í Titusville í Pensylvaníu fyrir 105 árum.
Efasemdir um, aö hinar furöulegu tölur
mexíkanskra olíuleitenda samsvari hinu
raunverulega magni, eru réttmætar —
því aö sennilega er olíuforöinn í reyndinni
miklu jrieiri. Enn hefur aðeins einn
fimmtándi hluti af iörum Mexíkó veriö
jaröfræöilega kannaöur. Þaö er því vel
hugsanlegt, aö undir hinum torfæru
frumskógasvæöum leynist miklar olíu- og
gasbirgöir í viöbót.
En hvaö sem öllum vangaveltum og
ágizkunum líöur, þá eru hinir 40 milljaröar
tunna einir nægir til að veita Mexíkóbúum
nokkra huggun eftir allt mótlæti þeirra
varöandi sitt eigiö land og sína eigin olíu
hingaö til. Sú dapurlega saga hófst eftir
stríöiö 1846—‘47, þegar Bandaríkin
innlimuöu norður-helming Mexíkó, þar
sem nú eru ríkin Kalífornía, Arizona,
Land í
olíuvímu