Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1980, Blaðsíða 4

slátur, kjötsúpa, saltkjöt og baunir,
skyr og hrísgrjónagrautur, er þetta
ekki í rauninni bezti hversdagsmat-
urinn? En því miöur fyrir fjölskyldu
mína hef ég víst aldrei komizt af
hryggjar-, læra- og grænbaunastig-
inu á sunnudögum.
En fyrir því fór ég nú aö skrifa
þessar matarhugleiöingar, aö þegar
ég er aö þvo upp eftir lærasneiöarn-
ar mínar á sunnudögum, liggur
stundum viö að mér veröi óglatt,
þegar á mér dynja útvarpsauglýs-
ingar um grísakótelettur meö
rauðkáli og sykurbrúnuöum kartöfl-
um, glóöarsteiktan lambahrygg
rjómasveppasósu og ís meö þeytt-
um rjóma og sultutaui — eöa
eitthvaö svoleiöis.
Afskaplega er skiljanlegt aö fólk
fari út og fái sér góöan mat sér til
hvíldar og hressingar á sunnudög-
um, þaö gerum viö líka stundum og
er ég þá manna fegnust aö sleppa
viö allt umstangið viö matartilbún-
inginn hér heima. En ég verö að
viöurkenna, að ég er undrandi,
þegar ég heyri hvaö borðaö er í
hinum og þessum mötuneytum út
um allan bæ inni í miöri viku, því aö
Glöggt man ég eitt sinn er viö
krakkarnir á Beinabakkanum á
Húsavík vorum í miöju kafi í „hóu-
leik“, aö einn leiksveinninn sagöi
upp úr eins manns hljóöi meö
mikilli tilfinningu í röddinni: „Ég
held ég verði aö hætta, ég hlakka
svo óskaplega til aö fara aö borða,
það eru nefnilega kjötbollur.“
Öll vorum viö auövitað aö mestu
alin upp á þeirri landsfrægu Húsa-
víkurýsu, ýmist soðinni, steiktri,
siginni, saltaöri eöa hertri, náttúr-
lega líka á þorski, lúöu, kola og
hrognkelsi. Ég held að undantekn-
ingarlaust hafi fiskur veriö á borð-
um 4—5 daga vikunnar, kjötbollur
eöa kjötsúpa á sunnudögum og
stórsteik og hangikjöt á jólum og
öörum stórhátíöum.
Þetta var fyrir stríö.
Með auknum efnahag og bættum
samgöngum viö útlönd gjörbreytist
mataræöið hér á landi — eins og
raunar flest annaö — í stríöinu og
eftir það. Allskyns krydd og dósa-
matur fer að verða algengur á
borðum íslendinga, ýmislegt, sem
allur almenningur vissi ekki einu
sinni að var til nokkrum árum áöur.
Nú veröa kótelettur og heilsteiktur
hryggur eða læri aöalsunnudags-
maturinn.
Smátt og smátt eykst fjölbreytnin
í matartilbúningi. Á sjöunda ára-
tugnum skall grill-aldan yfir. Ég
minnist fjálglegra orða Agnars
Bogasonar í Mánudagsblaöinu —
allt skyldi grillaö — og hann geröi
lítiö úr þessum venjulega sunnu-
dagshrygg — eða læri.
Enn heldur flóðiö áfram. Matar-
uppskriftirnar dynja á manni. Maður
opnar ekki svo dagblaö, aö ekki
blasi þar viö manni ein eöa fleiri
uppskriftir eöa heilu blaðsíðurnar af
matarhugleiöingum. Furöar nokk-
urn á, aö Erró málaði sitt fræga
málverk „Matarlandslag“ (Food-
scape)?
Nú er kannski ekki að marka mig,
ég hef mjög takmarkaöan áhuga á
mat og matartilbúningi. Minn Akkil-
esarhæll er matartilbúningur. Ég vel
alltaf uppþvottinn eigi ég þess kost
aö velja á milli hans og matartilbún-
ings og ég er bara ansans ári góö í
uppþvottí, þó aö ég segi sjálf frá. En
nú hefur það verið hlutskipti mitt í
yfir tuttugu ár að búa til mat (og þvo
upp) og þaö hefur ekki hjá því fariö
aö stöku sinnum hafi skammlaust
til tekizt. En eigi ég von á gestum
og ætli bara aö gefa þeim venju-
legan hversdagsmat eða köku, sem
óg hef bakaö mörg hundruð sinnum
Hvað
borðar blessað
fólkið
á jólunum?
og heppnast vel, þá fyrst keyrir nú
klaufaskapurinn um þverbak, ég get
næstum því treyst því, aö allt fer í
handaskolum. Þetta eru eins og
álög. Er þá nokkur furöa, þó aö ég
só lítiö spennt fyrir að reyna íburö-
armiklar uppskriftir, sem ég á þó
fullar skúffur af?
Einfaldleiki í hversdagsfæði
finnst mér alveg sjálfsagður hlutur:
soöin ýsa, steiktur fiskur, saltfiskur,
heimatilbúnar fisk- og kjötbollur,
þaö eru kjúklingar, hryggur, læri
o.fl. o.fl. — bara hvunndags! Og
þegar veitingasjoppur í iönaðar- og
verzlunarhverfum eru farnar aö
auglýsa „róstbíf börnes“ á miöviku-
dögum og rauðvínssoðinn ham-
borgarhrygg í hádeginu á föstudög-
um, er þá nokkur furöa þó að ég
spyrji eins og kerlingin foröum:
„Hvað boröar blessað fólkið á jólun-
um?“
mmm
Anna María Þórisdóttir