Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1980, Blaðsíða 13

til þess aö reisa spítala. En þá sýndi
Carl Siemsen þann höfðingskap aö
hann gaf bæöi klúbbhúsin sem
spítalahús. Og haustið 1866 tók
þessi nýi spítali á móti fyrstu sjúkl-
ingunum. Voru sjúkrastofur á efri
hæö, þar sem áöur voru gestaher-
bergi, en rekstur húsanna var að
öðru leyti með svipuðu sniði og áður
hafði verið, til þess að hafa tekjur af
þeim.
Þetta hefir líkiega verið einkenni-
legasti spítali í heimi. Á neðri hæð-
inni voru sem áður dansleikar, veizl-
ur og leiksýningar, og þar þrumaði
Skugga-Sveinn kvöld eftir kvöld:
„Látum hnífa hvassa stýfa haus frá
bol!“ Hitt þótti erlendum ferðamönn-
um þó enn einkennilegra, þá er þeir
komu til Reykjavíkur og spurðu hvar
þeir gætu fengið keypt fæöi, aö þá
var þeim vísaö í spítalann, því að þar
fór fram greiöasala jafnt og áöur.
Fyrsta ár spítalans voru þar 34
sjúklingar, en legudagar urðu 407.
Og í þessum húsakynnum fór fram
læknakennslan og svo var lækna-
skólinn þar fyrstu ár sín.
íbúatala Reykjavíkur hafði nú tvö-
faldast síðan Hjaltalín varð land-
læknir, og kröfur til sjúkrahússins
jukust ár frá ári. Hilmar Finsen
Klúbburinn atóö nokkurnveginn ffyrir suöurenda Aöalstrætia og sést vel é þessari mynd Sigfúsar Eymundssonar, sem tekin
er um 1882.
Klúbburinn gnæfir uppúr þyrpingu
húsa viö Suöurgötu, Kirkjustræti og
Aðalstræti og þekkist á því, aö hann
er eina húsið meö valmaþaki, sem
þótti skrýtiö og því var húsiö
stundum nefnt „Okakeriö11 eftir
skaftfellsku fláti.
landshöföingi fór fram á það viö
stjórnina 1881, að á næstu fjárlögum
væri ætluð nægileg upphæð til þess
að koma á fót landspítala. Geröi
hann ráö fyrir að þar þyrfti aö vera
rúm fyrir 24 sjúklinga, auk þess
herbergi fyrir fjóra geðveika menn,
læknastofur, baðhús, skurðlækn-
ingastofa, líkhús og herbergi fyrir
læknaefni. Gerði hann ráð fyrir að
þetta mundi kosta 30—40 þús.
krónur. En stjórnin svaraði á þann
hátt, aö Reykjavík væri ekki of góð
til þess aö koma á fót spítala í félagi
viö nágrannahéruö.
Afleiðing þessa varð sú, að spít-
alafélagið seldi bæði klúbbhúsin
skozkum fatakaupmanni, sem
Thierny hét.
Árið 1897 keypti Hjálpræðisherinn
húsin. Þau voru svo bæði rifin 1916
og þá reisti Herinn þar stórhýsi, er
enn stendur.
En þaö er af spítalamálinu aö
segja, að spítalafélagiö lét reisa nýtt
sjúkrahús suöur í Þingholtum árið
1884. Var Helgi Helgason tónsáld
yfirsmiður hússins og telzt það nú til
Þingholtsstrætis 25. Þarna skyldi
læknaskólinn líka vera. En þaö kom
brátt í Ijós að húsakynni voru þarna
allt of þröng og óhentug. Samt var
þetta eina sjúkrahúsið í bænum þar
til Landakotsspítali var reistur 1902.
Landakotsspítali var ekki reistur
fyrir íslenzkt fé, heldur' var það
kaþólska trúboðið, sem lét reisa
hann. En um mörg ár mátti hann
kallast landsspítali, og var því mikið
þjóðþrifa fyrirtæki.
Mikil breyting hefir orðið á heil-
brigðismálum hér á landi síðan um
aldamót, og sem snöggvast skal nú
litiö á hvernig hér er umhorfs í
borginni í þeim efnum.
Landakotsspítali hefir veriö endur-
reistur og nú rúmlega helmingi
stærri en hann áður var. Svo hafa
komið hér Landspítali og Borgarspít-
ali, hvor um sig með mestu stór-
byggingum í bænum. Þá má nefna
Fæðingadeild, Heilsuverndarstöð,
Kleppsstítala og ýmsar deildir í
sambandi við hann, Grensásdeild
Borgarspítalans, Sjúkrahótel Rauða-
krossins. Þar næst má telja tvö stór
elliheimili, Grund og Hrafnistu og þar
eru mörg hundruð öryrkja, sem ekki
geta fengið sjúkrahúsvist, og þriðja
elliheimilið má telja Hafnarbúðir.
Ennfremur má geta um blindraheim-
ilið, heimili öryrkja og fatlaðra o.fl.
Fyrsti spítalinn, sem reistur var í
Reykjavík og var um 18 ára skeið
eini spítali borgarinnar, er enn uppi
standandi í Þingholtsstræti 25. Ef
menn líta á það hús og bera þaö í
huganum saman viö öll þau sjúkra-
hús, sem hér eru nú, mun þeim
ósjálfrátt finnast, að á engu sviði
Reykjavíkurlífsins hafi orðið jafn
stórfengleg breyting.
Þó hefir aldrei veriö örðugra en nú
að fá inni fyrir langlegu-sjúklinga og
útslitiö fólk.