Lesbók Morgunblaðsins - 19.07.1980, Blaðsíða 6

verulega fiskiróöur meö fööur sínum;
þá dró hann 13 fiska og þótti miöur aö
hitta á ólánstölu, ekki haföi strákurinn
nein hlífðarföt. Geröist hann því blaut-
ur og kaldur, faöir hans tróö honum þá
fram í barka bátsins og breiddi viir
hann druslur en jafnvel löngu eftir aö
hann kom í land skalf hann eins og
hundur af sundi dreginn. Eftir sinn
fyrsta kaldsama fiskiróður vaknaði hjá
Gísla þráin eftir aö fara sem oftast á
sjó og héldu honum þar engin bönd.
Innan við fermingu byrjaöi hann aö
fara meö byssu og varö strax góö
skytta. Hann haföi lengi þá reglu aö
skrifa hjá sér allan veiðiskap; var þaö
oröiö mikiö safn, mikiö er þó óskrifaö
af því sem náöst hefir. Yfir 300 seli
hefir hann skrifað hjá sér, suma gat
hann ekki innbyrt og varö aö draga þá
til lands, — gangspil haföi hann til aö
draga þá stærstu upp úr fjöru.
Fimmtán ára gamall fór Gísli fyrst á
þilskip sem stundaði handfæraveiöar
fyrir Noröurlandi og Vestfjöröum.
Þetta var lífsreynsla fyrir unglinginn en
góöur skóli, því aö þessi skip lentu oft
í aftaka veðrum. Ekkert stýrishús var
og þurftu stjórnendur aö standa við
stýri án skýlis hvernig sem veður var,
en stundum var helst stór og sterkur
maöur látinn standa veðurmegin viö
stjórnanda, bæði til hjálpar ef á þurfti
aö halda og til aö hlífa honum viö
mestu ágjöfinni. Ósjaldan þurfti aö
binda þessa menn svo aö þeim skolaöi
ekki út. Hektor hét eitt skip sem Gísli
var á. Var þaö eitt vor, aö það skip
ásamt fleirum, hröktust undan veöri og
ís inn á Noröurfjörö á Ströndum. Fóru
skipverjar þar í land og slógu upp balli
íbúöarhúsiö í Málmey, sem Jón
Árnason frá Kambi í Deildardal byggöi
1925. Húsiö brann 1951. Á myndinni er
ferðafólk af Höföaströnd.
Björn í Bæ
Lávarðurinn í
Fellshreppi
Af Gísla Konráös-
syni, sem bjó í Málm-
ey í 22 ár og hefur
marga hildi háö í ára-
tuga veiöimennsku
Gísli Konráösson
Gísli heitir hann Konráösson, fædd-
ur aö Tjörnum í Fellshreppi 11. sept-
ember áriö 1892 og er því nú á 88
árinu. Afi hans, Kristinn á Tjörnum, var
bróöir Konráös hreppstjóra í Bæ; voru
bræöur þessir báöir sagðir forystu-
menn sinna sveita. Eins og nafngiftin
bendir til hjá mér er furðulega mikil
reisn og myndarbragur yfir þessum
aldna skörungi, og er hann í huga mér
ímynd enskra lávarða sem taldir voru
fyrirmynd aö manndómi og glæsibrag.
Það sem skrifaö veröur hér um
Gísla er aö mestu eftir frásögn hans
haft. Hann er uppalinn á Tjörnum í
fjölmennum systkina- og frændliöa-
hópi, þar sem sjósókn og aflabrögö
voru í raun og veru tekin fram yfir
landbúnaö, var þó búskapur talinn
snyrtilegur þar, en Anna Pétursdóttir
kona Konráös var búforkur hinn mesti.
Hún haföi umsjá og uppeldi 7 barna er
upp komust en 11 börn eignuöust þau
hjón. A heimilinu voru fleiri fjölskyldur
og því alltaf margmenni bæöi viö
sjósókn og landbúnaö. Konráö faöir
Gísla var annálaöur mikill sjómaöur og
stjórnari, með ágætum veöurglöggur
og fiskisæll.
Gísli var elstur sinna systkina sem
upp komust, var sjómennska honum í
blóð borin og átti allan hans hug frá
barnæsku. Hann var einnig vel lagtæk-
ur á smíðar eins og síöar veröur aö
vikið. Átta ára fór hann í sinn fyrsta
Útsýni frá Málmey til Þóröarhöföa.
Myndin er tekin eftir húsbrunann, sem
þar varö 1951.
Málmey séö úr lofti. Þóröarhöföi og
Höföaströnd í baksýn.
í bæjardyrum. Þar var fátt um dömur
en margir karlmenn. Þegar dansað
haföi veriö um hríö kom maöur
hlaupandi og sagöi allt vera aö fyllast
af ís; fóru þá margir um borö í skip sín,
en þeir áköfustu héldu áfram dansi,
komust þeir ekki um borö fyrr en aö
tveim sólarhringum liönum og þá á ísi,
en allur flotinn varö aö liggja þarna í
hálfan mánuö, eöa þar til aö sunnanátt
kom og ísinn lónaði frá. í hákarlalegu
hleyptu þeir eitt sinn á skipinu Siglfirö-
ingi í stórhríö og stjórsjó vestur á
Arnarfjörð; var þá allt í grænum sjó en
þeir sem ofan dekks voru, höföu á sér
bönd því aö annars áttu þeir á hættu
aö skolast út. Aðbúnaður allur á
þessum skipum var ekki saman ber-
andi viö þaö sem nú er, en skipshöfn
var vosbúö og kulda vön, unglingarnir
hörönuðu og urðu aö dugandi mönn-
um. Þeir sem ekki þoldu álagiö fóru
eöa voru settir í land, mátti þar glöggt
sjá þaö sem oft gerist meöal dýra aö
dugnaöur og haröfylgi skiptu oft sköp-
um, sagöi Gísli.
Eftirtektarvert, sagöi hann, var hve
athyglisgáfa og glöggskyggni margra
skipstjóra var mikil; þeir sáu jafnvel á
lit sjávar hvort ís var í nánd eða hvort
stórviðri var aö bresta á. Fiski- og
hákarlamið gjörþekktu þeir og eins um
dýpi á miðunum. Til Grindavíkur fór
Gísli á vertíö, en grun hefi ég um aö á
Noröurlandi hafi hann kunnaö betur
viö sig.
Gísla hefir verið fleira gefiö en
sjómennska; hann er ágætlega vel
lagtækur bæöi á tré og járn, hann
geröi viö og jafnvel smíöaði báta. Sjö
sumur var hann í brúarvinnu hjá Jónasi
Snæbjörnssyni brúarsmið; vann hann
þar sem fullgildur smiöur viö smíöi á
16 brúm og viögeröir á mörgum. í
þessari vinnu munaöi eitt sinn litlu aö
hann yröi fyrir fjörtjóni er hann datt af
háum uppslætti og lenti á járnboltum
og nöglum. Þá varö hann aö leggjast á
sjúkrahús vegna meiðsla sinna. í
annað skipti kveöst hann hafa næstum
þreifað á dauðanum, þegar hann datt í
sjóinn niöur á milli skips og bryggju á
Siglufiröi, en þaö sást til hans og hann
var kræktur upp eins og seppi, segir
hann. Ekki gleymir Gísli aö segja frá
glannaskap sínum, þegar fyrir kom aö
hann hlóö bát sinn svo mikið aö sjór
flaut á lista. Þaö telur hann guös
varöveislu, aö hann náöi alltaf landi
heilu og höldnu.
Þáttaskil uröu í lífi Gísla er hann
flutti í Málmey á Skagafirði og geröist
ráðsmaöur hjá Frans Jónatanssyni og
Jóhönnu Gunnarsdóttur. í raun og
veru var hann bóndi þar, því aö mjög
oft var Franz viö útgerö er hann
stundaöi á Bæjarklettum og síöar var
hann á Siglufirði. í Málmey var Gísli í
22 ár og lenti vitanlega oft í misjöfnu
veöri á sjó. Lending þar var slæm eöa
stórgrýtt fjara og mjög brimaði fljótt.
Eitt sinn er hann var á leið úr landi,
en meö honum voru tveir unglingar og
húsmóöirin Jóhanna, sem var alkunn-
ur skörungur til sjós og lands. Brimaö
haföi snögglega svo aö hálf ófært var
aö lenda. Gísli lét Jóhönnu sitja á
afturþóftu en hann og unglingarnir
voru undir árum. Þeir biöu eftir lagi, en
þó var kvika þaö mikil aö báturinn
næstum stakkst á enda þeyttist síöan
upp í fjöru og brotnaði nokkuö, en
Jóhanna sentist út í sjó. Lániö var
meö, svo aö hann sá pils hennar í
bárufaldi, náöi í þaö og gat dregið
hana til lands, en ekki bilaöi kjarkur
hennar viö þetta áfall.
Þegar Gísli fluttist í land og smíöaði
sér húsiö Sólvang í Fellshreppi tók
hann gömlu húsmóöur sína meö sér og
sá um hana til æviloka hennar, en hún
andaðist 1964, 86 ára gömul. Gísli
Framhald á bls. 14.