Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1981, Blaðsíða 2

Gréta Sigfúsdóttir:
Kafli úr nýrri og óprentaðri skáldsögu, sem
kemur að öllum líkindum út næsta haust og
er skeytt framanvið skáldsögurnar
Bak við birgöa glugga
og
Fyrir opnum tjöldum.
Olíuborgin Stafangur sumariö 1980:
steikjandi hiti, sól og veðurblíöa. Dásam-
legt sumar þrátt fyrir demburegn viö og
viö. í Kirkjugötu, aöalverzlunargötu borgar-
innar, er ys og þys. Tilbúinn fatnaöur
hangir á rám úti fyrir búðardyrunum og
skófatnaði er komið fyrir í kössum. Fremst
er hellulagt svæöi, en þegar innar dregur er
gatan lögð brústeinum og lítiö breytt: sömu
gömlu húsin og búðirnar þótt andlitslyfting
í funkis-stíl sjáist hér og þar. Meira að
segja herrafataverzlun Gyöingsins Rabino-
witz, sem handtekinn var á stríðsárunum,
stendur í fullum blóma.
En segja má aö borgin hafi tekið
stakkaskiptum á árunum eftir stríð. Gömlu
húsin norðvestan og austan við dómkírkj-
una, þar á meðal fangelsið, Stavanger
Sparekasse og slökkvistöðin, hafa veriö
rifin. í þeirra stað gnæfa háhýsi úr steypu,
stáli og gleri yfir hina öldnu kirkju, sem
fölnar eins og viðkvæmt blóm í skugga
hrikalegs gróðurs. Við fyrstu sýn fljúga
manni ósjálfrátt í hug spellvirki. En ef horft
er frá einum bekkjanna í Ólafskleif niður
eftir Hákonar VII. götu, nýju breiðgötunni
sem skírð var til heiöurs Hákoni sjöunda,
er eins og augu manns opnist á ný. Þaðan
nýtur skipulagið sín svo vel að enginn vafi
leikur á að farið hefur verið um miðborgina
listrænum höndum, aö tekizt hefur meö
ágætum að samræma gamalt og nýtt.
í Ólafskleif, suðvestur af dómkirkjunni, _
stóð einu sinni ruglingsleg þyrping smá-
íbúðahúsa, engu líkara en þeim hefði verið
dengt þarna niöur af handahófi. En kring-
um 1950, þegar loksins var hafizt handa
um að skipuleggja miðborgina, htírfu þau
eitt af öðru og í staðinn reis bókasafn,
sundhöll St. Ólafs-stórhýsið og pósthús.
Samkvæmt hinni upprunalegu skipulags-
áætlun átti að reisa ráöhús og borqarskrif-
stofu efst í kleifinni, en nú fór að brydda á
ósamkomuiagi. Þarna lágu tröppur frá
Efri-Kleifargötu, kallaöar Stóru-Tröppu-
göng, niður aö Kirkjugarðsstræti (eins og
suðurendi Hákonar VII. götu hét þá) og
svæðinu í brekkuhallanum, sem var fá-
tækrakirkjugaröur fram til ársins 1870.
Lengi vel var óráðið um þennan hluta
kleifarinnar, því skipulagsnefndinni bar á
milli hvernig leysa ætti verkefnið. Að lokum
varö ofan á að leggja breiðtröppur upp að
bókasafninu og efstu húsunum. Þeim
skyldi hlíft, og voru þau standsett í því
skyni að varöveita húsagerð frá liðinni tíð.
Tröppurnar eru þrísettar, aöskildar með
handriðum úr steypujárni og stöllum undir
bekki og ruslaker. Hér er nýtízku Ijósa-
búnaður, og fyrir miðju og til hliöanna
aflíðandi grasfletir þar sem ræktuð eru
blóm og runnar: fura og páskaliljur, rósir
og georgíur — sitthvað miöaö við hverja
árstíð. En mest um vert er útsýnið yfir
slagæð borgarinnar.
Hvað skyldi vera á seyöi niðri á
Hákonargötu? Áróðursspjaldi er brugðið á
loft og hárprúö ungmenni dreifa bækling-
um. Jú, í dag er 27. júní, alþjóölegur
baráttudagur kynvillinga, sem norsku sam-
tökin eru aö vekja athygli á. í mannfjöldan-
um er kona að viöra hundinn sinn:
stórvaxinn hund af grand danois-kyni sem
hún leiðir í bandi. Hún er auðþekkt
álengdar af hundinum og göngulaginu. Hún
kemur neöan frá torginu og beygir út á
gangbrautina framan viö nýja pósthúsið,
hverfur síðan á bak við St. Olafs-stórhýsiö
í byrjun Járnbrautarvegarins.
Stundum velur hún aðra leiö og birtist
þá í mynni jarðgangna sem liggja tvískipt
frá torginu, annars vegar undir Kóngs-
garösbakkann, hins vegar undir Hákonar
VII. götu yfir í Kiellandsgarðinn. Á þessari
lóð stóð gamla pósthúsið á árunum
1910—74, reisulegt 3ja hæöa steinhús í
sérkennilegum stíl. Það olli fjaðrafoki á
sínum tíma þegar Kiellandshúsiö var rifiö.
Og nú hefur gamla pósthúsiö orðiö að víkja
fyrir afmörkuðum reit þar sem hús skálds-
ins stóð. Þar er líka markaö fyrir garöinum
og komið fyrir bekkjum.
Þegar sól er á lofti situr konan þarna
drjúga stund og sleppir hundinum lausum.
Hún er alltaf í sömu kápunni og meö sama
hattinn, hvernig sem viörar, en þegar heitt
er hneppir hún kápunni frá sér. Þunnur
sumarkjóllinn, sem vöölast um gildar
mjaðmirnar og belgdan kviðinn, dregst
upp fyrir hnén svo sér í hvapholda lærin.
Andlitið er hrukkótt, kámugt af óhreinind-
um og munnurinn innfallinn. Augun sljó og
fjarræn. Hún situr gleiöfætt meö hendur í
skauti og japlar tannlausum gómunum,
eins og hún sé að tala viö sjálfa sig, milli
þess sem hún rekur upp skrækan hlátur.