Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1981, Blaðsíða 6

Hinir árvissu
jólasveinar
Ungur maður tók örlagaríka
ákvörðun nú um hátíðarnar. Hann
ákvað sér lífsstarf. Jólasveinn ætlar
hann að verða með árunum. Hann
getur ekki hugsað sér neitt stór-
fenglegra en að príla upp eftir
veggjum um nætur og gefa krökk-
um gott í skó, endasendast milli
jólaskemmtana og segja brandara
af músum og fílum. Stráksi er sem
sé ekki í nokkrum vafa um tilvist
þessara furöuskepna og hefur ekk-
ert ryðgað í trúnni, þótt hann hafi
hitt ýmsar útgáfur af Kertasníki og
Skyrgámi á hinum og þessum
jólaböllum. Hann telur víst, að hann
geti runnið inn í hvaöa jólasvein
sem er og tileinkað sér hið ein-
stæða athæfi þeirra, því að ekkert
er frjóum barnshuganum ómögu-
legt.
Sé þetta óbifanleg ákvöröun,
væri óskandi aö hann líktist jóla-
sveininum, sem sendi okkur elsku-
lega kveóju fyrir hátíðarnar. Það
var raunar einn af beztu myndlist-
armönnum þjóöarinnar, sem hafði
teiknaö sjálfan sig á kort í jóla-
sveinalíki, ringlaðan í stórborgar-
skarkala. Ástæöan var sú, að sl.
sumar höfðum við hjónin verið
honum dálítiö innan handar í er-
lendri stórborg, þar sem ókunnug-
um er gjarnt á að tapa áttum. í
þakklætisskyni dró hann upp þessa
spaugilegu mynd af sér — dúöuð-
um síðskegg með ráðleysi í augum
innan um svimandi háa skýjakljúfa
og ærandi trillitæki. Þetta var
ágætistillegg ígott jólaskap.
En vonandi ætlar strákurinn litli
ekki að fara í föt þeirra jólasveina,
sem hringsnúast um allt þjóöfélag-
ið með fúla brandara — endurtaka
vitleysurnar, sem þeir voru nýlega
búnir að éta ofan í sig og þekkja
hvorki hægri frá vinstri né austur
frá vestri. Það eru ýmsir þeir, sem
landinu okkar stjórna og allir eru
hættir aö hlæja að nema þeir, sem
þjást af gálgahúmor, en reynslan
hefur raunar löngu sannað okkur
íslendingum, að það er næsta
hagnýtur eiginleiki.
Samkvæmt jólasveinakvæði Jó-
hannesar úr Kötlum höfðu gömlu
íslenzku prakkararnir ákveönar
leikreglur, sem þeir fylgdu út í yztu
æsar. Einn tók til dæmis froðuna
ofan af mjólkinni, annar saug
ærnar, þriðji æddi um meö brauki
og huröarskellum og þar fram eftir
götunum. Þetta var löngu áöur en
þeir tóku að sér hlutverk gleðigjaf-
ans í skammdeginu og klæddust
rauöum stökkum að erlendri fyrir-
mynd. Nú hafa þeir aftur tileinkað
sér hió forna þjóölega svipmót,
þótt verksvið þeirra hafi riölazt eftir
því sem samfélagiö er orðið flókn-
ara.
Þeir hanga núoröið í byggðum
allan ársins hring með nefiö ofan í
hvers manns koppi. Og svo ringl-
aðir eru þeir, að það sem þeir töldu
mestu ósvinnu í gær eru heilög
boöorð dagsins í dag. Þeir standa
ýmist í innbyrðis hjaðningavígum
eöa bræöralagi og heyja áhlaup
þaðan og þangað sem sízt skyldi.
En eins og fyrr eru þaö einkum þeir
sem minnst mega sín, sem veróa
fyrir klækjum þeirra og prettum.
Þjóöin stendur jafn ráóþrota gagn-
vart þeim sem fyrr á tímum. Hún
býst við hverju sem er og tekur
hverju sem er meö gálgahúmor eða
sinnuleysi. Hún er nánast oröin eins
ringluö og áttavillt og jólasveinarnir
sjálfir, enda segir hið fornkveðna
að eftir höföinu dansi limirnir.
Þessir karlar eiga áreiðanlega
lítið skylt viö rauöklæddu síð-
skeggina, sem litla strákinn langar
til þess aö líkjast.
En á meöan þeir vaöa uppi og
kútveltast í eigin oröhengilshætti
og ambögum, og beita nútíma-
legum aöferðum viö aö sjúga ær og
sleikja froðu, er erfitt aö segja
börnum, að ekki séu til jólasveinar
á íslandi.
Guðrún Egilson
Meðal stórkostleg-
ustu minja Forn-
Egypta er mynd-
skreytt steinsúla,
sem þekkt er undir
nafninu Nál Kleó-
pötru. En hvers-
vegna í ósköpunum
er hún í London?
Vegna þess að forn-
leifafræðingar og
stjórnmálamenn á
síðustu öld létu
greipar sópa í
Egyptalandi og
rændu þaðan dýr-
gripum í stórum
stíl. Napóleon gaf
fordæmið og síðan
stóð ekki á hinum
menningarelskandi
Norðurálfuþjóðum
að feta í fótspor
hans. Sjálfir fengu
Egyptar engu ráðið
í þessu efni. Tyrki
þóttist geta „gefið“
Bretum Nálina
frægu, en af tækni-
legum ástæðum var
ekki hægt að flytja
hana fyrr en 1877.
Þetta var í raun
fornminjarán — en
þannig var ekki lit-
ið á það fyrir 100
árum.
Þann 12. sept. 1878 var Nál Kleópötru
reist uppá endann i London og hefur
staðið þar í liðlega öld.