Lesbók Morgunblaðsins - 20.06.1981, Blaðsíða 6

Félagsstörf taka oft mikinn tíma. Hór er mynd frá þingi Noröurlandasambands stangaveiöimanna sl. haust í Reykjavík. Frá vinstri:
Hákon Jóhannsson þáverandi formaöur sambandsins, Friörik Sifgússon þáverandi ritari, P. Söilen framkvœmdastjóri norska
stangaveiðisambandsins og H. Rödland frá norska sambandinu.
um hvar fiskurinn muni helst liggja, viröa
fyrir sér gróöur, landslag og fuglalíf og
fylgjast með þeim árangri, sem fiskrækt-
in hefur borið. — Svo er þaö spennan,
sem gagntekur mann, þegar laxinn
grípur fluguna og bregöur sér á hams-
lausan leik.
Hvernig eru íslenzkir
stangaveiðimenn?
Oft er einnig spurt um hvernig ísl.
stangaveiöimenn séu.
Þau kynni, sem ég hef haft af ísl.
stangaveiöimönnum, og þau eru mikil,
eru yfirleitt á einn veg, þegar á heildina
er litið. Þeir eru góðir stangaveiöimenh,
örfáir nokkuð kappsamir, sem er jú
mannlegt og þaö eru útlendingar einnig,
eins og ótal dæmi eru til um. Þeir eru
flestir hverjir tillitssamir og hjálpfúsir og
umfram allt góöir veiðifélagar.
Einn okkar kunnasti laxveiöimaöur og
rithöfúndur, Björn J. Blöndal, segir í
sinni ágætu bók „Vatnaniður" aö „beztu
íþróttamennirnir og félagarnir hafa verjð
íslendingar".
Alveg eins og golfvöllurinn er leikvöll-
ur golfmanna eru árnar og vötnin þaö
sama fyrir stangaveiöimenn.
Munurinn er aöeins sá að kylfingar
hafa fullkomin umráö yfir sínum velli, en
stangaveiöimenn eiga hinsvegar allt upp
á náöina aö sækja til veiðiréttareigenda.
Fyrir nokkrum árum birtist viötal í einu
dagblaöi viö veiðiréttareiganda, sem
seldi erlendum mönnum veiöileyfi og var
hann mjög neikvæöur gagnvart ísl.
stangaveiöimönnum. Skömmu síöar hitti
ég manninn, en hann er ákafur golfiök-
andi, sem viötaliö átti viö veiðiréttareig-
andann og spuröi hann hvaö honum
fyndist um, ef erlendir golfmenn kæmu
hingað og fengju beztu golfvellina til
einkaafnota yfir hásumariö. Hann svar-
aöi aö bragði: „Viö myndum kasta þeim
í sjóinn.“
Stangaveiðimenn hafa sýnt meiri hátt-
vísi. Þeir eru ekki þrýstihópur eins og nú
tíökast. Víöa út af litlu sem engu tilefni.
Þeir setjast ekki að í veiðihúsum eöa
trufla erlenda menn viö veiðar. Ef til vill
erum viö of tillitssamir.
Tveir þjóöhöföingjar viö Noröurá: Ólafur
Noregskonugur og Ásgeir heitinn Ás-
geirsson, forseti íslands.
Ljósm: Hákon Jóhannsson.
Ásókn erlendra auðmanna
í ísl. laxveiðiár
Eigi aö síöur veldur hin síaukna ásókn
erlendra auðmanna í ísl. laxveiðiár okkur
stangaveiðimönnum verulegum
áhyggjum. Erlendir menn veiða nú í
velflestum beztu laxveiðiánum á bezta
tímanum.
Því er oft haldið fram aö þetta skapi
miklar gjaldeyristekjur. Ég er engan
veginn þeirrar skoöunar. í athugun, sem
gerö var í sambandi viö feröamál fyrir
nokkrum árum, er reyndar lítiö gert úr
þessum liö. Helst bent á aö silungsveiði
mætti auka verulega. Henni hefur ekki
verið gefinn nægur gaumur. Þar er
einnig bent á aö sjóstangaveiðar gætu
oröiö eftirsóttar hinum almenna ferða-
manni.
En hvaö um gjaldeyristekjurnar?
Samkvæmt upplýsingum gjaldeyriseftir-
litsins voru gjaldeyrisskil vegna stanga-
veiöi, þ.e. veiöileyfa ásamt uppihaldi í
veiðihúsum, um 4 milljónir nýkróna árið
1979. Þessir veiöimenn koma margir
Hár bakki speglast í hylnum og felur næstum því veiöimanninn.
hverjir á einkaþotum til landsins. Flestir
fara svo beint í velöihúsin og dvelja hér
yfirleitt ekki miklu lengur en sjálfa
veiðidagana.
Þeir eyöa því, velflestir, litlu, nema ef
ske kynni aö þeir fái sér birgöir af áfengi
sem nesti. Ef fargjöldum þeirra, sem
ekki koma á einkaþotum, er svo einnig
bætt við sem gjaldeyristekjum, má
sennilega tvöfalda þá upphæö sem
Gjaldeyriseftirlitiö gefur upp. Hvort held-
ur gjaldeyristekjurnar hafi veriö 8 millj-
ónir nýkr. eöa 11 milljónir eins og aörir
hafa haldiö fram, þá er þaö ekkert
aðalatriöi. Þær eru aðeins örlítiö brot af
heildargjaldeyristekjum þjóöarinnar,
sem voru 3.852 milljónir nýkróna áriö
1979, skv. upplýsingum Seölabankans.
Meira aö segja eru þær lítill hluti
verösins á togaranum fræga, sem Rauf-
arhafnar- og Þórshafnarbúar ætluöu aö
kaupa.
Fiskisjúkdómar — smithætta
Þessir menn koma einnig meö veiöi-
tæki sín og fatnaö, sem þeir hafa
vafalítið notaö víöa. Undanfarin ár hafa
fiskisjúkdómar, einkum svokölluö roöa-
sárveiki, UDN, ríkt í sumum laxastofnum
í Evrópu. LS hefur oft bent á aö auka
þyrfti eftirlit meö sótthreinsun notaöra
veiðitækja, sem komiö væri meö til
landsins. Mál þessi eru nú í sæmilegu
lagi. Þó eru þaö ávallt einhverjir, sem
reyna aö komast framhjá þessu eftirliti.
Er reyndar ekki vitaö hvort eöa hve
margir menn komast framhjá þessu með
smærri veiöitæki eins og flugur, öngla,
línur o.þ.h., sem gætu hugsanlega veriö
helstu smitberarnir, vegna þess aö þau
komast í nánasta snertingu viö fiskinn.
Þaö eru einmitt þessir hlutir, sem
mörgum er illa viö aö láta sótthreinsa
meö núverandi útbúnaöi.
ÉG ætla ekki aö leiða hugann aö því
hve alvarlegar afleiðingar þaö gæti haft
ef fiskisjúkdómar bærust í laxastofninn
okkar.
• Svo er að fjölmargir íslenskir stanga-
veiöimenn hafa mjög dregiö úr veiðiferð-
um sínum, vegna þess aö þeir komast
ekki í veiðiár á eftirsóttum tíma, (þ.e. á
þessum svonefnda útlendingatíma) sem
þeir höföu áöur veitt á, oft árum saman.
Aö sumum ám er þeim reyndar meinað-
ur aögangur.
Þess í staö fer fjöldi þessara manna til
útlanda í fríum sínum.
Hér má bæta því viö aö innlendir
menn kaupa hér allan sinn veiðibúnaö,
sem skapar ríkissjóði tekjur.
Þegar allt kemur til alls, álít ég aö
þetta vegi fyllilga upp á móti þessum
sífellt umtöluöu gjaldeyristekjum af er-
lendum veiðimönnum.
Við, sem búum í landinu, höldum uppi
menningarþjóðfélagi meö öllu, sem því
tilheyrir og greiöum skatta og skyldur í
þessu skyni — eigum viö þá ekki einnig
rétt á aö njóta þeirra gæöa, sem landiö
hefur upp á aö bjóöa — umfram
útlendinga?
Norðurlandasamband stangaveiöi-
manna, NSU, hélt ráöstefnu um stanga-
veiöi og aöra útivist á Nordkalott-
svæöinu áriö 1979 í bænum Alta. Þar
kom fram aö útlendingar mega nú
aöeins stunda stangaveiöi á svæöum,
sem eru innan 5 km fjarlægöar frá
þjóðvegum í stórum hluta Finnmarkar,
sem er geysistórt landsvæöi meö ótelj-
andi veiðivötnum.
Þaö kom í minn hlut, sem formanns
Noröurlandasambands stangaveiöi-
manna, aö opna ráðstefnuna og flutti ég
þar frumsamið erindi um þessi mál.
Hér mega útlendingar æöa um landið
á sterkum fjallabílum, spilla gróöri og
stórskemma landiö.
Þaö kom fram í viötali við einn
framámann veiöiréttareigenda, aö ef
ekkert væri selt til útlendinga yröi veröiö