Lesbók Morgunblaðsins - 13.11.1982, Blaðsíða 8

Bernskudagar
við
Straumsvíkina
Kafli úr nýrri listaverkabók um Eirík Smith sem
Aöalsteinn Ingólfsson hefur skráö, en útgefendur
eru Listasafn ASÍ og Lögberg, bókaforlag. í bók-
inni, sem kemur út næstu daga, eru tugir lit-
mynda og svarthvítra mynda afverkum Eiríks og
auk þessfjöldi Ijósmynda.
SigurAur Jónsson, 1982. Vatnalitir.
Andlit á þili. Olíumynd frá 1976.
Hvaðan kemur Smith?
Þessi „Smith" í nafninu mínu
hefur vafist fyrir sumum. Þeir
hafa stundum haldið mig eiga
ættir að rekja til Vesturheims.
Reyndar er þetta skírnarnafn. í
þjóðskrá og skattskrá er ép
Finnbogason, fæddur árið 1925.
Móðir mín, Sigríður Benja-
mínsdóttir, átti mig með manni
af Vestfjörðum. Þau voru trú-
lofuð, en svo slitnaði upp úr því
sambandi. Stuttu síðar gekk
móðir mín að eiga mann fyrir
sunnan, Astvald Þorkelsson að
nafni. Þeirra börn urðu sex.
Lengi vel spurði ég móður mína
ekki um tilkomu þessa skírn-
arnafns og er satt að segja bú-
inn að gleyma hvort ég fékk
nokkurn tíma á því viðhlítandi
skýringu. Þó rámar mig í að hún
hafi kallað mig þetta í höfuðið á
góðum vini, ef tii vill til að ég
hefði aðgang að öðru nafni en
föður míns sem engin afskipti
hafði af mér. í æsku minni man
ég ekki til þess að það þætti
sérkennilegt að heita Smith,
enda moraði þá allt í útlendum
eftirnöfnum. Seinna varð þetta
ósköp þægilegt listamannsnafn.
Föður minn hitti ég ekki fyrr
en ég var orðinn fertugur og það
bar til með afar sérstökum
hætti. Góðvinur minn, Benedikt
Gunnarsson listmálari, hafði
eitt sinn hitt roskinn mann í
Reykjavík sem kom honum
kunnuglega fyrir sjónir. Eftir-
grennslan leiddi í ljós að þar
var kominn faðir minn, Finn-
bogi Kolbeinsson, sem verið
hafði sjómaður um áraraðir.
Benedikt var ekkert að tví-
nóna við hlutina og stefndi
gamla manninum heim til sín,
kom svo til mín og sagðist vera
búinn að finna föður minn, nú
yrði ég að gjöra svo vel að hitta
hann. Og það gerði ég. Eins og
nærri má geta varð mér undar-
lega innanbrjósts við þennan
fund og báðir áttum við erfitt
um mál. Faðir minn reyndist
vera gjörvilegur karl, hafði
aldrei eignast fjölskyldu, og
hann hafði ánægju af börnum
mínum. Við héldum smbandi
hvor við annan það ár sem hann_
átti ólifað. En tengsl okkar urðu
aldrei djúpstæð eða reglulega
innileg, sennilega vegna þess að
við áttum ekki skap saman.
Hann var aðventisti og hafði
stífar skoðanir á trúmálum, en
öll þröngsýni á því sviði er mér á
móti skapi.
Móðir mín ól mig upp að
mestu og samband okkar hefur
alla tíð verið mjög náið. Allar
götur síðan hafa konur reynst
mér vel og tel ég mig eiga kven-
þjóðinni mikið að þakka.
Fyrstu búskaparár sín bjuggu
þau móðir mín og stjúpfaðir í
Straumi, andspænis þar sem ál-
verið stendur nú. í fyrstu voru
þau leiguliðar í svonefndri
Þýskubúð sem er stutt frá bæn-
um að Straumi, síðan tóku þau
að sér búið að Straumi þegar
Bjarni Bjarnason fluttist að
Laugarvatni til að gerast skóla-
stjóri þar.
Þetta var óttalegt hokur á
mælikvarða okkar tíma og
sjaldan gerðum við meira en að
skrimta. En börn verða senni-
lega ekki eins áþreifanlega vör
við nauð af þessu tagi, þau geta
lifað að hluta í eigin ævintýra-
heimi.
Við lifðum á nokkrum kindum
og kúm sem beitt var á litla
bletti og bala kringum
hraunstrýturnar. Utræði stund-
uðu menn einnig frá hrauna-
bæjunum. Ekki batnaði afkoma
okkar til muna við að flytjast
inn í Hafnarfjörð, enda var fjöl-
skyldan sífellt að stækka. Þessi
kreppuár hafa sett mark sitt á
mig eins og marga Islendinga af
minni kynslóð. Eg hamstra