Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1983, Qupperneq 7

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1983, Qupperneq 7
York þar til Julian var 15 ára. Þá fluttist hann með foreldrum sínum til Brownsville, sem er smábær á bökkum Rio Grande, syðst í Texas. Það voru mikil viðbrigði frá New York og Juli- an þjáðist þar af einmanaleika. Hann þótti annars kraftmikill og hress strákur; er stór vexti og kraftalegur. En stráknum frá New York gekk ekki vel að kom- ast inn í klíkurnar í Brownsville og í einveru sinni fór hann að mála. Sextán ára var hann kom- inn til Kaliforníu og hélt áfram að mála — oft voru það myndir með pólitísku ívafi — og hann virðist ekki hafa skeytt neitt um þær stefnur, sem þá voru mest í hávegum hafðar. Að loknu menntaskólanámi þreytti hann inntökupróf í listaskóla í New York, Whitney Independent Study Program — og var einn af þeim 15, sem valdir voru af 100 umsækjendum. Að náminu loknu bjó Schnab- el áfram i New York og vann fyrir sér með leigubílaakstri meðal annars. Árið 1975 fluttist hann aftur til Texas og þar hóf hann að gera tilraunir með alls- konar efni á myndflötinn og fyrstu einkasýningu sína hélt hann í Contemporary Arts Museum í Houston. Ekki seldist þar ein einasta mynd. Schnabel sneri enn á ný til New York. En það virtist ekki nokkur möguleiki á að vinna fyrir sér með listinni. En hann var hress og tók því sem að höndum bar. Áður en langt um leið var hann orðinn kokkur í veitingu lúsinu Ocean Club. Enginn sérstakur kokkur — segir eigandi veitingahússins, en hann var málglaður og boru- brattur. Næst setti Schnabel kúrsinn á Evrópu; var um tíma í París og á Ítalíu. Hann var farinn að ef- ast um framtíðina á þessu plani þegar hann sneri heimleiðis og enn varð hann kokkur; nú í Greenwich village. Þar kom hann á þeirri skipan í samráði við eigandann, að listamenn gátu fengið að éta í skiptum fyrir teikningar. Sjálfur hélt hann áfram að mála og það var á þessum stað, sem hann komst í kynni við Mary Boone, sem þá var að koma á laggirnar nýjum sýningastað. Mary Boone hefur verið kynnt hér í Lesbók, en hún er ung og fögur og kom eins og eldibrandur inn í þennan hrika- lega frumskóg, sem myndlist- armarkaður New York-borgar er. Bara á Manhattan eru meira en 400 gallerí. En Mary Boone var útsjónarsöm og komst inná einn aðal kónginn í frumskógin- um, Leo Castelli. Síðan hefur henni gengið afburða vel, enda þótti hún frá upphafi þefvís í betra lagi og strax við fyrstu sýn kvaðst hún viss um að geta gert sér mat úr verkum Julian Schnabels. En það gerðist þó ekki fyrr en tveimur árum síðar. Á meðan brá Schnabel sér til Spánar til að drekka í sig Evr- ópukúltúrinn og hreifst mest af arkitektinum Gaudi, sem var al- veg sér á parti. Og Schnabel var einmitt staddur í Barcelona þegar hann fékk gullvæga hugmynd, sem markaði tíma- mót á ferli hans: Diskar, sem límdir væru heilir eða brotnir á myndflöt og síðan málað yfir allt saman. Heimkominn til New York fór hann beina leið í verzlun Hjálpræðishersins, þar sem hægt var að fá ódýrt leir- tau. Hann fyllti heilu kassana af leirtaui og hóf að líma diska á plötur. Yfir það málaði hann líkt og hann var vanur að mála á léreft. „Mér fannst ég hafa beðið eftir þessu allt mitt líf,“ sagði hann seinna. Aldrei hafði hann gengið sælli til hvílu en eftir þann dag. Og um nóttina vakn- aði hann við að diskarnir losn- uðu af fletinum og duttu í gólfið. En það var bara tæknilegt vandamál, sem auðvelt var að bæta úr. í nóvember 1979 hélt Schnabel sína fyrstu sýningu á myndverkum af þessu tagi og vakti þá strax verulega athygli. Ekki gat þetta uppátæki samt talizt nýtt af nálinni. Margir höfðu gert hliðstæðar tilraunir — meira að segja höfðum við séð þær hér á Islandi löngu áður í myndverkum Braga Ásgeirs- sonar. Það sem kannski var ný- stárlegt hjá Schnabel var, að hann málaði alveg fígúratíft ofan á diskana og diskabrotin. Síðar hafa aðrir málarar reynt það sama — ekki með leirtaui, heldur einhverju öðru. Mér er til dæmis minnisstæð geysistór mynd á Documenta-sýningunni í Kassel á síðasta hausti, þar sem Tékkinn Jiri Dokupil hafði límt mörg hundruð bækur á myndflöt og málað síðan andlit ofan á allt saman. Síðan hefur Schnabel fært út kvíarnar á þann hátt, að hann málar á fleti þakta með flaueli og jafnvel loðskinnum fyrir utan leirtauið. í vaxandi mæli hefur hann orðið expressjónisti og ef til vill eru það áhrif frá nýju hreyfingunum í Evrópu. Það er samt ekki auðvelt að flokka Schnabel. Hann er engan veginn hreinræktaður express- jónisti — myndlistarmaður sem afneitar hinni hefðbundnu notkun á lérefti sem grunnefni — en málari samt. Velgengni sína getur Schnabel mælt í doll- urum. Ekki er langt síðan hann fékk 2000 dollara fyrir mynd, en nú bíða söfn og safnarar eftir því að hann láti eitthvað af hendi rakna — og nú þýðir ekki að nefna minna en 40 þúsund dollara fyrir mynd. Von er að spurt spurt sé: Hvað er svona merkilegt við það að líma upp leirtau? Er Julian Schnabel góður málari, þegar öllu er á botninn hvolft? Burt- séð frá diskunum, brotnum eða heilum, er sumt af því sem ég hef séð eftir Schnabel frísklegt og allgott í lit, einkum það sem hann hefur unnið ákveðnar und- ir merki expressjónismans nú uppá síðkastið, en um það hef ég því miður ekki dæmi hér. Þær myndir, sem hér fylgja með eru frá 1980 og 1981. Eg held samt, að styrkur hans sem málara sé engan veginn í hlutfalli við þá frægð, sem auglýsingamaskínur markaðarins hafa búið honum. Gísli Sigurðsson 7

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.