Lesbók Morgunblaðsins - 12.01.1985, Page 3

E
ÍMMSSISllMlOHIBSSHSÍIltEHSl
Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavlk. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthlas Jo-
hannessen, Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnar-
tulltr.: Glsli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin
Jónsson. Ritstjórn: Aöalstræti 6. Slmi 10100.
Húsin
í borginni frá fyrri hluta aldarinnar eiga sér mörg
merkilega sögu og þau sýnast oft hafa meiri persónu-
leika, og stœrri sál en þau nýrri. Á þessum húsum má
enn gerla sjá, að verkið lofar meistarann og að þar hefur
verið lögð alúð við smáatriði, sem skipta líka máli.
Eyvindur
Jónsson verður enn á dagskrá hér og í næstu blöðum;
betur þekktur sem Fjalla-Eyvindur og er þá Halla, kona
hans oftast nefnd um leið. Hér slær höfundurinn, Ásgeir
Jakobsson á létta strengi og kemst að þeirri niðurstöðu,
að margt megi af Eyvindi læra.
Bílar
af árgerðum 1985 eru á dagskrá nú í ársbyrjun og hefst
sú kynning á Evrópubílum, sem koma nú margir í nýjum
búningi og endurbættir tæknilega. Eftir nokkur erfið ár
horfir nú öllu vænlegar fyrir evrópskum bílaiðnaði.
Forsíðan
Mynd eftir ómar Skúlason myndlistarmann, ein af þeim
sem voru á sýningu ómars í Listmunahúsinu síðastliðið
haust. Sjá nánar um ómar á bls. 14.
KORMÁKUR ÖGMUNDARSON
VÍSUR
— BROT —
Brunnu beggja kinna
björt ljós á mig drósar
— oss hlægir það eigi —
eldhúss of við felldan;
en til ökkla svanna
ítrvaxins gat eg líta
— þrá muna oss um ævi
eldast — hjá þreskeldi.
★
Brámáni skein brúna
brims und ljósum himni
Hristar hörvi glæstrar
haukfránn á mig lauka;
en sá geisli sýslir
síðan gullmens Fríðar
hvarmatungls og hringa
Hlínar óþurft mína.
★
Eitt lýti kvaðst Áta
eldbekks á mér þekkja
Eir um aftanskærur
allhvít og þó lítið;
haukmærar kvað hári
Hlín velborin mínu
— það skyldi eg kyn kvenna
kenna — sveipt í enni.
★
Dundi djúpra benja
dögg úr mækis höggi;
bar eg með dýrum drengjum
dreirugt sverð á eyri;
bera knáttu þá breiðan
blóðvönd hjarar Þundar;
þó mun eg, greipa glóðar
Gerðr, strádauða verða.
Kormákur Ögmundarson (10. öld). Af honum er Kormákssaga og þar er aö
finna nær allan þann kveöskap, sem viö hann er kenndur. Kormákskver,
1966 (útg. Jóhannes Halldórsson).
Banhungraðir
blaðalesendur
Islendingar mega víst kallast
makalausir blaðalesendur og sá
áhugi hefur ekki kviknað með
þessu tungli. Lýsandi dæmi þar
um eru vesturfararnir á öldinni
sem leið; örbirgðarfólk, sem
settist að á vondu landi við
Winnipeg-vatn. Ekki voru þeir
fyrr búnir að koma upp bjálkakofum yfir
sig en þeir hófust handa um að gefa út
tímaritið Framfara. Engu öðru þjóðar-
broti í Kanada kom neitt slíkt til hugar.
Þegar sjónvarpið hóf göngu sína fyrir
næstum tveimur áratugum, var ekki spáð
gæfulega fyrir blöðum og tímaritum.
Raunin hefur þó orðið sú, að blaða- og
tímaritaflóran er bæði fjölskrúðugri og
stærri en hún var á miðjum sjöunda ára-
tugnum. Ofát landans á þessu sviði hefur
þó alls ekki haft ólyst í för með sér nema
síður sé og margir eru þeir sem kaupa tvö
eða þrjú dagblöð fyrir utan vænan stafla
af tímaritum. Heimavinnandi húsmóöir
sem hefur stundum lagt Lesbókinni lið,
kvaðst kaupa öll dagblöðin og eyða tveim-
ur klukkutímum á dag í blaðalestur, —
þetta væri sitt „dóp“. Hún drífur sig meira
að segja á fætur kl. 8 að morgni til þess að
vera búin að þessu verki um tíuleytið,
Hinir eru að sjálfsögðu margfalt fleiri,
sem afgreiða blöðin á fremur skömmum
tima, en það vantar eitthvað í daginn, sé
þessu ritúali sleppt. Margir þekkja hvað
það getur orðið þjáningarfullt, þegar
Mogginn skilar sér ekki á réttum tíma.
Nýjabrum myndbandanna hefur verið í
hámarki að undanförnu og myndbanda-
leigur um allar trissur segja sína sögu um
notkun þessa miðils og þá um leið allan
þann tíma, sem fólk eyðir framan við tæk-
in sín. Hér hefur enn einn áhrifamikill
miðill seilst inn í tómstundir fólks og með
þeim afleiðingum skulum við ætla, að
bækur, blöð og tímarit verði nú harðar úti
en nokkru sinni fyrr.
Það sem gerist er svo nákvæmlega öfugt
við það sem spámennirnir þykjast sjá
fyrir: Blöð og eldri tímarit hafa haldið sí-
nu striki, en við bættust á síðasta ári
nokkur vönduð og dýr tímarit, sem hafa
yfirleitt fengið góðar viðtökur. Á sama
tíma hafa dagblöðin lagt sífellt vaxandi
áherzlu á sunnudagsútgáfur sínar og
Morgunblaðið eitt er með þrjú helgarblöð
með gífurlegu magni af lesefni. Það læðist
að manni sá grunur, að fólk sé orðið svo
háþróað í að meðtaka það sem býðst úr
öllum áttum, að það afgreiði blöðin og tím-
aritin með annað augað á myndbandinu og
trúlega hlustar það á nýjustu plöturnar
um leið.
Úr þessu verður einskonar fjölmiðla-
fyllirí, sem fær mann til að gleyma
skammdegi og skuldum, en mannleg sam-
skipti á heimilum verða trúlega þeim mun
fátæklegri.
í fjölmiðlun nútímans eru vönduð tím-
arit orðin snarari þáttur en áður var.
Storð hefur farið afburða vel af stað og
þar helzt allt í hendur: efnisval, málnotk-
un, ljósmyndun og útlit. Kvennablaðið Líf
er annað vandað tímarit í flokki þeirra,
sem gera mikið fyrir augað og er að því
leyti sambærilegt við erlend tímarit. En
það er annars merkilegt, að tímaritum,
sem fjalla um sérsvið, t.d. blla, ljósmynd-
un eða matargerð, farnast yfirleitt betur.
Ekki má heldur gleyma því, að fyrir utan
innlendu framleiðsluna, les þjóðin aragrúa
af erlendum vikublöðum og tímaritum allt
frá dönskum klámblöðum upp í alþjóðleg
fréttarit um heimsviðburði svo sem Time,
Newsweek og Der Spiegel.
Sé litið á það sem bætzt hefur við tímar-
itaflóruna nú uppá síðkastið má nefna Áf-
anga, tímarit um ferðalög, Gróandann,
tímarit um garðyrkju, Útilíf og tómstund-
ir, Bóndann, búnaðarblað, Mannlíf, að
mestu um fólk, Á veiðum, tímarit laxveiði-
manna, Hár og fegurð, um hárgreiðslu,
Lopa og band, tímarit með prjónaupp-
skriftum, og Gestgjafann, tímarit um mat.
Nýjasta viðbótin er tímaritið Luxus, blað
fyrir eyðsluseggi.
Þetta tímarit fjallar nefnilega ekki um
margskonar lúxus, sem lítið kostar, heldur
þann munað sem verður að greiða dýru
verði: Demanta, pelsa og Rolls-Royce bíia,
en umfjöllunin er því miður stundum á
fátæklegu hrognamáli. Hér er því haldið
hátt á loft, sem gerfiheimur auglýsingaið-
naðarins leggur jafnan áherzlu á: Að mað-
ur á að vera ungur, fallegur og helst að
eiga gras af peningum; annars nýtist lúx-
usinn ekki. Allt annað er óverðugt. Mann-
gildið mælist á þennan kvarða og ef maður
er dálítið snoppufríður og sýnir föt á
tískusýningum eða situr fyrir á
auglýsingamyndum, þá bliknar allt annað
á móti því.
Gildismat sem birtist á þennan hátt,
gerir þetta fallega rit dálítið ómerkilegt og
auvirðilegt. Og það er án efa falskt, að
hverskonar lúxus sé bundinn við það að
vera ungur. Því er oftast öfugt farið. Sá
lúxus sem þetta rit heldur á loft er fyrir
hina efnuðu og þeir eru oftast í flokki
hinna fullorðnu. Sem betur fer eru þeir
stundum búnir að uppgötva, að eftirsókn í
„demanta, perlur og skínandi gull" er eft-
irsókn eftir vindi — og að sannur lúxus og
alvöru verðmæti eru fólgin í allt öðru.
GÍSU SlGURÐSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 12. JANOAR 1985 3