Lesbók Morgunblaðsins - 11.05.1985, Page 10

um miðja 19. öld. Kom það af miklum rugl-
ingi í gerð messuskrúða þar í landi.
Upprunaleg Frumtákn -
ÍSLENZK EFNI
Tuttugasta öldin með sínum mikla um-
brotum og stilhræringum krafðist hér
mikilla breytinga og frjálsræðis, þótt
menn héldu sig að vísu við hin uppruna-
legu frumtákn. Það var hér sem Unnur
markaði spor í sögu íslenzkrar kirkju á
þessari öld og nefna má, að hún gerði sér
far um að nota sem mest af íslenzkum
efnum í verk sín, m.a. hörgarn, er hér var
ræktað og spunnið. Ég tel þó ólíklegt, að
Unnur hafi jafnan verið með á nótunum
um hinar róttækari stílhræringar svo
mjög sem hún sótti efnivið sinn til hins
hefðbundna og jarðfasta, en þó með fjöl-
breytileikann að leiðarljósi.
Eins og réttlega segir, þá hefur íslenzka
þjóðin verið gjöful á muni til helgihalds,
en því miður hefur listasmekkur gefenda
verið mjög á reiki og þekking á helgitákn-
um takmörkuð og ekki leitað til hinna fær-
ustu hönnuða er kaupin voru gerð. Því hef-
ur af góðum vilja og hreinu hjarta miklum
peningum verið sóað í rislitla og ólistræna
hluti. Því hafa allt fram til dagsins i dag
verið fluttir inn í landið listmunir, er að
listrænu og sögulegu gidi standa langt að
baki þeim einföldu, fátæklegu og látlausu
hlutum, er fyrir voru. Þetta mun hafa ver-
ið Unni og raunar mörgum fleirum mikill
þyrnir í augum, og hér mun hún hafa
reynt að sporna við með þekkingu sinni og
markvissu handvirki, en án alls hávaða og
brambolts á opinberum vettvangi.
Kirkjulistarsýning — OG
Unnur Ekki höfð Með
Þegar Unnur hóf ævistarf sitt var hér
fátt um útlært listiðnaðarfólk, og það hlýt-
ur að hafa glatt hana að fylgjast með þró-
uninni, er hér hefur orðið á öllum sviðum
listiðnaðar nema þá helzt hinnar fornu
listgreinar málmsmíði. Nú er hér nóg af
dugandi fólki á sviði listiðnaðar, er gerir
það öldungis óþarft að leita út fyrir land-
steinana til að fala helgigripi úr eðal-
málmum eða dýrum vef.
Þetta staðfesti hin mikla kirkjulistar-
sýning á Kjarvalsstöðum á páskunum 1983
og var sú staðfesting hið mikilsverðasta
við þá miklu og gloppóttu framkvæmd.
Einhverra hluta vegna, sem mér er alls
ókunnugt um, átti t.d. Unnur Ólafsdóttir
ekkert verk á þeirri sýningu en hins vegar
fjöldinn allur er aldrei hafði komið nálægt
trúarlegri list...
Unnur Ólafsdóttir var mikil atorkukona,
sem lét enga erfiðleika né margar spitala-
legur aftra sér frá því að ná settu marki,
hún stundaði böð og þá ekki einungis laug-
arnar heldur og einnig sjóinn hér innan
borgarmarkanna og munu ekki margar
konur (né karlar) hafa leikið það eftir
henni nú hin siðari ár. Mætti ég henni
stundum er hún bersýnilega var að koma
frá slíkum sjóböðum og gustaði þá af
henni hressileikinn. Listakonan var frekar
lág vexti, en þrekin og samanrekin líkt og
bróðir hennar, Ásbjörn, sá nafnkenndi at-
hafnamaður. Frá henni stafaði látlaus
þokki og fas hennar bar vott um ákveðna
og trausta skaphöfn.
Hér í Lesbók eru kynnt nokkur verk
Unnar Ólafsdóttur og þá einkum þau, er
prýða kirkjuskip Áskirkju svo og messu-
skrúða. Altaristöflurnar, er hún gerði,
geta varla einfaldari verið, annars vegar
hjörturinn og krossinn á fjólubláum fleti
með einkunnarorðunum: „Eins og hjörtur-
inn kallar eftir rennandi vatni, svo kallar
mín sál, Guð! til þín.“ Hins vegar er tafla
er einungis er byggð í kringum fornt stafa-
tákn Krists á djúpbláum fleti eilífðarinn-
ar. Báðar eru myndirnar afburða vandað-
ar að allri gerð og í þeim er mikið sálrænt
rými er leiðir hugann um sumt til hug-
myndafræðilegrar listar nútimans. Svo
koma altarisklæði, messuskrúði og hökull
kirkjunnar.
Loks koma tveir gripir frá heimili lista-
konunnar, hið stóra útsaumaða veggteppi
á brúnum grunnfleti, sem er eftirmynd
Valþjófsstaðahurðarinnar, sem er vel gert
og listrænt handverk og síðast kemur hinn
form- og litfagri íslenzki steinn með inn-
greyptum stafatáknum Krists, er Unnur
saumaði, mun þetta vera siðasta listaverk-
ið er hún gerði.
Likast bautasteini, er tjáir ást gerand-
ans til trúarinnar, lífsverksins og landsins
hrjúfa.
Altarisklæði, messuskrúði og hökuli Áskirkju
EIRÍKUR EIRÍKSSON
Líkur á aö
stúkurnar
líöi undir lok
Fyrirsögn úr DV miövikudag 6. marz, 1985, bls. 35.
Stórstúkunnar steingervingar stefna í vanda
Aldahvörfin yfir renna,
endurnýjun fáir kenna.
Eftir liðið aldarskeið og ári betur
elliglöpin að þeim steðja
ölmæðlinga slitnar keðja.
Raunasagan rituð er í rauðvínspressu
Templara þar telur niður
Tímaklíkusálmasmiður.
Tíðindi
af afloknu 33. þingi
Noröurlandaráðs 1985
samanber DV 13/3, 1985, bls. 13. Ennfremur sam-
kvæmt Þjóðviljanum sama dag, bis. 4 og víðar.
Lag: Kolbrún mín einasta óstfólgna hlín.
Um Norðurlönd geisaði fjölmiðlafár,
en forsmáðar samskiptareglur.
Kjarkbólgnar hetjur með kærur og dáð
kratanna þvinga á teglur.
Afgönuhlaupin og orðræðubrigsl
urðu til lítilía sátta.
Gaspur og deilumál gengu á víxl
til grályndra samfélagshátta.
Jörgensen ólæs á íslensku spyr
um orðbragð hjá meistara Jóni,
að Finnlandiseraður friðstefnubyr
falsrökum kommanna þjóni.
Framsóknarkommar með fjálglegri makt
flatir og auðsveipir lágu.
Skandinavisku þeir skröfuðu lakt
skríðandi vinmæli þágu.
í hásölum Kjarvals á skilnaðarskál
hver skörungur djarflega sýpur.
Að fótaskör Norðmanna frómheita sál
„von Hallested“ auðmjúkur krýpur.
Tilbrigði viö þjóðvísu
Það á að gefa börnum bjór
að bergja í á jólunum
krúsarlagarkolla stór
uns kætast þau í bólunum.
Fína steik af feitum þjór
til fremdar bændaskólunum.
Góli af plötum grýlukór
svo gremjist öldnu fólunum.
Höfundurinn er bókavörður á Alþíngi.