Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1985, Side 13

Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.1985, Side 13
VANDIAÐ VEUA SÉRSKÁLD ... — segir Marshall Brement um þýðingu sína á ljóðum þriggja íslenskra nútímaskálda EFTIR ASLAUGU RAGNARS Marshall Brement að á vel við á degi sem helgaður er ljóðlist að segja frá svo sjaldgæfu tildragelsi sem útgáfu íslenzks ljóðasafns á því tungumáli sem útbreiddast er á heimskringlunni. Þessa vordaga sendir Iceland Review frá sér bókina „Three Modern Icelandic Poets" sem útleggst „Þrjú íslenzk nútímaskáld". Skáldin eru Steinn Steinarr, Jón úr Vör og Matthías Johannessen. Þýðandinn er Marshall Brement sendiherra Bandaríkj- anna hér á landi, en sjálfur er hann iðinn við yrkingar. Verkið tileinkar hann konu sinni, Pamelu Sanders, en hún er rithöf- undur. Síðan þau hjónin bar hér að garði fyrir hálfu þriðja ári hafa þau látið sér annt um íslenzka menningu og unnið markvisst að þvi að efla menningarleg samskipti Islands og Bandaríkjanna. En hvað varð til þess að Marshall tók sér fyrir hendur að þýða ljóð íslenzkra skálda? — Það vildi svo til fyrir nokkrum miss- erum að ég var byrjaður að vinna að þýð- ingu á íslandsklukkunni eftir Halldór Laxness í samvinnu við íslenzkan rithöf- und. Við höfðum lagt drög að þessari vinnu en af ófyrirsjáanlegum orsökum gat því miður ekki orðið af því að við héldum áfram verkinu. Ég vildi fyrir alla muni leggja mitt af mörkum svo íslenzkur skáldskapur kæmi fyrir sjónir erlendra lesenda. Þá þegar hafði ég kynnt mér ís- lenzkar bókmenntir að því marki að ég treysti mér til að hafa á því skoðun hvað mig langaði til að þýða. Að fslandsklukk- unni frágenginni lá beinast við að venda sínu kvæði í kross og þýða ljóð, ekki sízt af því að einmitt ljóðið er mér skyldara en aðrar greinar bókmennta. — Og af hverju nútimaljóð? — Af því að þau endurspegla einna bezt tíðarandann. í ljóðum nútímaskálda krist- allast þau vandamál sem við er að etja í nútímanum. Nú sem endranær og hvar- vetna eru það einmitt ljóðskáld sámtíðar- innar sem öðrum fremur þreifa á slagæð þjóðfélagsins. Það var vandi að velja sér ljóð — og það er vandi að velja sér skáld. En hafi ég leyfi til að vera ánægður með eitthvað varðandi þetta verk þá er það ein- mitt þetta val. — Vandi að velja sér skáld, segirðu. — Já, eins og gefur að skilja var það ýmislegt annað en dálæti á einstökum skáldum sem nauðsynlegt var að taka tillit til. Ég hefði t.d. sem hægast getað tekið sýnishorn af verkum miklu fleiri skálda en raun varð á, e.t.v. í þeim tilgangi að veita einhvers konar yfirlit yfir íslenzka ljóðlist samtíðarinnar. En sú heildarmynd sem þannig hefði fengizt hefði orðið harla tæt- ingsleg, er ég hræddur um. Ég vildi heldur freista þess að setja saman heillegt verk þ.e. verk sem gæti staðið sjálft, verið eitthvað af sjálfu sér. Ég skal fúslega við- urkenna að þetta gerði valið allt annað en einfalt. Það var t.d. mjög erfið ákvörðun að ganga framhjá höfuðskáldi eins og Tómasi Guðmundssyni. Við fyrstu athug- un fannst mér varla koma annað til greina en að ljóð eftir hann yrðu í þessari bók. Við nánari aðgæzlu komst ég að raun um að það væri mjög erfitt að þýða ljóð hans — nánast óvinnandi vegur. Ljóð eru mjög misjafnlega aðgengileg að þessu leyti og sú staðreynd setti mér vitanlega ákveðnar skorður. Til skýringar má geta þess að ljóð ýmissa þýzkra 18. aldar skálda eru nánast óþýðanleg á enska tungu. Það er vandalítið að snara orðunum á ensku og að láta rímið halda sér að einhverju leyti, en hljóðfallið og músíkin — sjálfur andinn í ljóðinu — hverfur út í veður og vind, þannig að flatn- eskjan ein verður eftir. Þetta vildi ég um- fram allt varast og það setti mér ákveðnar skorður. Sem betur fer var af nógu að taka og það má kannski segja að ég hafi notað eins konar útilokunaraðferð — mjög per- sónulega að vísu — við að velja mér skáld. — Hvernig þá? — Þið íslendingar segið stundum að sá eigi kvölina sem á völina, en það er nú ekki nema hálfur sannleikur. Það eru líka for- réttindi að mega velja og ég ráðfærði mig við ýmsa um þetta val. Ástæður þess að ég valdi mér einmitt þessi skáld voru þær að þau eiga það sameiginlegt að vera full- trúar hins bezta í íslenzkri ljóðlist nú á tímum, um leið og skáldskapur þeirra er heilsteyptur og mótast af djúpúð og víð- sýni sem munu einmitt vera helztu ein- kenni íslenzkrar ljóðahefðar frá fyrstu tíð. Halldór Laxness hefur t.d. sagt mér að Steinn Steinarr væri mesta ljóðskáld ís- lendinga á þessari öld og ég sé ekki ástæðu til að bera brigður á það. Steinn er elztur þessara þriggja skálda og mér finnst hann J ón ur ör Ég er svona stór Enginn slítur þau bönd, sem hann er bundinn heimahögum sinum. Móðir þin fylgir þér á götu, er þú leggur af stað út í heiminn, en þorpið fer með þér alla leið. Frá þeirri stundu, er þú stóðst við móðurkné og sagðir: Ég er svona stór ert þú samningi bundinn. Þú stendur alla ævi siðan fyrir augliti heimsins. Lítill kútur, sem teygir hönd yfir höfuð sér og heyrir blíðmæli brosandi móður: Ertu svona stór? Þú færð aldrei sigrað þinn fæðingarhrepp, stjúpmóðurauga hans vakir yfir þér alla stund. Með meinfýsnum skilningi tekur hann ósigrum þínum, afrekum þínum með sjálfsögðu stolti. Hann ann þér á sinn hátt, en ok hans hvílir á herðum þér. Og loks, er þú hefur unnið allan heiminn, vaknar þú einn morgun í ókunnri borg, þar sem áður var þorpið, gamal- menni við gröf móður þinnar. Og þú segir: Ég er svona stór. En það svarar þér enginn. I Am So Bi Nobody tears those bonds, which bind him to his roots. Your mother takes you to the street, when you start out in the world, butyour village travels with you along the entire road. From that moment, when you stood at your mother’s knee and said: I am so big, you are bound to a contract. You stand all your life from that point before the eyes of the world. A little boy who stretches his hands over his head and hears the caring words of a smiling mother: Are you that big? You can never conquer the place of your birth, its stepmother eye follows you every moment. It accepts your defeats with malicious understanding andyour achievements with self-evident pride. It loves you in its way, but its burden rests on your shoulders. And finally, when you have won all the world, you wake up one morning in an unknown city, which used to be a village, an old man by the grave of your mother. And you say: I a m so big. But nobody answers you. IVlatthías J atthías tl ohannessen Á ferð um landið IV Og ég hugsa um þá stund þegar ég kvaddi þig með klökkva í brjósti, þá lagðist að þoka og byrgði mér útsýn engir tindar stóðu upp úr pg brostu við sólinni. ísinn beið átekta, nú sigldi hann köldum gusti inn í brjóst mitt og hjarta, og svitnaði ekki á svellum. Þó man ég augu þín, man hár þitt og vanga — orð þín man ég og sársauka: Bátarnir vögguðu blíðlega við bryggjuna bundnir rétt eins og við hver við annan án þess að snertast nema þá eins og við í önn starfsins. Og ég man orð þín, að þér þætti lítið gaman að ljóðum — samt reyndirðu að finna mig þar. Og við finnum hvort annað í þessu ljóði um hvita tinda og þoku sem liggur á milli þeirra, djúpt stöðuvatn. Cross-Country Journey IV And I think of the moment when I said goodbye to you, the fog came and shut out my view no peaks stood up and smiled at the sun. The ice bided its time, and hurled a cold gust into my heart, and the icicles did not sweat. I still remember your eyes, remember your hair and cheek — I remember your words and pain: The boats rocked softly at the pier tiedjust as we are to each other without touching except as we do at work. I remember your words, that you are not very fond of poems — still your tried to meet me there. And we meet each other in this poem about white peaks and fog which lies between them, like a deep lake. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 18. MAf 1985 13

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.