Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.1986, Blaðsíða 2

KASTALI
HUNDERTWASSERS
Austurríski
listmálarinn
Friedensreich
Hundertwasser
er áhugasamur
um umhverfis-
mál og arki-
tektúr. Hann
vill hafa gras á
húsþökum og
segir beinar
línur „óguðleg-
ar“. Nú hefur
hann fengið að
spreyta sig á
heilli íbúða-
blokk, sem
óneitanlega er
sérkennileg og
frábrugðin
frystikistustíln-
um, sem setur
svo mjög svip
sinn á borgir.
Við búum í byggingum,
sem teljast verða glæp-
samlegar,“ voru um-
mæli, sem höfð voru eftir austur-
ríska málaranum Friedensreich
Hundertwasser fyrir um það bil
tuttugu árum. Hann sagðist sann-
færður um, að „beina línan væri
í senn óguðleg og siðlaus." Lista-
maðurinn berst gegn sviplausum,
tilbreytingasnauðum og „sálar-
vana“ húsum, þar sem rétt hom
virðast miklu þýðingarmeiri atriði
heldur en vellíðan íbúanna sem
einstaklinga.
Að sögn Friedensreichs Hund-
ertwasser eru það arkitektamir,
sem sökina eiga. „Arkitektinn,"
sagði hann fullur reiði og vandlæt-
ingar í Múnchen fyrir tveimur
ámm, „er huglaust himpigimpi
og ekki annað en handbendi ófyr-
irleitinna byggingaraðila."
Nú verður hinn 56 ára gamli
Hundertwasser hins vegar að láta
sér lynda að vera sjálfur veginn
og metinn að eigin verðleikum
sem arkitekt og með beinni hlið-
sjón af þeim kröfum, sem hann
gerir í þessum efnum til annarra.
I fæðingarbæ hans, Vínarborg,
var í september síðastliðnum lokið
við smíði svonefnds „Öko-húss“
(þ.e. „hús í tengslum við lífríkið")
með 50 fbúðum, sem Hundert-
wasser hefur sjálfur teiknað. Hús-
ið er byggt á vegum félagsmála-
stofnunar Vínarborgar, og em
íbúðimar ætlaðar fólki, sem búið
hefur í heilsuspillandi húsnæði eða
hefur af öðmm ástæðum leitað
aðstoðar í húsnæðismálum. Stór-
hýsi þetta hefur þegar verið harð-
lega gagnrýnt á margan hátt —
þrátt fyrir iðgræna þakgarða,
gyllta lauktuma, homskakka
veggi og þrátt fyrir tólf mismun-
andi gerðir af gluggum. Bak við
hina einkar íjörlegu framhlið með
allt að því austurlenzku svipmóti,
hefur þessi rúmlega 165 milljóna
króna dýri steinsteypti lífríkis-
kastali nefnilega lítið annað að
státa af en ósköp hversdagslegum
og venjulegum smáíbúðum, ætl-
aðar þurfandi fólki á vegum fé-
lagsmálastofnunar borgarinnar.
Áætluninni varðandi byggingu
þessa sérstaka fyrirmyndarhús-
næðis í þriðja borgarhverfi Vínar,
nánar tiltekið á hominu á Löw-
engasse og Kegelgasse, var raun-
ar strax breytt árið 1981, þ.e.
einu ári eftir að Hundertwasser
hafði lagt fram hugmyndir sínar
um byggingu þessa. Arkitektinn
og lífnTcisfræðingurinn Josef
Krawina, sem þegar fyrir 25 árum
Sveigðar línur gefa framhlið húasina aératakt avipmót.
Hversdagalegar amáibúðir á bak við austurlenzka framhlið.
Friedenareich Hundertwasser
hafði espað byggingareftirlit Vín-
arborgar upp gegn sér með
dirfskufullum hugmyndum sínum
um gerð þakgarða, hafði upp-
haflega ætlað að starfa með
Hundertwasser við hönnun húss-
ins. En sú samvinna fékk skyndi-
ieg endalok, þegar Krawina lýsti
því opinberlega yfír, að hann hefði
hætt öliu samstarfi við listamann-
inn: „Ég vil ekki bara byggja
frumlega framhlið," sagði Josef
Krawina, þegar hann rökstuddi
synjun sína á frekara samstarfi
við Hundertwasser. Krawina vildi
að sjálf gerð hússins yrði hugsuð
innan frá og út og lagði höfuð-
áherzluna á þá byggingarþætti,
er ylg'u beinlínis fbúðarhæfni
Svalahandrið eftir gamalli
uppskrift.
Líkan af „Öko-húsinu “ / Vínarborg: Jðgræn þðk, gulinir tumar.
-* m
Steinstólpi með gullband um
sigmiðjan.
hússins, en Hundertwasser hafði
hins vegar mestar áhyggjur af
því, hvemig einstök atriði sómdu
sér í heildarútliti framhliðarinnar.
Hinn ófaglærði byggingar-
meistari Hundertwasser, sem
hvort eð er hafði öllu meiri huga
á að fá byggingartæknifræðing
sér til aðstoðar en arkitekt og líf-
ríkisfræðing, var ekkert sérlega
hnugginn yfir uppsögn Josefs
Krawina. Hann þóttist sjá þama
gullið tækifæri til að hrinda í
framkvæmd smíði þessa 5230 m
stallaða íbúðarhúsnæðis „í
beinni samvinnu við byggingar-
skriffinnana."
Hundertwasser átti þó anzi
erfitt um vik að verjast spamaðar-
atlögum embættismanna í heima-
borginni, því hann er jafiian lang-
dvölum víðs fjarri á jarðeign sinni
á Nýja Sjálandi, þar sem hann
festi kaup á allstórri landareign
árið 1974. Afleiðingin varð sú,
að ýmsum sameiginlegum þæg-
indum fyrir íbúa væntanlegs
Hundertwasser-húss var hrein-
Iega sleppt, eins og t.d. sundlaug
hússins og sánubaðstofu, fok-
dýrum tígulsteinaveggjum var
einnig að mestu sieppt, nema á
einstaka stað, þar sem tígulstein-
ar em notaðir til skrauts og
augnayndis.
Húsaleigan reiknast kr. 107.-
á hvem fermetra íbúðarhúsnæðis,
en í Vínarborg þykir það ekki
beinlínis ódýrt fyrir félagslegar
íbúir á vegum borgarinnar; þar
við bætist, að nýhýsið er staðsett
í heldur óhijálegu borgarhverfi,
þótt litadýrð Hundertwasser-
hússins reiknist hins vegar næsta
nágrenni til tekna. Það er þó
langur vegur frá því, að þessi
nýsmíði þyki vera nokkur fyrir-
mynd í nýrri, umhverfismeðvitaðri
húsagerð. Játning Hundertwass-
ers, „ég er stoltur af því, að ég
skuli vera fegrari", þykir nú hafa
snúizt gegn honum.