Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.1986, Blaðsíða 13

KESIO
flJ»Í8
O)
g.)k
tenor
a ppp L
7 m
n *T ff
v m l
T , ; ~
Upphafskafli úr Glonu fyrir biandaðan kór.
full ást, ekki án fegurðar, en fjarri því að
vera yfirveguð og afskiptalaus. Höfundurinn
gerir allt sem er í hans valdi til þess að
draga fram sérkenni hvers hljóðfæris fyrir
sig, og hann lætur reyna á þau og getu
hljóðfæraleikaranna til hins ýtrasta.
Fyrir þá Sem Hafa Getu
TlL AÐ KAFA DJÚPT
Hjálmar semur kammertónlist fyrir hljóð-
færaleikara sem hann þekkir sjálfur per-
sónulega og sem hann hefur sérstakt traust
á. Fyrir nokkrum árum sagðist hann semja
„fyrir þá sem hafa nægan áhuga til að bíða
eftir verki frá mér, og hafa til þess getu
að kafa djúpt í tónlistina og geta séð hana
í vitsmunalegu samhengi. Hins vegar hlýtur
það að vera hræðilega leiðinlegt að vinna
með sinfóníuhljómsveit."
Það er ekki bara á íslandi sem tónskáld
og flytjendur hafa með sér nána samvinnu,
en engu að síður er slík samvinna mjög
einkennandi fyrir íslenzkt tónlistarlíf, og
hvað kórtónlist varðar þá er hún afar mikil-
væg. Kórsöngur dafnar mjög vel á ísiandi,
og eins og við má búast þá er honum haldið
uppi af áhugasöngvurum, en uppistaðan í
verkefnavali margra kóranna eru ný tónverk
innlendra höfunda. Af sinni eigin reynslu
að dæma þá segist Hjálmar geta treyst
áhugasöngvurunum fyrir ótrúlega erfiðum
og kröfuhörðum tónsetningum.
Kórverkið ('ANTO var samið árið 1982
og endurspeglar iþað viðbrögð höfundarins
við fjöldamoriiunum í IJbanon. Það er sarnið
við ýinsa texta úr Gamla testamimtinu, sem
er raðað þannig saman, að þeir rriýrida dórrife-
dags harrrileik (Dies irae), sem smám samari
stigmagnast að því marki að tjáningin brýst
út í einrödduðum söng. Hjálmar nýtur þess
að segja sögur úr ferð sinni um Rússland
með Háskólakómum, en CANTO var einmitt
á efnisskránni í þeirri ferð. „Til að byrja
með var ég svolítið kvíðinn fyrir því hvaða
viðbrðgð þessi tónlist myndi vekja hjá
sóvézkum áheyrendum, en það kom fljótt í
ijós áð boðskapur verksins átti sér góðan
hljómgrunn og var þetta 20 mínútna verk
meira að segja klappað upp í heild sinni."
VlÐ Texta Dunganons
CORDA EXOTICA fyrir blandaðan kór
og hljóðfæri er af allt öðrum toga en
CANTO. Þetta verk er einnig frá 1982 og
samdi Hjálmar það í tilefni söngferðalags
Háskólakórsins um írland. Textamir em
eftir sérvitringinn og fjöllistamanninn Karl
Einarsson Dunganon, er titlaði sig Greifann
af Sankti Kildu, en þeir era ortir á mismun-
andi „tungumálum": kínversku, Maori-
tungumáli, Hindustan-máli, þjóðtungu ísra-
els og á mállýzku hins týnda meginlands
Atlantis. Þessi ljóð era meiningarlaus í
hinum venjulega skilningi þess orðs, og eins
og tónskáldið hefur sagt um hÖfund þeirra
þá „bjó Dunganon sjálfur til „tungumál" til
að yrkja á, og hljóta ljóð á slíkum „tungu-
rnálum" að vera sérstaklega áhugaverð fyrir
tónskáld, því að þau veita tónskáldinu
tækifæri til að fylla hin meiningarlau.su orð
Ijóðanna „merkingum" með sinni eigin tón-
list. Við æfingar kom I Ijós að þessir sér-
kennilegu textar létu vel í munni, og urðu
þeir tilefni orðaskipta hjá kórfélögunum sem
engir nema innvígðir gátu skilið.“
Það er óhætt að segja, að Hjálmar Ragn-
arsson beitir sjálfan sig ströngum aga við
tónsmíðavinnu sína. Fyrir nokkram árum
lét hann þau orð falla, að það væri ekki
ætlun hans að íþyngja mannkyninu ttieð
miklú flóði tónsmíða. llann eyðir miklum
tíma — stundum jafnvel árum - við smíði
sama tónverksins. Til dæmis tók það hann
meira en ár að ljúka við smíði nýjasta verks-
ins, sem er syrpa af fimm iirelúdíum fyrir
píanó. Að vissu leyti má líta á þessar prelúd-
íur sem eins konar persónulégar stílæfingar,
þar sem tónskáldið gefur tilfinningum sínum
lausan tauminn og yrkir óð til píanósins og
til tónlistar píanóskálda, allt frá Liszt,
Chopin, Rachmaninoff, til Satie og Hjálmars
Ragnarssonar sjálfs. Hljómsveitarverkið,
sem hann er að vinna að um þessar mund-
ir, er svo sannarlega langtímaverkefni;
ætluri hans er eingöngu sú að það verði flutt
einhvem tímann í fjarlægri framtíð. Eitt
af því sem gerir þetta verkefni forvitnilegt
er sá efí sem Hjálmar hefur látið í ljósi um
að sinfónískar hljómsveitir séu í raun lifandi
tónlistarstofnanir.
Þessi svipmynd af Hjálmari H. Ragnars-
syni motast einkum af hinum næstum því
byggingarfræðilegu aðferðum sern era ríkj-
andi í tónsmíðavinnu hans. En annað mikil-
vægt atriði er starf hans í hinu viðhafnar-
lausa og margbreytilega tónlistarlifi lands-
ins og hin allt að því pólitíska afstaða sem
harin hefur til hlutverks tónskáldsins í
samfélági nútímans. „Það sem við enim í
raun að gera er að koma skipulagi á heila-
framurriar, og það er mikilvægt að við
geram okkur það ljóst að við tökum þátt í
að móta hugmyndir framtíðarinnar. Við
eram ekki aðeins að skemmta fólki eða láta
því líða vel ... við skipuieggjum og höfum
áhrif á hvemíg fólk kemur til með að skynja
umhverfi sitt í framtíðinni. Það era riiörg
sterk öfl sem virina á móti okkur, en það
er von mín að rödd okkar muni heyrast,"
Göran Bergendal er skipulagsstjóri tónlist-
armiðstöðvar sænska ríkisins og forseti
sænsku NOMUS-nefndarinnar. Þessi grein
birtist á síðastliðnu ári i tímaritinu NORDIG
SOUNDS.

Jiaiió1 •*
j i
U 3ja>,Tvcu>L^tUr t exj Zr
rvdL^ L 1^'e^oXjLf-^Uno.
Yngsta
skáldakynslóðin
yrkir
Barnatíminn í sjónvarpinu, Stundin okkar, efndi nýlega til Ijóðasamkeppni
og áttu Ijóðin að vera um dýrin. Tilgangurinn var að kanna, hvort einhver
áhugi væri á Ijóðum meðal barna og hlýtur niðurstaðan að vera að svo
sé, því á fimmta hundrað Ijóð bárust frá börnum víðs vegar að af landinu
landinu. I dómnefnd áttu sæti umsjónarmaður þáttarins í sjónvarpinu,
Agnes Johansen, Ijóðskáldið Sjón og ung stúlka úr Landakotsskóla, Hildi-
gunnur Hafsteinsdóttir. Dómnefndin varð sammála um, að bezta Ijóðið
væri „Stjörnufiskar" eftir 9 ára dreng, Hallvarð Ásgeirsson. Það er birt hér
ásamt nokkrum öðrum, sem dómnefndin valdi úr. Yfirleitt eru höfundarnir
9 ára og það er athyglisvert, að þeim ertamara að nota endarím en
mörgum sem eldri eru og birta Ijóð sín, t.d. hér í Lesbók. Þessi mikla
þátttaka kemur á óvart og sýnir betur en margt annað, hvað Ijóðið stendur
föstum fótum. Þessi börn eru ugglaust ekki farin að gaumgæfa Ijóðagerð
hinna eldri neitt að ráði, en þeim er samt fullkomlega eðlilegt að yrkja og
setja fram hugsanir sínar í Ijóðrænu formi. Þetta er kynslóðin, sem uppalin
er við sjónvarp og myndbönd og þekkir Bubba og Megas trúlega betur
en Einar Ben., Davíð og Tómas. Þessi kynslóð mun yrkja á sinn hátt, en
það er auðséð, að hún glatar ekki Ijóðinu.
Stjörnufiskar
Stjörnufiskar synda,
það má sjá hvað þeir eru fallegir.
Stjörnufiskarsynda,
hægt ogrólega.
Þegar ég lít á stjörnufiska
er eins og það séu eyðimerkur á þeim,
því að það rísa alls konar hrukkur á þeim
og þær eru eins og sandfjöll.
Svo eru þeir bleikir á litinn
og það er eins og sandurinn.
Stjörnufiskar, stjörnufiskar
eru fallegir.
Stjörnufiskar, stjörnufiskar
eru fallegir.
Hallvarður Ásgeirsson,
9ðra,
Blönduhlfð 14,
105 Reykjavík.
Músin og kötturinn
Meðan hríslurnar hvísla
og læðist um mó
vindurinn blásandi
hleypur mýsla
móð og másandi.
í holuna skríður
vel henni líður.
Hnuplarosti búrinu í.
Vonar að enginn
taki eftir þvi.
Köttinn hún hræðist.
Ef hún nú næðist
yrði hún dauðans matur.
Ámaganum liggur
kötturinn flatur.
Smári Rúnar Þorvaldsson,
Holtsgötu 17,
220 Hafnarfirði.
Dýrin
Ég á lítinn hest,
hann er með gubbupest.
Hanná marga vini
sem eru af mörgu kyni.
Það er kind
sem er nú út við lind.
Hann þekkir líka hund
sem æfirmikiðsund.
Og hann þekkir líka stóran strút
og einngamlanhrút.
En gamli hrúturinn þekkir gauk
sem borðar barna-mauk.
En greyið gaukurinn var sendur út í geim
og vinir hans vona að hann komi fljótt heim
Erla Siguröardóttir,
9ára,
Breiðvangi 3,
220 Hafnarfirði,
«>9
Vilborg Þórðardóttir,
9ára,
Breiðvangi 25,
220 Hafnarfirði.
Eitt sinn kona elskaði svín,
„Elskan" hún kvað.
„Silfurstía þér ætluð er,
elskan" hún kvað.
„Ágæta svín viltu eiga mig?"
„Aha", sagði það.
„Og una í stíunni alla tíð?“
„Aha," sagði það.
Sigurlfna Bjarnadóttir,
9ára,
Jörundarholti 204,
300 Akranesi.
Svanurfagri
Svanur fagri syng þú Ijóð,
ég sit hér á meðan þú yrkir það.
Svanur fagri syng þú Ijóð,
ég sit hér á meðan og hlusta á það.
Svanurfagri nú kveð ég þig,
kannske þú yrkir Ijóð um mig.
Ingibjörg A. Ólafsdóttir,
Norðurtúni 20,
221 Bessastaðahreppi.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15. FEBRÚAR 1986 13