Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1987, Síða 3

i-Bfinng
S! ® B ® [o] ®1 ® B ® ® ® Q] 1] ®
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavik. Framkvstj.:
Haraldur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoö-
arritstjóri: Björn Bjarnason. Ritstjórnarfulltr.:
Gísli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjórn: Aðalstræti 6. Sími 691100.
Forsíðan
sýnir, að margt er skrýtið í kýrhaus listar-
innar eins og fyrri daginn. Það er þó eins
og sjá má mannshaus, sem þarna er á ferð-
inni og höfundurinn er Robert Lostutter,
bandaríkjamaður frá Chicago, sem orðinn
er frægur fyrir vestan fyrir myndir af þessu
tagi. Myndin er birt í tilefni umfjöllunar um
bandaríska myndlist: Stefnur til allra átta,
sem birtist hér í Lesbók og er eftir Gísla
Sigurðsson
Bíllinn
er búinn að vera förunautur og þarfasti
þjónninn í 100 ár. En þegar þeir Daimler
og Benz hófu framleiðslu á farartækinu
1886, hafði hægfara þróun átt sér stað
mestalla öldina og búið var að finna upp
eitt og annað, sem gerði bílinn mögulegan.
Frá því segir Jón B. Þorbjömsson.
Rostungar
kunna betur við sig á norðurhjaranum og
við strendur Alaska er mikill fjöldi þeirra.
Lifnaðarhættirþeirra eru sérkennilegir, t.d.
mynda karl-rostungarnir einskonar karla-
klúbb á Round Island og líta ekki við
kvenpeningnum fyrr en í skammdeginu -
og ástalífið gerist í kafi.
Mannkynið
er búið að vera mun lengur að bjástra á
jörðinni en haldið var fyrir fáum áratugum.
Breyttum skoðunum á því valda m.a. upp-
götvanir, sem vísindamennimir Louis og
Mary Leakey hafa gert í Tanzaníu, þar sem
þau hafa fundið 3,7 milljón áragamla slóð.
F
INDRIÐI G. ÞORSTEINSSON:
Nýársdags-
morgunn
1987
Árerliðið, öldin dvínar
enn errunninn morgunn.
Dagur lengist, lundin hlýnar.
Löng er orðin nótt að sinni.
Upp með skál við eldri kynni.
Einn égsit að hugsun minni.
Vaki ég, en vaka fleiri,
við sitt glingur dunda
uns þeir verða menn aðmeiri.
Mitt íeinsemdinni
eins oghjartslátt annan finni.
Einn ég sit að hugsun minni.
Hvarmaljós frá liðnum árum
loga þennan morgun,
tindra föl á tunglskinsbárum
þótt tíminn á þeim vinni.
í ölkollu þótt eitthvað grynni
einn sit ég að hugsun minni.
Ársem kveður, ársem kemur,
aðeins brot af tíma.
Ævileiftur, nóttsem nemur,
nú er mál að linni.
Ekki svo égá mérfinni.
Einn sit égmeðhugsun minni.
Vinstri stjórn,
hvað er það?
Um þessar mundir þurf-
um við oft til þess að
taka, að ræða saman
um ímyndaðar og
óraunverulegar ríkis-
stjómir; alvörustjórnin
hans Steingríms Her-
mannssonar er löngu horfin í skuggann af
öllum þykjustustjórnunum sem kannski taka
við af henni með vorinu.
En hvaða nöfnum gegna þær nú réttu
lagi, allar þessar gersemar? Og þá alveg
sérstaklega það splunkunýja hugarfóstur
sem gert var að heiman undir heitinu ,jafn-
aðarstjóm", en hefur sætt hálfgerðu aðkasti
fyrir að vera bara enn ein vinstri stjórnin.
Eða hvað er eiginlega vinstri stjórn? Athug-
um söguna.
Núverandi flokkakerfi hefur verið við lýði
í stórum dráttum síðan 1942. A því tíma-
bili hafa verið myndaðar ellefu meirihluta-
stjómir. En aðeins tvenns konar stjórnar-
mynstur heur endurtekið sig. Algengast er
samstarf af því tagi sem nú stendur: Sjálf-
stæðisflokkur og Framsóknnrflokkur
saman. Um þetta er stundum haft niðranar-
heitið „helmingaskiptastjóm", en það er
ekki nothæft fyrir aðra en andstæðinga
slíkrar stjómar. Ef við notum á annað borð
hugtakið vinstristjóm, þá virðist einsýnt að
láta þetta gagnstæða fyrirbæri heita hægri
stjórn.
Um hægristjórnir höfum við þá fjögur
hrein dæmi: stjórn Steingríms Steinþórsson-
ar 1950, Ólafs Thors 1953, Geirs Hallgríms-
sonar 1974 og Steingríms Hermannssonar
1983; svo er stjóm Stefáns Jóh. Stefánsson-
ar 1947 afbrigði af sama mynstri, þótt
Alþýðuflokkurinn væri þar með aukreitis.
Hitt stjómarmynstrið, sem upp hefur
komið oftar en einu sinni, er Framsóknar-
flokkur, Alþýðuflokkur og Alþýðubanda-
lag. Þannig var stjóm Ólafs Jóhannessonar
1978, og þannig hafði stjóm Hermanns
Jónassonar 1956 einnig verið saman sett,
en það var einmitt hún sem sjálf kallaði sig
vinstristjóm. En það heiti er einnig rótgróið
um stjóm Ólafs Jóhannessonar 1971, þar
sem Framsóknarflokkur og Alþýðubandalag
unnu ekki með Alþýðuflokki, heldur Sam-
tökum frjálslyndra og vinstri manna, og
einnig var þvi haldið fram um stjóm Gunn-
ars Thoroddsen 1980, þar sem fáeinir
sjálfstæðismenn mynduðu meirihluta með
Framsóknarflokki og Alþýðubandalagi, að
hún væri nánast vinstristjórn líka.
Hér era þegar taldar níu af ellefu meiri-
hlutastjómum tímabilsins, og eiga þær eitt
sameiginlegt allar: Framsóknarflokkinn.
Hann hefur nefnilega verið — { eigin augum
og í reynd — hinn náttúralegi stjómarflokk-
ur, miðflokkurinn, sem starfar til hægri eða
vinstri eftir atvikum, deilir og drottnar. Og
„vinstristjóm" — það er í rauninni framsókn-
arhugtak, komið á dagskrá hjá framsóknar-
mönnum löngu áður en Hermann Jónasson
gerði það í fyrsta sinn að veraleika.
Ég held að veraleikinn og málvenjan falli
best saman með því að við köllum það
hægristjórn sem Framsóknarflokkurinn
stendur að með Sjálfstæðisflokknum, en
vinstristjórn sem Framsóknarflokkur á hlut
að án Sjálfstæðisflokks.
Meirihlutastjómir án Framsóknarflokks-
ins era svo sárasjaldgæfar að þær skiptast
ekki í neinar tegundir, heldur taka þær sér
sérstakt nafn hveiju sinni: Nýsköpunar-
stjóm, Viðreisnarstjórn (fleiri era þær nú
ekki, og það þótt leitað væri 60 ár til baka).
Og hin hugsaða Jafnaðarstjórn", sem
hvorki Framsóknarflokkur né Sjálfstæðis-
flokkur ætti hlut að væri auðvitað svo
splunkuný uppákoma að hún verðskuldaði
þess vegna nýslegið nafn, ef hinir áformuðu
aðstandendur hennar gætu komið sér saman
um nafnið.
helgi Skúu Kjartansson

m
p
LESBÓK MORGUSffiÍA&élNS ' Í 7T JAnKr- 1'ð87 ' „J3