Lesbók Morgunblaðsins - 07.03.1987, Side 3

E H
i-iantrtg
H @ H 0 ® 011E 5) S! ® Q] ® B
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík. Framkvetj.:
Haraidur Sveinsson. Ritstjórar: Matthías
Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Aðstoö-
arritstjóri: Bjöm Bjarnason. Ritstjámarfulttr.:
Gisli Sigurðsson. Auglýsingar: Baldvin Jóns-
son. Ritstjóm: Aðalstrseti 6. Simi 691100.
Krýsuvík
var eitt sinn höfuðból og heyrðu jörðinni til 14
hjáleigur. Nú stendur aðeins kirkjan eftir, en
bærinn er uppgrónar rústir og lítið sem ekkert
sést eftir af hjáleigunum. Öll hefurþessi byggð
farið í eyði. Þetta er önnur grein Olafs E. Ein-
arssonar undir samheitinu Suður með sjó.
Bríet
Bjamhéðinsdóttir var verulega á undan sinni
samtíð og hennar er nú minnst í sambandi við
afmæli Kvenréttindafélags íslands. Um þessa
gunnreifu bardagakonu og brautryðjanda skrif-
ar Björg Einarsdóttir grein.
Forsídan
er af hluta freskunnar miklu í Víðistaðakirkju,
sem Baltasar hefur nýlega lokið við og sýnd
verður söfnuðinum í dag. Efnið er sæluboð
Fjallræðunnar og textinn, sem á við mynd-
hlutann á forsíðunni er: „Sælir eru sorgbitnir,
því að þeir munu huggaðir verða." Af þessu
tilefni er rætt við listamanninn og myndir af
freskunni í heild em þar með.
Hyman
er bandarískur ljósmyndari „með auga fyrir
íslandi“ eftir því sem greinarhöfundurinn, Jón
Ásgeir Sigurðsson, segir. Hyman hefur myndað
land og þjóð við allskonar skilyrði, svo sem sjá
má á nokkrum mynda hans, sem birtast með •
grein Jóns Ásgeirs.
Davíð Stefánsson
Fimm sá eg —
Fimm sá eg hallir háar
við himininn bláan gnæfa.
Bak við bjargfasta múra
brosti við öllum gæfa.
Aldrei tókst mennskum mönnum
musteri slík að byggja.
Fimm sé eg hallir háar
hrundar — í rústum ligga.
Fimm sá eg furur í skógi;
fuglar í greinum sungu;
skrúðgræn í skjóli þeirra
skýldu sér blómin ungu.
Vorinu fylgir vetur;
viðimir lágu fenna.
Fimm sé eg furur höggnar.
Fimm sé eg elda brenna.
Fimm sá eg frækna sveina
fákum úr hlaði beita.
Fimm sá eg bjartar brúðir
blíðu og tryggð þeim heita.
Fimm sé eg meyjar mæta
morðingjum fimm úr dalnum.
Fimm sé eg frækna sveina
fallna — liggja í valnum.
Davíö Stefánsson (1895—1964) fæddist i Fagraskógi viö Eyja-
fjörð og var löngum kenndur viö þann bæ. AÖ afloknu stúdentsprófi
sendi hann frá sér fyrstu Ijóöabók sína, Svartar fjaðrir, sem vakti
óverijulega athygli. Davið átti heima á Akureyri, en feröaöist mikið
og naut mikillar skáldahylli um sína daga. Auk Ijóöanna samdi hann
eina skáldsögu, Sólon Islandus og nokkur leikrit; þeirra er þekktast
Gullna hliöiö.
U m gáfnafar
útgerðarmanna
Nú er það gott í efni fyr-
ir mér, að ég get borið
lof á sjávarútvegsráð-
herrann fyrir forsjálni
samfara röggsemi.
Hann sýndi þá biðlund,
sem sjálfsögð er þegar
fiskistofnar eru í hættu, að auka ekki
loðnukvótann meðan loðnan var við Kol-
beinsey, heldur bíða þar til hún var tryggi-
lega komin í Austfjarðakjördæmið. Það er
undarlegt orðið með loðnuna, hún er aldrei
veiðanleg fyrr en hún finnur lykt af Aust-
firðingi, enda stjóma þeir göngum hennar,
Homfirðingurinn, Norðfírðingur og Mjófirð-
ingurinn — og loðnan þekkir sína, ekki sízt
þegar hún veit að kosningar em í nánd.
Þetta gerðist svo nýjast af loðnunni, að
Halldór sjávarútvegsráðherra kom í Ríkisút-
varpið 27. janúar að tilkynna: „Hjálmar
hringdi í gær og sagði óhætt að veiða 100
þúsund tonn í viðbót, og ég hringdi í morg-
un og tilkynnti 85 þúsund tonna viðbót."
Þær em engin nýlunda þessar hringing-
ar. Mönnum er í fersku minni hringingin
mikla 1982: stopp, stopp, stopp! Svona á
að stjórna aðalútflutningsatvinnuvegi okk-
ar, bregðast hart við og röggsamlega.
Landssamband íslenzkra útvegsmanna
styður Halldór og kvótann, sem hefur kom-
ið mörgum til að efast um gáfnafar útgerð-
armanna. Það veit ég að er traust, en hitt
gmnaði mig, að ef þar losnaði skrúfa, væri
voðinn vís. Það er alltaf verra ef skrúfur
losna i gangverki sem er traust, þá snýst
allt öfugt; en í maskínum þar sem flestar
skrúfur em lausar fyrir, gerir minna til þó
ein losni til viðbótar.
Það heyrir bókstaflega undir mig, ef ráð-
ist er á gáfnafar útgerðarmanna eða það
dregið í efa. Það vill svo til, að ég átti í
fómm mínum pistil um þetta efni, sem ég
ætla reyndar að nota í bók. í þessum pistli
er hvert orð satt, en það kann að vera að
í honum sé einhver tímaskekkja, ég veit það
ekki, af því ég lifi svo mikið í gömlum út-
gerðarmönnum.
Svo skrifaði Þórbergur til Lára sinnar:
„Aldrei hefur verið samin svo ómerkileg
bók, að hún hafi ekki kostað meira andlegt
erfiði en stjórn heillar togaraútgerðar í tíu
ár.“
Þrátt fyrir slappt orðafar miðað við mann-
inn sem skrifaði og stórt ætlaði að höggva,
og meiningarlaust samanburðardæmi, „and-
legt erfiði" verður ekki margfaldað með
árafjölda svo að fáist skiljanleg útkoma, þá
hefur þessi merkingarlausa alhæfing átt sér
nokkurt líf.
Hún er í frægu og víðlesnu riti, skrifuðu
af mikilsmetnum rithöfundi, og fólki verður
hún tiltæk í þeirri almennu áráttu sinni að
gera lítið úr störfum náungans og þeim
hæfíleikum, sem til þeirra þarf; einkum
verða þeir fyrir barðinu á þessu tali, sem
sitja í framsætum þjóðlífsins, svo sem þing-
menn og bankastjórar og fleiri slíkir.
Fólk raglar saman í þessu tali mönnunum
og eðli starfanna. Hvor tveggju þessi störf,
sem til dæmis em tekin hér, krefjast mikill-
ar og stöðugrar hugsunar, — og hitt er svo
annað mál, hvað okkur sýnist tiltekinn
maður sinna þeim mikið.
Hversu mikla hugsun menn leggja í störf,
sem kreíjast mikillar hugsunar, fer náttúr-
lega fyrst og fremst eftir því, hvað menn
hafa í kollinum til að hugsa með, og þar
næst kemur áhugi og vilji til að sinna starf-
inu eins og það gefur tiiefni til og orka
mannsins leyfír. Starfíð og maðurinn sem
sinnir því er semsé sitthvað.
Utgerð fískiskipa með öllu því, sem henni
jafnan fylgir, fiskvinnslunni, fískkaupum og
sölu, gefur tilefni til stöðugrar hugsunar
og mikillar, þótt á hinn bóginn sé máski
hægt að komast af með lítið, ef góðir em
hjálparkokkarnir.
Enginn skyldi heldur gera lítið úr því
hugarstarfi að setja saman bók, en hafa þá
í huga að bók og bók eiga oft ekki annað
sameiginlegt en nafnið, að því er lýtur að
hugsun þeirri sem í bókinni er fólgin. Margri
bókargerðinni má jafna til prjónaskapar
blindra kvenna á tvíbandssokk.
Það mætti því snúa alhæfingu Þórbergs
við með annarri gagnstæðri og álíka stað-
leysu og orða þá svo:
„Aldrei hefur fundizt svo hugsunarlitill
togaraútgerðarmaður, að andlegt erfíði hans
hafí ekki verið meira en sumra rithöfunda,
sem skrifað hafa tíu bækur.“
Það em yfírleitt mjög ólíkar manngerðir,
sem veljast til útgerðar og ritstarfa.
Þórbergur Þórðarson hefði ekki getað
gert út árabát af viti og Thor Jensen ekki
skrifað Bréf til Lám.
Hins vegar verður það ekki mælt, hvor
eyddi meiri hugarorku, — eða var það meira
andlegt erfiði Þórbergi að skrifa Bréfíð en
Thor að stofna Alliance og sjá um smíðina
á Jóni forseta og hafa jafnframt mörg fleiri
jám í eldinum.
ÁSGEIR JAKOBSSON
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. MARZ 1987 3