Lesbók Morgunblaðsins - 16.05.1987, Síða 14

B 1 L A R
300 KÍLÓMETRA
HRAÐIOG ÞAR YFIR
Ef miðað er við þann mesta hraða sem þekkist
í dag, þ.e. hraða ljóssins, er þijúhundruð kíló-
metra hraði á klukkustund smámunir, sem
ekki tekur að tala um. Miðað við 300.000
km/sek., eða rúmlega milljarð kílómetra á
klukkustund, eru 300 km/klst. náttúrulega
því næst sem ekki neitt, ekki einu sinni
sambærilegt við hraða snigilsins. Samt sem
áður hefur það tekið þau rúm hundrað ár
sem af eru í sögu bílaiðnaðar að búa „venju-
lega“ bíla, bfla, sem útbúnir eru í samræmi
við þá góðu reglugerð um gerð og búnað
ökutækja, þannig að þeir nái 300 km/klst.
markinu.
300 km/klst. fyrir bfla er hins vegar eng-
in nýlunda. í mars árið 1927, rétt fyrir
rúmum 60 árum, tókst Bretanum Henry
O’Neal de Hane Segrave að verða fyrstur
til að koma bfl hraðar en 300 km/klst.
Ekkert annað en ströndin í Daytona í Florida
dugði fyrir þessa glæfralegu tilraun á þeirra
tíma mælikvarða. Þar náði Segrave 327,9
km/klst. hraða á 1000 hestafla Sunbeam
bfl sínum.
En nú er öldin önnur, nú er sem sagt
hægt að fá þtjár tegundir „venjulegra" bíla,
sem reyndar hefur svolítið verið fíktað við,
á frjálsum markaði. Þessum bflum má koma
í þijúhundruð km/klst., hafi maður nógu
langan, nógu beinan og nógu umferðarlítinn
veg framundan. En til þess að eignast svona
bfl þarf líka cið vera nógu mikið undir kodd-
anum, verð þessara bfla er 4—5 milljónir
fsl. króna frá framleiðanda.
ir að etja — hreina eðlisfræði. Hún segir
okkur til dæmis að mótstöðukraftur vindsins
aukist ekki í réttu hlutfalli við hraðann,
heldur í öðru veldi, og að nauðsynleg af-
köst til þess að yfirstíga þennan mótstöðu-
kraft aukist í þriðja veldi með hraðanum.
Það þýðir með öðrum orðum að við að auka
hraðann úr 150 km/klst. í 300 km/klst.
tvöfaldast vindmótstaðan ekki aðeins, held-
ur fjórfaldast. Og afköstin, sem nauðsynleg
eru til þessarar hraðaaukningar, eða hestöfl-
in, svo notað sé kunnuglegra orð yfir þetta
hugtak, áttfaldast. Því er það meira en að
segja það að auka hraðann frá t.d. 200
km/klst. upp í 300 km/klst.
Andhverfa þessa dæmis er ekki síður
áhugaverð. Hún er einnig háð eðlisfræðileg-
um lögmálum, sem eru e.t.v. enn meira
afgerandi fyrir þá erfiðleika sem bundnir
eru við að ferðast með bfl á þessum hraða.
ágætt er að sé líka fyrir hendi, helst áður
en nægilegt vélarfl er lokkað fram úr mót-
omum.
Aðrir einfaldir útreikningar með aðstoð
vasareiknivélarinnar sýna okkur að fleiri
vandkvæðum er bundið að aka bfl á 300
km hraða en það sem hér á undan hefur
verið nefnt. Á 300 km hraða á klukkstund
leggur maður 1 kílómetra að baki á 12 sek-
úndum, en það þýðir að á einni sekúndu
ferðast maður 83,33 metra. Til þess að
skipta um akrein með góðu móti á þessum
hraða þarf u.þ.b. 200 metra og við að líta
snöggt á hraðamælinn til þess að sjá nálina
gæla við þessa töfratölu 300 eru heilir 50
metrar famir hjá. Og svo síðast en ekki
síst, ef eitthvað ber út af eða kemur óvænt
uppá á þessum hraða og það em engir 500
metrar lengur „auðir og hindmnarlausir"
framundan, þá er leikurinn búinn.
Nú er hægt að fá þrjár
tegundir bíla, sem ná yfir
300 km hraða þar sem
aðstæður leyfa. Þetta eru
sérstakar gerðir af
Mercedes Benz, Ferrari
og Porsche. Að ná 300
km hraða er vitaskuld
mikið í munni og kostar
einhver ósköp, en er þó
vandkvæðum bundið,
þar sem í reynd þarf um
500 metra
hemlunarlengd á þessum
hraða.
EFTIR JÓN B.
ÞORB J ÖRNSSON
Þessir bílar sem frægir em orðnir fyrir
að yfirvinna 300 km markið em Mercedes
Benz 300E, breyttur og bættur af AMG,
Ferrari 328 sem Koenig-fyrirtækið hefur
hresst lítillega uppá og Porsche 911 Carr-
era, sem fyrirtækið Ruf Automobile hefur
farið höndum um. Nú skyldi maður ætla
að ekki þyrfti svo ýkja mikið til þess að
koma þessum ágætu gripum upp í þtjú-
hundmð km/klst., þeir em hvort eð er
þekktir fyrir að vera allt annað en latir að
eðlisfari. Með hraðfara þróun í minnkun
vindmótstöðu og aukinni kunnáttu í vél-
asmíði á síðustu ámm ætti að vera þokka-
lega auðvelt að bæta við þeim tiltölulega
fáu kílómetmm sem fjöldaframleiddar út-
gáfur þessara bfla vantar uppá til að ná 300
km/klst. Það er lika svo langt síðan að
vandalaust varð fyrir margar tegundir bíla
að komast yfir 200 km/klst. markið, og nú
bjóða flestir evrópskir bflaframleiðendur
uppá a.m.k. eina gerð sem ræður nokkuð
auðveldlega við þann hraða. En viðgleymum
því í einfaldaðri uppsetningu þessa dæmis
að hér eigum við við náttúmleg öfl og stærð-
Það er nefnilega ekki síður vandkvæðum
bundið að minnka hraða bíls úr 300 km/
klst. í 200 km/klst. Annað eðlisfræðilegt
lögmál segir okkur að orkan, sem fólgin er
í hlutum á hreyfingu, hreyfiorkan, aukist
einnig í öðm veidi með hraðanum. Það ger-
ir að verkum að hemlunarvegalengdin frá
300 km/klst. í 200 km/klst. er álíka löng
og frá 200 km/klst. til kyrrstöðu, eða um
175 m við fræðilega bestu aðstæður. Við
þessar aðstæður, sem ólíklegt er að séu
nokkum tíma fyrir hendi, líða að minnsta
kosti 8,5 sekúndur frá því að bíll nauð-
hemlar á 300 km hraða þar til hann
staðnæmist með 350 metra hemlaför fyrir
aftan sig. í flestum tilfellum þyrfti í reynd
500 metra — hálfs kílómetra — hemlunar-
vegalengd. Það þýðir að ef þú kæmir á 300
km hraða niður Ártúnsbrekkuna og byijað-
ir að hemla við gatnamótin Réttarholtsveg-
ur/Miklabraut myndi bíllinn stöðvast rétt
austan við Grensásveg. Vélaraflið eitt er
því ekki nóg. Hemlunargetan er annað sem
Því er nokkuð víst að bílar með þessa
ofurgetu á hraðasviðinu eiga ekki eftir að
ráða ferðinni í framtíðinni, ekki einu sinni
á hinum hraðatakmarkalausu hraðbrautum
V-Þýskalands. Eins er rekstrarkostnaðurinn
af því að ferðast með bfl á þessum hraða
mjög mikill. Það er nú eitt sinn þetta með
loftmótstöðuna í öðru veldi miðað við hrað-
ann.
Svo má ekki gleyma mannlega þættinum.
Einhvem tíma heyrði ég að þegar arabar
ferðast með „ómanneskjulega miklum
hraða", að þeirra mati, t.d. með flugvélum,
þá dvelji þeir gjaman eins og sólarhring á
þeim stað sem þeir millilenda á. Til þess
að bíða eftir tímanum, til þess að tíminn —
kannski sálin — nái þeim á ný. Þegar ferð-
ast er með 300 km hraða á klukkustund
er jafnvel orðin ástæða til að doka svolítið
við eftir tímanum að hætti araba þegar
komið er á ákvörðunarstað. Og þá er ávinn-
ingurinn og tímasparnaðurinn af því að
ferðast svo hratt orðinn lítill. Ekki áhætt-
unnar virði.
Stuðst við grein úr „Auto, motor und
sport“. — jb.
Höfundurinn er bílaverkfræðingur
Hér eru gæðingarnir, sem
ná 300 km hraða á klst á
hraðbrautunum. Efst:
Porsche 911 Carrera, ímiðju:
Mercedes Benz 300 E og
neðst: Ferrari Koenig.
14