Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1987, Blaðsíða 4

4-
p 1 s T 1 L L
F R A
1 s R A E L
N ágnuini minn
—óvinur minn
Sex daga stríðinu er
lokið, en sjá sjöundi
stendur enn og enginn
nema sá sem reynt hefur,
getur ímyndað sér
hverskonar líf það er að
eiga sífellt von á sprengju
eða rýtingi í bakið, því
þama er ekki gerður
greinarmunur á
hermönnum og
óbreyttum borgumm.
Samantekt úr New York
Times Magazine.
Eftir Thomas L. Friedman.
Meron Benvenisti býr í gömlu steinhúsi í Jerú-
salem í hverfi, þar sem búa bæði arabar
og gyðingar. Fyrir nokkrum árum kom einn
af hinum arabísku nágrönnum hans
sprengju fyrir í húsgarði gyðings skammt
frá honum við sömu götu. Þetta var ekki
stór sprengja, aðeins lítill plastpoki með
svolitlu af dýnamíti og sprengiþræði — en
ef til vill nóg til að bana einhverjum.
Skömmu eftir að sprengjan fannst og hún
hafði verið gerð óvirk, handtók lögreglan
Zuhair Qawasmeh, elzta son næsta ná-
granna Benvenistis, sem viðurkenndi að
hafa sett sprengjuna þarna. Hann var
dæmdur í 18 ára fangelsi, en var látinn laus
í fangaskiptum ísraelsmanna og palestí-
nskra skæruliða eftir að hafa afplánað 4
ár af dómnum. Stuttu síðar kvæntist Zuha-
ir, og eins og góðum nágranna sæmir, bauð
hann Benvenisti, gyðingi, í brúðkaupið.
„Svo ég var þarna í brúðkaupinu," segir
Benvenisti, fyrrum aðstoðarborgarstjóri í
Jerúsalem, „og ég er að spyrja sjálfan mig:
Hver er hann? Óvinur minn eða nágranni?
Hann er nágranni minn, en hann er maður,
sem gæti hafa drepið börnin mín. I Banda-
ríkjunum getur þú haft nágranna, sem er
jafnframt óvinur þinn, en ekki í þessum
skilningi. Hann er svarinn óvinur minn.
Hann er hermaður. Hann er að beijast fyr-
ir þjóð sína gegn þjóð minni eins og í stríði
— en hann er nágranni minn.“
20 árum eftir 6 daga stríðið í júní 1967
spyija Palestínumenn sjálfa sig enn sömu
spurningar: Erum við óvinir eða erum við
nágrannar?
Fyrir 1948 var deila ísraelsmanna og
Palestínumanna ósamkomulag tveggja sam-
félaga, gyðinga og araba, sem bjuggu í
sama „ríki“ — Palestínu, sem var undir
vemd Breta.
En milli 1948 og 1967, þegar Jórdanir
réðu Vesturbakkanum og Egyptar Gaza-
svæðinu, breyttist staða deiluaðila. Pal-
estínu-arabar töldust annað hvort til Israels
sem ísraelskir arabar eða til arabaríkjanna
umhverfis ísrael, og deilan stóð í rauninni
á milli arabaríkja og ísraels.
Sjöundi Dagurinn
Stendur Enn
Kaldhæðni stríðsins 1967 fólst í því, að
með sigri ísraelsmanna komst deilan aftur
á hið upprunalega stig. Með því að Israelar
hemámu vesturbakkann og Gazasvæðið,
komst landsvæði Palestínu aftur undir eina
stjóm — og að þessu sinni ísraela. Og enn
em Palestínu arabar og gyðingar að beijast
um yfírráðin í Israel hinu meira eða Pal-
estínu. Síðustu 20 ár hafa ekki verið neitt
annað en sjöundi dagur sex-daga stríðsins.
Þetta er sérkennilegt stríð, og á síðustu
árum hafa átökin farið harðnandi. Þetta
stríð er ekki háð af heijum, sem marséra.
Hermennimir eru stúdentar, búðareigendur
og húsmæður. Hér er stríð og friður við
lýði samtímis. Það em engar skotgrafir,
engar víglínur, enginn gaddavír, sem skilur
að stríðsaðila og engin viðurkennd aðgrein-
ing á óbreyttum borgara og hermanni, óvini
og nágranna.
Þegar ég var á leið til skrifstofu minnar
einn morguninn, sá ég hvíta handtösku á
miðri gangstéttinni, er ég gekk síðasta spöl-
inn. Ég flýtti mér yfír götuna og tók á mig
stóran krók. Ég bjóst við, að hún myndi
springa á hveiju augnabliki. Innan mínútu
eftir að ég var kominn á skrifstofuna, var
flokkur fagmanna kominn á vettvang til að
afgirða svæðið og ijarlægja hinn tortryggi-
lega hlut. í þessu sérstaka stríði Palestínu-
manna og ísraelsmanna taka hinir
hversdagslegustu hlutir á sig alvarlega
mynd, ef þeir em annars staðar en þeir eiga
að vera.
Skriðdrekar og stórskotalið em gagnslaus
í þessu stríði án víglína. Vopnin, sem beitt
er, em handtöskur, sem springa, eldhús-
hnífar, steinar, rifflar og skammbyssur. Á
síðustu sjö mánuðum hafa 18 Palestínumenn
og ísraelar verið drepnir með slíkum vopn-
um.
Til að halda lífi í slíku stríði án víglína
hefur fólk beggja vegna byggt sér sínar
eigin skotgrafir eða víggirðingar í huganum,
og þær eiga að aðgreina þann heim, sem
það telur sig tiltölulega ömggt í, frá hinum,
þar sem það veit, að það á margt á hættu.
Allir vegfarendur fara sínar ákveðnu leiðir
með hliðsjón af hættunum.
Palestínskur blaðamaður á Vesturbakk-
anum segir: „Þegar ég fæ martröð, er ég
að aka aðalveginn frá Tel Aviv til Jerúsal-
Hún ber óttann utan á sér. Palestínu-
kona af arabískum uppruna setur niður
grænmeti ígarðholuna sína á Vestur-
bakkanum og hefur með sér barn sitt,
- en bak við hana fer skrúðganga Gyð-
inga á þjóðhátíðardegi þeirra.