Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1987, Qupperneq 10

A R K 1 T E K T u R
TURNHÚS
í TESSIN
Tumhúsið stendur úti í sveit og hefur þvi verið tyllt niður án þess að hrófla við
náttúrunni.
Kannski finnst einhverjum, að þetta sé kirkja eða kapella fremur en íbúðarhús -
að minnsta kosti er litið um venjulega innanstokksmuni.
Iblöðum um byggingarlist hefur
stundum á síðustu árum verið
getið um svonefndan Tessinar-
skóla og er hann kenndur við
nokkra arkitekta, sem búa og
starfa í ítalska hlutanum í Sviss,
þar sem heitir Tessin í námunda
við Lugano. Þar er víðast hvar
undurfagurt landslag og skiptast á vötn og
fjöll og allt er það með blíðu yfírbragði. I
Lugano er feykilega auðugt samfélag og
hefur fjöldi auðmanna víðsvegar úr heimin-
um kosið að setjast þar að. Það hefur
þessvegna verið talsverð eftirspum eftir
húsum, þar sem arkitektinn þarf ekki að
horfa í kostnað.
Af Tessinarhúsum hefur tumhúsið, sem
hér sést á myndum, vakið einna mesta at-
hygli. Það er byggt yfír fjölskyldu, sem
heitir Medici, en ekki skal því slegið föstu
hér, að þar sé sama Medici-fjölskylda sem
var gífurlega auðug og voldug á Ítalíu fyrr
á öldum. Þó er það iíklegt, en sú ættfræði
er ekki á dagskrá hér. Sá sem húsið byggði
heitir Ovidio Medici og er raunar arkitekt.
Hann er svo hrifínn af Le Corbusier, að
hann var smeykur um að húsið yrði Corbusi-
er-stæling, ef hann teiknaði það sjálfur. Svo
hann fékk frægan Tessinar-arkitekt, Mario
Botta til verksins og lét hann hafa alveg
frjálsar hendur. Botta teiknaði 11 metra
háan tum úr hlöðnum steini og gæti hann
tilsýndar minnt okkur á súrheystum. En
þegar nær kemur verður ljóst, að hér er
byggt yfír eitthvað annað en súrhey. Ekki
Þessi myndarlega súla er utan um
hringstiga, þar sem gengið er upp &
efri hæðirnar.
er það sízt voldug súla, sem setur svip á
hann og kemur inn skarð, þar sem hring-
veggurinn rofnar. í gegnum súluna er
gengið eftir hringstiga uppá efri hæðimar
tvær. Stofa og eldhús eru á miðhæðinni,
en svefnherbergi hjóna, bama og baðher-
bergi eru á efstu hæðinni. Annað sem setur
sérstakan svip á tumhúsið er dálítið ris með
gleri og eins og sést á einni myndinni, er
svefnherbergjahæðin klofín í tvennt undir
þessum þakglugga og veitir hann birtu nið-
ur á stofuhæðina.
Hér er voldugur glæsileiki látinn sitja í
fyrirrúmi, en ekki verður sagt, að húsið sé
Meinlætastefna. í stofunni er ekkert á veggjum i
þessu húsi, sem byggt var 1981.
hlýlegt eða heimilislegt. Sá grunur gæti
læðst að einhveijum, að hér sé byggt til
að komast í blöðin og skapa umtal og aug-
lýsingu - sem virðist sannarlega hafa tekizt.
Þótt heildarformið sé sára einfalt, er húsið
í hæsta máta djarflegt og frumlegt. En að
innan ríkir einskonar meinlætastefna, sem
oft má sjá í blöðum um arkitektúr, þar sem
fjallað er um hús arkitektanna sjálfra. Þá
em „fastir liðir eins og venjulega" líkt og
sjá má hén Annaðhvort steinsteypa eins og
hún kemur úr mótunum eða máluð þannig
að mótaförin sjáist. Veggimir em berir: þar
er ekki að sjá neina tegund myndlistar.
Bókahillur og annað sem venjulegt fólk set-
ur á veggi em ekki heldur í húsum af þessu
tagi. Fátt bendir raunar til þess að þar búi
lifandi fólk. Byggingin er þá orðin sérstakt
fyrirbæri, einskonar „hreinn" arkitektúr,
sem ekki má tmfla með aðskotahlutum.
Vissulega er það réttlætanlegt ef einhver
vill búa á svo „spartanskan" hátt og því
verður ekki neitað að hér hefur verið brot-
ist frá þeirri vanahugsun, sem mótar
skoðanir okkar á híbýlum. Medici-fólkið er
lfka himinlifandi með bústað sinn og það
er fyrir mestu.
GS.
eftir mér, fór t.d. á kvöldnámskeið hjá
Myndlista- og handíðaskólanum áður en ég
fór í kennaranámið, en það var úti í Noregi
á ámnum ’73—’76 sem ég fór að huga að
þessu áhugamáli mfnu. Maðurinn minn,
Þórir S. Guðbergsson, var í námi og við
bjuggum þama ásamt bömum okkar. Mér
svona hálfleiddist að vera heimavinnandi
og fór því að sækja hin ýmsu námskeið,
meðal annars í myndvefnaði, og hóf síðan
að nema málun hjá Axel E. Johansen. Ég
sótti um inngöngu í Myndlista- og handí-
ðaskólann ári eftir að við komum heim um
haustið, en var þá reyndar orðin alltof sein
með umsóknina. Ég varð því afskaplega
glöð þegar Einar Hákonarson hringdi og
sagði að ég hefði fengið inngöngu í skól-
ann. Kannski var það einmitt þá sem mér
varð ljóst hversu mikinn áhuga ég hafði á
myndiistinni.
Ég valdi málaradeildina að loknum for-
skóla, en á þeim árum þótti það afar
púkalegt að fara í málaradeild. Enda vomm
við aðeins fjórar sem það gerðum og fengum
svona stundum að heyra það. Maður lærir
ekkert þar, allir geta málað, var sagt. Þá
var í tísku að fara í auglýsingadeild og
kennaradeild, eða grafík — fá sem sagt
tækni og réttindi og þar með hafa gagn af
náminu. En tímamir breytast, tveim árum
eftir að við byijuðum í málaradeildinni þá
fylltist hún, en í fyrra bættist t.d. enginn
nýr við í kennaradeildinni. Hvort málverkið
er að komast í tísku aftur eða hvort launa-
lq'ör kennara hafí hér sitt að segja er óvíst,
en efnahagssveiflur hafa alltaf sín áhrif,
það er þekkt fyrirbæri úr myndlistarsög-
unni. En við fjórar máluðum og erum enn
að. Við vorum allar giftar og tvær af okkur
með böm, og stundum held ég að kennurun-
um hafí þótt það dálítið merkilegt að kenna
okkur, allavega held ég að þeir hafi verið
sæmilega ánægðir með árangurinn í lokin.
Ég held líka að nemendur fái meira út úr
námi sínu þegar þeir hafa náð ákveðnum
þroska. En Myndlista- og handíðaskólinn
er mjög góður skóli og ég er víst ekki ein
um þá skoðun."
Á sýningunni á Kjarvalsstöðum verða
málverk, aðallega frá síðustu tveim árum,
og svo klippimyndir (collage).
„Eitt sinn stakk Bragi Asgeirsson upp á
því við okkur nemendur sína að við reyndum
við klippimyndir. Hugmyndin fékk misjafnar
undirtektir, en af því að ég var kannski
hlýðinn nemandi tók ég þetta alvarlega. Og
ég þroskaðist mikið við að gera klippimynd-
ir. Kannski var grunnurinn þar með lagður
að þeim myndum sem ég mála í dag.
Stundum legg ég svona collage-verkefni
fyrir nemendur sem eru á myndlistamá-
mskeiðum hjá mér, og ég man þegar einn
nemandi minn, sem var fóstra, stundi og
sagði: Almáttugur, á maður nú að fara að
klippa og líma, og ég sem er búin að gera
það með bömum í tuttugu ár!
Annars sagði Bragi á sínum tíma að ég
hefði valið mér erfítt myndefni að kljást
við, það væri ekki auðvelt að samræma ljóð-
ræna abstraksjon og landslag."
í myndum Rúnu sjáum við bæði landslag
og náttúru, og svo aftur hörð geómetrísk
form. Fuglar, fjöll og strá sem bærast,
stundum eins og séð gegnum glugga með
breiðum póstum. Liturinn blár, hreinn og
oft ískaldur.
Hvaðan færðu myndefnið, hugmyndimar?
„Hugmyndimar koma oft á nætumar ef
ég ligg andvaka. Þá stekk ég stundum fram-
úr og geri skyssu, fer jafnvel að mála.
Annars er myndefnið allt í kringum mig.
Sjófuglamir héma á Seltjamamesinu, fjöllin
sem sjást héðan og svo gróðurinn í garðinum
mínum, ég nota mörg form úr garðinum.
Ég raða saman þeim formum sem mér líkar,
friða hreyfíngu með einlitum flötum."
En hún vill sem minnst tjá sig um mynd-
ir sínar, segir það verk annarra. „Ég öfunda
ekki listgagnrýnendur að þurfa að fjalla um
það í einni lítilli grein sem myndlistarmenn
hafa verið að fást við og kljást við í mörg ár.“
Rúna segist vinna fyrir sér með myndlist-
amámskeiðum sem hún heldur á vetuma,
og hefur gert síðustu fjögur árin. Ekki veit-
ir af, því efni í hveija mynd kostar mörg
þúsund krónur. Og heimilið tekur sinn
skerf. Fyrir þrem árum eignuðust þau hjón-
in sitt fjórða bam, þannig að í mörgu er
að snúast á þeim bæ. En Rúna segir að
þetta gangi alveg prýðilega því eiginmaður-
inn tekur fullan þátt bæði í uppeldinu og
heimilisstörfunum. „Án hans stuðnings hefði
ég aldrei getað málað." í sumar sem leið
dvaldi hann erlendis með bömin á þriðja
mánuð, svo ég gat málað allan sólarhring-
inn. Ég notaði því tímann vel, en fannst
þetta vera hálfeinmanalegt líf án þeírra, og
fábreytt þar að auki, ég lifði á tómötum og
gulrótum allt sumarið."
Vinnudagurinn er oft langur hjá Rúnu.
Hvemig fer hún að því að láta dæmið ganga
upp?
„Ég skipulegg tíma minn vel. Hér hefur
aldrei verið beðið eftir einhveijum inn-
blæstri, maður byijar bara að vinna. Ég
viðurkenni þó að stundum hef ég þurft að
reka sjálfa mig áfram ef ég er þreytt. En
löngunin er svo sterk að hún yfírbugar allt-
af þreytuna. Ef ég hef ekki getað málað í
nokkra daga verð ég vansæl og friðlaus."
Og litli hnokkinn vappar í kringum
mömmu og málverkin hennar með kubbana
sína og annað hafurtask. En það tmflar
móðurina ekki hið minnsta. í rauninni hagg-
ast ekki konan. Er ekki ósvipuð sínum eigin
mjmdum, róleg en föst fyrir.