Lesbók Morgunblaðsins - 07.11.1987, Síða 13

s
Þær höfðu smeygt hálfri smábleikju upp á
einn af þríkrókum spónsins, Katrín sagði
að það hefði stundum gefíst vel, stórurriðinn
er rándýr, andarungar í heilu lagi fundust
stundum í maga hans, einu sinni jafnvel
hagamús, hvemig sem slíkt gat nú átt sér
stað: kannski hafði nú fálki misst músina
úr klónum uppi yfír Vatninu — eða veiði-
bjalian?
Skyndilega tók konan í bátnum viðbragð:
— Hann er á! Hann er á! Hættu að róa!
Ég sest á þóttuna! Skelfílega tekur hann
á! Leyfum honum að draga bátinn!
En hann strikaði ekki, eins og svona físk-
ar gera oftast, hann reyndi aðeins að kafa
sem dýpst og kengbeygði gilda veiðistöngina
í sterkum höndum konunnar, tók nokkrar
dýfur, en ekki mjög langdregnar, hann virt-
ist fljótt eyða þreki sínu og verða slappur.
— Róðu út í Bjartey, sagði konan and-
stutt, — við skulum draga hann hægt og
hægt upp á grynningamar, inn í litlu víkina
vestan á Tánni, þar sem við emm vön að
lenda, bara rólega, Bára, hann er búinn að
eyða kröftunum, fínnst mér.
Rétt seinna marraði botnmöl undan kili
bátsins, stúlkan lagði upp árar og sté út
fýrir borðstokkinn.
Konan, sem stöðugt hélt línunni
strengdri, rétti Báru stöngina.
— Haltu við hann og ekki slaka á eitt
andartak, stundi konan, — meðan ég kem
mér út úr bátnum. Ég ætla sjálf að landa
þessum fiski. Kannski átti hann að sækja
mig, en það verður nú öfugt, það er ég sem
sæki hann.
Þær vom famar að sjá bakugga og sporð
urriðans lyftast upp úr lygnum fleti Vatns-
ins, en snögglega lagðist hann á hliðina,
hann lagðist þegar hann kenndi gmnnsins.
Konan greip veiðistöngina úr höndum
dóttur sinnar, andlitsdrættir hennar vom
strekktir, sjáöldrin þanin, gljáinn á þeim
minnti á gler. Hún fetaði sig aftur á bak
upp á þurra malareyrina og spólaði línuna
jaftit og þétt upp á hjólið, margra faðma
langur sökkutaumurinn og línan sjálf dróg-
ust samtvinnuð gegnum stállykkjuna á
stangaroddinum og vöfðust upp á hjólásinn.
Skyndilega kallaði stúlkan:
— Þetta er ófreskja, mamma! Sérðu!
Krókurinn á neðra skolti er á lengd við
mannfingur og stendur upp úr nefinu á
honum! Heyrðu, hann hefur kokgleypt spón-
inn! Nei, hann hefur ekki kokgleypt,
krókamir á spæninum hafa fest sig í báðum
skoltunum og komið í veg fyrir að hann
gæti hreyft þá. Hann hefur ekki náð andan-
um og kafnað. Þetta er hrikalegasti urriði
sem ég hef séð. Hann er stærri en skapalon-
ið.
— Taktu stöngina aftur, sagði konan
rám. — Þama er steinn sem ég get rotað
hann með. Þetta er minn fiskur en ekki
þinn, Rúna, ég ætla sjálf að rota hann.
— Já, sannarlega skaltu fá að rota hann
sjálf. Sérðu ekki hvað hann er andskoti ljót-
ur og stór? Og næstum því svartur! Og
belgmikill og þó ekki feitur! Og eins og
fjandinn! Hún tók við stönginni og hélt
línunni strekktri.
— Hann skal ekki fljóta út aftur þó hann
fari að busla.
Konan var nú búinn að ná í steininn. Hún
hélt honum í hægri hendi sér og kraup á
bæði hnén hjá fiskinum, beint fyrir framan
hann. Hann starði á hana með myrkur og
blóð í augum, og hún fór að beija hann í
höfuðið.
— Þú náðir honum, en mér náðirðu ekki,
stundi konan og beit fast saman jöxlunum.
Við hvert högg sem hún greiddi urriðanum,
titraði hann svolítið, eins og hrollur færi
um hann. Honum tókst að opna ögn ginið,
eins og hann ætlaði að segja eitthvað, en
þríkrækjan sat föst ( báðum skoltum, þeir
lokuðust á ný og opnuðust ekki aftur. Fisk-
urinn var áreiðanlega dauður, en það var
eins og konan tryði þvi ekki, eða að hún
héldi að hann mundi lifna á ný, og hélt
áfram að berja steininum í höfuð hans, aft-
ur og aftur náföl í framan. Loksins fleygði
hún steininum, krækti fíngrunum inn með
lífoddanum, alla leið inn í tálknin, blóð var
byijað^ að flæða úr þeim.
— Ég næ ekki út úr honum spæninum,
hann situr fastur, muldraði Katín. — Komdu
með hnífínn, Bára, hann er hjá háfnum
frammi í stefni. Ég verð að skera fýrir til
þess að losa um krókana.
— Ekki skera sundur línuna, mamma,
sagði stúlkan, —ekki skemma færið. Og
fékk henni útlenda skeiðahnífínn, sem herra
Ronný hafði látið eftir sig og enn lumaði á
biti, þó að eitt skarð væri komið í eggina
og smásprungur sjáanlegar í fílabeinsskeft-
inu, fíngerðar eins og þræðir í kóngulóarvef.
— Skera línuna? Gerir ekkert til. Eins
og megi ekki hnýta spóninn á aftur? Katrín
greip hnífínn og skar lífodda urriðans sund-
ur, eggin og spónninn sörguðust saman, það
var eins og fískurinn gnísti tönnum. En
konan lét sem hún heyrði það ekki og hélt
áfram verki sínu. Hún risti urriðann á kvið-
inn, alla leið aftur í rauf, og reif innvolsið
úr fískinum og sleit það laust.
— Hvað er þetta? spurði hún sjálfa sig,
— er hann með stein í maganum? Hún brá
hnifnum á fískmagann og risti hann sundur.
— Rúna! Rúna! hrópaði hún allt í einu. —
Sjáðu! Guð í himnaríki, hér er hringur úr
gulli og eðalsteinum. Sjáðu, Rúna! Sjáðu!
— Hringur? spurði stúlkan. — Þú veist
að urriðinn gleypir allt sem glitrar. Einhver
veiðimaður hefur misst hringinn sinn í Vatn-
ið.
— Það er merki sem ég þekki á þessum
hring, stundi konan. — Hann Ronný var
með hann á fingrinum þegar hængurinn
stóri kippti honum niður tii sín.
Bára hleypti dökkum brúnum, hugsaði
sig um:
— Kannski þetta sé sami fískurinn.
Kannski Leónard Ronný sjálfur, orðinn að
físki? Lofðu mér að sjá hringinn. Fáðu mér
hann.
Konan rétti henni hann þegjandi. Hann
glóði og sindraði og var þungur sem blý.
Dóttirin horfði á hann litla stund og rétti
móður sinni hann sfðan.
— Undarlegt! Undarlegt! muldraði hún.
— Merkilegri minjagrip er líklega ekki hægt
að hugsa sér. Ég held það sé dauðinn sjálf-
ur sem sendir þér hann.
— Dauðinn? Hvað segirðu bam?
— Já, dauðinn er bara norðurhliðin á
lífínu, eins og þú ættir að vita. Þetta er
ekki tvennt ólíkt, heldur eitt og hið saman.
— Hver skilur svona lagað? Ég skil það
ekki. En nágrannar hafa löngum hvíslast á
um, að ég hafí drepið. Sé það svo að þeir
hafí rétt fyrir sér, þá er ég núna búin að
drepa tvisvar það sama líf! Jesús minn guð,
réttu mér strigapokann sem liggur í bátn-
um. Ég get ekki haft þennan gest úr Vatninu
fyrir augum.
— Hugsýki! Þetta er gamall urriði og
hefði bráðum orðið sjálfdauður og orðið
urriðasál í Vatninu, allt heldur áfram að lifa
í það óendanlega. Hún rétti móður sinni
pokann, greip báðum höndum utan um
fimadigra styrtlu urriðans, dró hann að
bátnum og slengdi honum inn fyrir borð-
stokkinn.
— Komdu, mamma, skipaði hún, — við
skulum ýta á flot og róa heim. Hugsun þín
er komin í ógöngur.
Konan starði á hana spyijandi, en virtist
engin orð hafa á takteinum.
— Ég sé þú skilur þetta ekki, sagði dóttir-
in. — Þú hefur flækt þig í einhveiju og
villst inn í ranghala, manst ekki einu sinni
hvað ég heiti og kallar mig Leonídu og
Rúnu hvað eftir annað. Komdu upp í bátinn.
— Konan hlýddi henni þegjandi, allar
hreyfíngar hennar voru hægar og seinar,
eins og hún hefði gleymt sér og gengi um
í draumi. A fjöllunum skalf tær morgunn í
sólskini. Skugginn af Bjarteyju teygðist
langt út á Vatnið. Mæðgumar sátu í bátn-
um, Bára reri ein, Katrín húkti hnípin í
skut. Lengi fór ekkert orð milli þeirra, það
var eins og þær vissu ekki lengur hvor af
annarri.
Þangað til dóttirin sagði glaðlegum rómi:
— Já, mamma, þú nefndir mig einlægt
Leonídu eða Rúnu í þessari veiðiferð. Það
gerir mér ekkert til, þú mátt halda því
áfram, ef þessi nöfn búa í hugsun þinni.
Eftir sem áður lætur Bára betur í mínum
eyram. Báran á Bjarteyjarsundi, það er ég.
Mamma, við biðjum ekki um annað en það
sem við höfum þörf fyrir. Ekki halda að ég
sé þér andvíg.
— Þig hef ég aldrei þurft að óttast, sagði
konan. — Inni í sjálfri mér býr óvinur minn
og — og — nei, ég kem ekki orðum að því.
Þær lentu sunnan við Túnbergið og drógu
bátinn í hrófíð, bundu hann við stóran stein.
Það var öngrar stundar verk. Konan hélt
tómhent af stað heim að bænum. Dóttirin
kallaði á eftir henni:
— Hvað ætlarðu að gera við fískinn,
mamma? kallaði hún, — hann liggur í bátn-
um. Hvað ætlarðu að gera við hann?
— Láttu hann liggja þar sem hann er,
ég vitja hans á eftir, sagði konan, og hélt
áfram heim túnið og hvarf inn í bæjardym-
ar.
— Mamma hefur bilast, ég fínn það á
mér og heyri það, og ég sé það á henni.
Það endar með því ég verð hér ein eftir í
Nesodda.
Hún háttaði sig og gekk til náða. Kon-
unni dvaldist enn frammi, hún máðist úr
huga stúlkunnar.
Bára sofnaði samstundis. Það var rétt í
þann mund sem rauðleitir eldar sólarupprás-
ar Iæstu sig í þilið fyrir ofan hana gegnt
austurglugga. Én þessi svefnstund var of
stutt til þess að vitjunartími hvfldar og
draums rúmaðist í henni, í þetta sinn líktist
svefnstundin hennar mest sársaukalausu
rothöggi, með þremur snöggum eldglæring-
um í svörtu myrkri. Eftir á skynjaði hún
það svoleiðis, þegar hún fann sterka greip
móður sinnar á vinstri öxl sér og heyrði
espa rödd hennar kalla:
— Vaknaðu, Rúna, og klæddu þig strax,
á augabragði, allt er tilbúið núna: færið,
blýlóðið, skapalonið, hængurinn, hringurinn,
snærið. Ég ætla að skila þessu aftur, þang-
að sem það var, klæddu þig strax, bam,
og hjálpaðu mér. Ég get það ekki ein, það
sérðu þó, Bára Leonída, mitt hjarta er
sprungið og allt blóðið stígur mér til höfuðs-
ins.
Orðin runnu upp úr henni í stríðum sam-
felldum straumi, og nú loksins kom stúlkan
fyrir sig eigin hugsun, en hugsunin var
gegnskotin illum beyg: — Mamma er sturluð
og ætlar aftur út á Vatnið.
Stúlkan svipti sér fram úr rúminu og
greip kjólinn.
— Sestu, mamma, meðan ég klæði mig,
og vertu róleg, þú veist ég er sterkari en
þú, auðvitað hjálpa ég þér.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 7. NÓVEMBER 1987 13