Lesbók Morgunblaðsins - 27.08.1988, Blaðsíða 4

Stungið aaman nefjum & umboðsskrifstofu fljótabátanna. Hvert skyldum við fara
næst?
FLJOTA-
FÓLKIÐ
Aður en ég fór til Frakklands sagði einn vinur
minn við mig: „Þegar þú kemur til Parísar
skaltu sigla á Signu. Allar merkilegustu bygg-
ingar Parísar standa við Signu.“ Og þegar
ég kom til Parísar sigldi ég á Signu og sá
Jocelyn og Lucien Blampain í bát sínum
allar helstu byggingar Parísarborgar. En
ég sá lika annað. Innan um bjarta og glæsi-
lega veitingabáta sem sigldu ferðamönnum
um Signu, sigldu dökkir og yfirlætislausir
flutningabátar upp og niður ána. Á þessum
bátum virtust yflrleitt vera hjón sem hafa
heimili sitt um borð í bátnum, þvottur hékk
á snúrum og oft var bíll á dekkinu. Er ég
spurðist fyrir um þetta fólk var mér sagt
að þetta væri fljótafólkið — „marineres" á
frönsku, fólk sem Frakkar líta á sem sér-
stakan þjóðflokk. Til sjós er „mariniere"
sjómaður sem stendur milli yflrmanna og
háseta í virðingarstiganum, og ef til vill
hefur fljótafólkið fengið þetta nafn af því
að það gengur í öll störf um borð í bátum
sínum, er bæði skipstjóri og háseti í senn.
Það hefur átt sitt heimili
á báti alla ævina, kynslóð
eftir kynslóð og á
bátnum er
vinnustaðurinn einnig.
Þetta fólk tekur að sér
flutninga á Signu og
öðrum fljótum og fyrir
því eru allir dagar jafnir,
en lífið gott engu að síður
og ekki yfir neinu að
kvarta.
Eftír ÁSU HELGU
RAGNARSDÓTTUR
Það býr um borð í bátum sínum og hefur
atvinnu sína af því að flytja vörur upp og
niður ár í Frakklandi og nálægum löndum.
En allar helstu stórár í Evrópu eru tengdar
saman með skipaskurðum og hægt er að
sigla eftir þeim frá Norðursjó til Miðjarðar-
hafs yfír í Svartahaf, í gegnum Rússland
yflr í Eystrasalt o.s.frv. Fljótafólkið liflr
óvenjulegu lífl. Það.veit aldrei hvar það
verður næsta dag, eða í næstu viku, hvað
þá á næsta ári. Það lifir frá degi til dags.
Ég held að það sé eins farið með flesta Is-
lendinga og mig að þekkja lítið líf þessa
fljótafólks. Mér þótti það forvitnilegt og
ákvað að reyna að kynnast því nánar.
HVERT SKAL HALDIÐ?
Skammt fyrir vestan París er lítill bær
sem nefnist Conflans-Sainte-Honorine. Þar
er heimahöfn fljótabátanna og þangað lagði
ég leið mína einn bjartan vordag ásamt
Benna ljósmyndara. Þó þessi bær sé rétt
fyrir utan París, er eins og maður sé kom-
inn upp í sveit. Það er enginn að flýta sér,
fólkið gefur sér tíma tii að spjalla og þegar
við spurðum til vegar var okkur fylgt upp
að dyrum umboðsskrifstofu bátanna. Þessi
umboðsskrifstofa er sérkennilegt fyrirbæri.
Hún sér um að útdeila flutningi á fljótabát-
ana. Þegar við komum inn var andrúmsloft-
ið hlaðið spennu. Þar var fullt af fólki, flest-
ir reyktu eins og þeim væri borgað fyrir
það, aðrir gengu órólegir um gólf og enn
aðrir einblíndu á stóra töflu sem hékk á
einum veggnum. Við skildum ekkert í því
hvað var að gerast. Nokkrir gamlir menn
litu okkur Benna homauga. Seinna kom svo
i.ljós að þeir héldu að við værum njósnarar
fyrir flutningalestimar sem em í stöðugri
samkeppni við bátana. Er við höfðum verið
inni svolitla stund fóm ljós að blikka á töfl-
unni á veggnum. Númer og tölur birtust á
töflunni, og þá fór nú aldeilis að færast fjör
í leikinn. Maður með hátalara birtist og fór
að kalla upp bátanöfn og menn hrópuðu og
kölluðu hver í kapp við annan. Fljótlega
komumst við að því að verið var að úthluta
ferðum til bátanna. Úthlutunin fór að sjálf-
sögðu eftir röð, en ferðirnar em misjafnlega
langar og farmurinn er einnig misjafnlega
verðmætur og þar af leiðandi gefa þær
misjafnlega mikið af sér. Er úthlutun var
lokið og það slaknaði aðeins á spennunni,
leituðum við uppi okkar fólk, Lucien og
Jocelyne Blampain. Okkur hafði verið bent
á að ræða við þau, sem dæmigert fljóta-
fólk. Þau reyndust vera glaðlegt og einstakr
lega fijálslegt fólk. Við fylgdum þeim um
borð í bátinn þeirra sem heitir því sérkenni-
lega nafni Fomavy. Um leið og við komum
um borð klappaði konan bátnum eins og
maður sér góðan hestamann klappa hestin-
um sínum, það var augljóst að henni þótti
vænt um bátinn sinn. Aðspurð sögðust þau
bæði hafa alið allan sinn aldur um borð í
fljótabátum. Þau fæddust bæði um borð í
bát og báturinn hefur verið þeirra heimili
síðan. Foreldrar þeirra eyddu líka allri sinni
ævi um borð í bát, eins og afar þeirra og
langafar. Þannig hefur það gengið mann
fram af manni. Þau þekkja ekki annað líf,
þau kunna ekki neitt annað, og langar ekki
að gera neitt annað. Og þegar þau tala um
bátinn sinn.er eins og þau séu að tala um
bamið sitt, augun Ijóma, og hlýjan leynir
sér ekki í málrómnum. Það er eins og að
veröldin sé öll um borð í þessum bát.
LífiðUmBorð
Okkur er boðið niður í vistarverumar sem
em svefnherbergi, lítil stofa, eldhúskrókur
og bað. Allt plássið er fullnýtt. Þó ekki
þannig að það virðist yfirhlaðið. Það er eins
og þau hafí hugsað út hvem fermetra. Það
er pínulítil þvottavél inni á baði, og gaselda-
vél í eldhúsinu. Kassar með matvælum
standa á eldhúsborðinu. „Ég þarf alltaf að
hugsa allar máltíðir löngu fyrirfram,“ segir
Jocelyne. „Ég kemst ekki alltaf í búðir þeg-
ar ég vil. Én það gerir ekkert til, það kemst
upp í vana. Lucien er mikið fyrir góðan
mat eins og þú sérð!“ Við Benni brosum
því bóndi hennar er vel í holdum. Jocelyn
sjálf er dökkhærð, lagleg kona og ákaflega
brosmild. Það vekur athygli mína að hún er
í pilsi og hælaháum skóm þó hún búi um
borð í bát. Klæðir sig nákvæmlega eins og
aðrar franskar konur. „Dagurinn byijar hjá
okkur klukkan hálf sjö,“ segir Jocelyne. „Þá
setur Lucien vélina í gang. Það er mín vekj-
araklukka. Við þurfum að vera komin af
stað klukkan sjö til þess að halda áætlun
og getum siglt fram til klukkan sjö á kvöld-
in. Ef upp kemur töf, svo sem bilun á vél-
inni, verðum við að sækja sérstaklega um
leyfi til þess að fá að sigla á nóttunni, og
þá þurfum við að borga fyrir það. Það geta
komið upp þau tilvik að við neyðumst til
að gera það. Dagurinn líður svo við að dytta
að vélinni, mála og halda bátnum við. Einn-
ig þarf að þrífa bátinn, elda mat og fleira.
Kvöldin eigum við svo sjálf. Þá höfum við
það notalegt, sitjum tvö ein og spjöllum eða
horfum á sjónvarpið. Þetta er tilbreytinga-
ríkt líf. Við vitum aldrei fyrirfram hvert við
förutn. Við getum verið í París á morgun
og farið svo næstu ferð til Belgíu. Við förum
sjaldan á sömu staðina, og við sjáum margt
og upplifum margt. Auðvitað er skemmti-
legra að koma á suma staði en aðra. Mér
flnnt til dæmis alveg sérstaklega gaman
að koma til Rúðuborgar. Ég nýt þess ein-
hvem veginn að vera í þeirri borg. Það er
líka alltaf gaman að koma til stóru borg-
anna og til annarrra landa. Þar sér maður
og uppliflr hluti sem ekki em hér. Það má
segja að líf okkar sé þannig að þú ert alltaf
að koma og fara. í síðustu ferð fluttum við
hveiti, í þessari ferð flytjum við frauðplast.
Um helgar eru bömin með í ferð, en virka daga eru þau í heimavistarskóla í
Conflans