Lesbók Morgunblaðsins - 08.10.1988, Page 14

Krossgátan „þú
M
44
ismunandi leiðir eru til þess að flokka fólk
í manngerðir og persónuleikapróf eru fjöl-
mörg. Sem dæmi má nefna flokkun Carl
Gustav Jung eftir grunneiginleikum:
innhverfur — úthverfur
Enginn lifir í
raunveruleikanum. Við
mennirnir lifum og
hrærumst í hugmyndum
okkar um raunveruleika.
Skynjanir manna á
umheiminum og sjálfum
sér eru undir niðri mjög
fjölbreyttar og
mismunandi. Hér er á
ferð ákveðin aðferð til
sjálfsskoðunar, sem felst
í því, að þú skoðir á
skipulegan máta
sjálfsímynd þína í ljósi
18 einkenna.
Eftir
GEIR VIÐAR
VILHJÁLMSSON
innsæi — skynjun
hugsun — tilfinningar.
Roberto Assagioli bætti síðar við pari
grunneiginleika: hvatir — ímyndunarafl.
MMPI-prófið, sem mikið er notað hér á
landi, flokkar hinsvegar fólk eftir tilhneig-
ingu til mismunandi geðsjúkdóma.
Raymond B. Cattell greindi persónulýs-
ingar stærðfræðilega og kom fram með 16
persónuleikaþætti sem til samans gátu lýst
persónuleikablæbrigðum fólks.
Próf Cattells er sennilega nákvæmasta
persónugreiningartækið af spumingalista-
gerð. Það hefur ekki verið staðlað fyrir ís-
lenskar aðstæður, en stöðlun er nauðsynleg
til þess að hægt sé að meta sérkenni ein-
staklingsins með tilliti til annarra meðlima
þjóðfélags eða samfélagshóps.
Ekkert hindrar þó einstaklinga í því að
notfæra sér persónuleikapróf eða spuminga-
lista til hjálpar við það að skoða spuming-
una sígildu: „Hvemig, eða hver, er ég?“ þó
viðkomandi hafí ekki aðgang að stöðlunar-
gögnum eða þau séu enn ekki til, svo sem
á við um spumingalistann sem hér er kynnt-
ur.
Persónuleikinn Breytist
Eftir Aðstæðum og
Hlutverkum
Maðurinn er mjög flölþætt vera. Hegðun
einstaklingsins og framkoma í samskiptum
við aðra lagar sig að aðstæðum og breytist
í takt við líðan fólks og sálarástand. Aðal-
vandamál persónuleikaprófa er einmitt það
að fram fást augnabliksmyndir. Breytanleiki
persónunnar sést illa, nema oft sé prófað.
Flest persónuleikapróf miða einnig við
það að fólk lýsi sér almennt, eins og það
teiur sig yfírleitt vera. Hugsjónimar, óskim-
ar, það hvemig fólk vildi helst vera, fæst
Lýstu þér með tilliti til eftirtaldra
einkenna.
A: Eins og þú vildir helst vera.
B: Eins og þú telur þig yfírleit vera.
C: Eins og þú heldur að aðrir skynji þig.
Merktu við einkennin 1,2,3,4 og 5.
1 þýðir að einkennið á lítt við þig.
5. þýðir að einkennið á mjög við þig.
yfírleitt ekki fram. Né heldur hvemig fólk
ímyndar sér að aðrir skynji það. Markmið
þessarar spumingagrindar er ekki að leggja
neitt ákveðið mat á einstakling heldur það
að efla innsýn einstaklingsins i sjálfa(n) sig
og samskipti sín við aðra. Hér er gert ráð
fyrir að þú lýsir þér fjórum sinnum.
Val persónueinkennanna sem hér liggja
fyrir styðst ekki við neina eina ákveðna
fyrirmynd, heldur endurspeglar persónulegt
mat höfundar á því hvaða persónueiginleik-
ar skipti miklu máli í samskiptum við aðra.
Sjónarmiðin þijú (A.B.C.) em hinsvegar
þekkt úr félagssálfræðilegum rannsóknum.
AðFyllaÚt
Spurningagrindina
— Fylltu út hvem dálk fyrir sig (A.B.C.
og Cp) í einum rykk, eftir að hafa stillt þig
stutta stund inná viðkomandi sjónarhom.
— Útbúðu þijá renninga úr ógegnsæjum
pappír eða pappa, og leggðu yfír útfylltu
dálkana jafnóðum og þú hefúr fyllt hvem
þeirra út.
— Við útfyllingu hvers dálks skaltu
hugsa sem minnst um það hvemig þú flokk-
aðir þig í fyrri umferðum. Leitastu við að
hafa hvert sjónarhom sem sjálfstæðast.
— Fylltu dálkana út í þeirri röð sem þeir
liggja fyrir:
A: Eins og þú vildir helst vera.
B: Eins og þú telur þig yfírleitt vera.
C: Eins og þú heldur að aðrir skynji þig
yfirleitt.
Cp: Eins og þú heldur að ákveðin önnur
persóna, sem þú þekkir vel, skynji þig.
Pc: í þennan dálk biður þú þessa sömu
persónu að færa mat sitt á þér.
— Best er að þú takir nokkur ljósrit af
listanum áður en þú fyllir hann út og hafir
þannig autt blað til þess að láta annan/aðra
flokka þig á. Með þeim hætti kemur þú í
veg fyrir að viðkomandi verði fyrir áhrifum
af þinni eigin flokkun.
— Með því að láta nokkra mikilvæga ein-
staklinga í þínu samskiptaumhverfí lýsa því
hvemig þeir skynja persónuieika þinn fræð-
istu enn meira um skynjun annarra á þér.
Sjálf framkvæmdin eflir líka og dýpkar sam-
skipti þín við viðkomandi fólk. Þegar þú
leitar til annarrar persónu í þessu skyni
geturðu orðað beiðni þína eitthvað í þessum
dúr: „Ég hef áhuga á að vita hvemig ég
virka á þig.“
Þú getur farið í gegnum spumingagrind-
ina frá A til Cp og lært af niðurstöðunum
án þess að leita til annarra. En með því að
fá fram álit frá öðmm eflir þú raunvem-
leikaskyn þitt og getur hreinsað burt ímynd-
anir sem standa þér fyrir þrifum í samskipt-
um við annað fólk.
Mjög mismunandi er hversu fólk gefur
sér mikinn tima til þess að ígmnda þær
upplýsingar sem spumingagrindin aflar. í
þessu eins og flestu fer árangur eftir tíman-
um sem til verksins er varið, einbeitingu
þinni og skilningi.
ÚRVINNSLA MEÐ ÖÐRUM
Fáir þú annan einstakling/aðra einstakl-
inga með í spilið beinist úrvinnslan að því
að ræða saman um persónueinkenni þín,
einkum þar sem lýsing viðkomandi (Pc) og
þínar hugmyndir um álit hans/hennar (Cp)
stangast á. Aðrar flokkanir þínar gagnvart
sama persónueinkenni og um er rætt hverju
sinni eiga líka að vera umræðuefni.
— ímyndarðu þér að viðkomandi per-
sóna skynji þig betur eða verr en fólk
almennt?
A B C Cp Pc
Segja hug sinn
Fyrirhyggja
Taka gagnrýni
Næmni á tilfinningar annarra
Taka áhættu
Sýna sveigjanleika
Standa fyrir máli sínu
Sýna hlýju
Standast álag
Umgangast peninga
Viðurkenna eigin verðleika
Halda líkamanum í formi
Brydda á nýjungum
Læra af mistökum
Umburðarlyndi
Gagmýna það sem miður fer
Sjá spaugilegu hliðarnar
Mynda vináttutengsl
Þessi spumingalisti var saminn síðastliðið haust til notkunar á námskeiði til eflingar
mannlegra samskipta. Hann er kallaður spumingagrind, því að þú fyllir hann út frá mis-
munandi sjónarmiðum. Þú getur einnig notað hann til þess að kanna hvemig þú virkar
á aðra.
í persónumynd þeirri sem Roberto Assagioli setti fram er kjaméiginleiki mannsins sjálfs-
vitundin (8) og henni beint samofínn viljinn (7).
Hin sex aðalsvið sálrænnar starfsemi em mismunandi virk, bæði frá manni til manns
og eftir ástandi einstaklingsins og aðstæðum. Þau em: skynjun (1), innsæi (6), hugsun
(5), tilfinningar (2), hvatir (3), ímyndunarafl (4). Eins og hjá Carl G. Jung, sem Assagi-
oli byggir mynd sína að nokkru á, em sviðin sex tengd þannig innbyrðis að sé ákveðið
virknisvið persónunnar meira ráðandi, þá er hið gagnstæða minna ráðandi.