Lesbók Morgunblaðsins - 20.05.1989, Blaðsíða 10

Nemendur í Háskólaaum í Bologna frá fyrri öldum - kannski samtímamenn Sæmundar fróða eða Sturiunga.
„Það hefur orðið gífurleg fjölgun stúdenta
og hefur það skapað vandamál sem þarf að
yfírstíga. Háskólinn í Bologna hefur lítið lag-
að sig að þessum breyttu aðstæðum á síðustu
20 árum. Það er aðeins nú á síðustu tveimur
til þremur árum sem unnið hefur verið að
því að bæta ástandið að einhveiju gagni. Á
þessum stutta tíma höfum við náð fram mikl-
um umbótum og mörg verk verið hafin. Sem
dæmi málnefna; nýjan hátíðarsal, fyrirlestr-
arsali og rannsóknastofur. Sumt hefur þegar
verið opnað en annað verður tilbúið á árunum
1989-1990. Árið 1990 á því ástandið eftir
að batna mikið, sérstaklega hvað varðar alla
þá þjónustu, sem Háskólinn á að veita. Hús-
næðisvandi stúdenta bíður enn úrlausnar."
Háskólinn íBologna var upphaflega stofn-
aður, sem „Universitasscholarium“þ.e. sam-
félag stúdenta, en fyrirbærið samféiag dós-
enta kom til löngu seinna. í dag segja stúd-
entamir, að þeir hafi lítið að segja og þér
hafið einnig sagt að ítalskir stúdentar séu
vanmetnir. Hvemig mætti bæta ástandið, er
grundvöllur fyrir „universitas scholarium“ í
dag?
„Það er rétt, Háskólinn í Bologna var
stofnaður sem „universitas scholarium" og
þetta atriði er eitt það skemmtilegasta í sögu
skólans. Höfum í huga að þessir stúdentar
ráku stofnunina sem fijálsan einkaskóia.
Þeir völdu sjálfir sína prófessora og greiddu
þeim einnig launin. Þessi háskóli var stofnun
sem hafði það hlutverk að breiða út menn-
ingu og þekkingu um Evrópu og var einka-
skóli. I dag er Háskólinn í Bologna hluti af
opinberri þjónustu og aðstæður því allt aðr-
ar. Ég viðurkenni að stúdentar hafa allt of
lítil áhrif. Stúdentar á Ítalíu ættu að hafa
miklu meiri áhrif á ailt sem varðar skipulag,
þjónustu og stjómun, en við höfum ekki
möguleika á „universitas scholarium" í dag,
þar sem Háskólinn er ríkisrekinn. Ég er ekki
að segja að ítalskir stúdentar séu illa með-
höndlaðir þvi það er ekki svo, en það ætti
að hlusta meira á þá svo þeir hefðu áhrif á
hinar ýmsu ákvarðanir. Til þess breyta þessu
þarf breyttan hugsunarhátt og þar með lang-
an tíma.“
Hvemig fínnst yður stúdentar hafa breyst á
síðustu 20 til 30 árum?
„Stúdentar hafa breyst mikið á þessum
árum. Áður, þar til fyrir 20 til 30 árum,
komu stúdentar nær allir úr svokallaðri milli-
stétt og voru því mun einlitari hópur en nú
er, auk þess sem þeir voru mun færri. Stúd-
entauppreisnin og afleiðingar hennar sem
voru miklar á Ítalíu í 10 ár, frá 1968 —
1978, ásamt mikilli fjölgun stúdenta gerði
það að verkum að ímynd Háskólans breyttist
og fólk áleit hann einhvers konar „próf-
maskínu“ eh ekki miðstöð þekkingar og
menningar. Það þarf mikinn tíma til þess
að breyta þessu.“
Um aldir hefur Háskólinn mátt verjast af
öllum mætti afskiptum stjómvalda á hverjum
tíma. Nú er Háskólinn háður valdhöfum til
dæmis fyárhagslega. Getum við sagt að Há-
skólinn sé ftjáls?
„Háskólinn hefur ekki nægilegt frelsi þar
sem hann er alit of háður ríkinu eins og
aðrir háskólar á Ítalíu. Sú barátta sem við
stöndum í núna, og höfum einnig lagt á
áherslu á afmælinu, er baráttan fyrir sjálf-
stæði okkar. Frelsisskráin sem var undirrituð
hér í Bologna nú í haust er vöm sjálfstæðis-
ins. Það er ekki aðeins á ftalíu sem háskólar
eru allt of háðir ríkinu, heldur einnig í öðrum
löndum, til dæmis í Þýskalandi, Frakklandi,
Portúgal og á Spáni og Grikklandi. Baráttan
fyrir sjálfstæði háskólanna er einnig barátta
fýrir menningunni og varðar allar þjóðir
meginlands Evrópu, þar meðtalin Sovétríkin
og önnur Austur-Evrópuriki, en einnig þar
kreQast háskólamir aukins sjálfstæðis."
Haldið þér að Háskólinn fullnægi þeim
kröfum sem samfélagið gerir til hans eða
hvers vænta menn af háskóla nú?
„Ég held að Háskólinn sé á eftir hvað
varðar þær kröfur, sem bæði efnahags- og
félagslífið gera. Hér er nauðsynlegur betri
skilningur og samvinna. Við reynum að auka
samvinnu við þessi tvö öfl í þjóðfélaginu en
það þyrfti að taka fastar á þessum málum.
Háskólar í Frakklandi, á Spáni og í minna
mæli í Þýskalandi eiga við sömu vandamál
að stríða. Háskólinn er á eftir tímanum og
er seinn að fylgja eftir breytingum í þjóð-
félaginu. Það vinnur á móti sjálfstæði háskól-
ans, ef hann nær ekki að þróast nægilega
hratt samhliða öðmm öflum þjóðfélagsins og
tengjast því þannig betur.“
Er ástandið verra hér á ftalíu en í öðrum
löndum?
„Háskólinn í Bologna stendur betur að
vígi en aðrir háskólar á Ítalíu. Það er ekkert
vafamál. En almennt er ástandið ekki verra
hér en annars staðar. Ég held þó að t.d.
sænskir og þýskir háskólar séu betur tengd-
ir þjóðfélaginu en t.d. ítalskir, spænskir og
franskir. Þeir hafa meira svigrúm til þess
að aðlagast bæði fjárhagslega og tæknilega
og þeir em ekki eins bundnir ríkinu.“
Hvaða árangri hafið þér náð á þeim þremur
árum sem þér hafið verið rektor Háskólans
í Bologna?
„Fyrst vil ég nefna það að hafa getað
komið í framkvæmd hátíðarhöldunum á 900
ára afmælinu á eftirtektarverðan hátt. Síðan
vil ég nefna hið mikla byggingarátak. Við
höfum núna verk í takinu fyrir 150 miHjarða
líra (5,5 milljónir kr.) sem er há upphæð
fyrir háskóla. Raunvemlegan árangur af
þessu sjáum við á ámnum 1989 og 1990.
En þetta em hlutir sem þegar hafa verið
gerðir. Ég er ánægður með að Háskólinn
hefur fengið aftur hátíðarsalinn („Aula
Magna“) sem hann hafði ekki áður. Nú ný-
lega hefur Háskólinn í Bologna orðið nokk-
urs konar miðpunktur borgarinnar að vissu
leyti. Við höfum tengsl við öll svið efnahags-
lífsins bæði opinber og einkafyrirtæki. í þessu
emm við á undan öðmm hér á Ítalíu. Ég
held því að árangurinn hafi verið jákvæður
og mörg verkefni em í gangi. Það má segja
að uppbygging aðstöðu sé uppbygging rann-
sókna og við höfum því gert mikið fyrir rann-
sóknir.“
Hvaða ráð hafíð þér að gefa stúdentum
nú á tímum?
„Það er erfitt að gefa nákvæmar ráðlegging-
ar. En auðvitað verða stúdentar að taka mið
af atvinnutækifæmm að námi loknu, þegar
þeir velja sér svið í háskóla, en þeir verða
einnig að skilja að háskóli er ekki bara stað-
ur þar sem þeir læra sitt fag heldur einnig
staður þar sem þeir mótast sem manneskjur.
Menn móta hér viðhorf sitt til heimsins og
til greinar sinnar."
Hvemig kemur Háskólinn til móts við stúd-
enta í þessum efnum?
„Ég held að stúdentar þurfi sjálfir að leita.
Háskólinn er ekki fullkominn og við höfum
áður talað um vandamálin sem við er að etja
og það er erfítt fyrir stúdenta að fá allt það
frá háskólanum sem hann ætti að veita. Við
verðum að vinna vel saman. Auðvitað er
ástandið ágætt í sumum greinum og stúdent-
ar hafa góða möguleika á að læra vel. í
öðmm er það erfitt. Við höfum til dæmis
allt of marga stúdenta í lagadeild, viðskipta-
deild og stjómmálafræði. Eg held til dæmis
að í yðar fagi, efnafræði, sé ástandið fremur
gott. Þannig fer þetta eftir deildum."
RAGNHEIÐUR
ÓFEIGSDÓTTIR
Ástin
Hún er farin hún
sem kom til mín eina vomótt
bláklædd og ung
út úr fjallinu bláa
hún kyssti mig blítt
með rauðum vörum
Og vakti mig upp
af svefni bamsins
hún gaf mér gjöf
sem hún sagði ég mætti aldrei glata
en alltaf geyma
gjöfín glóði
eins og stjama í blárri þoku
hún stakk henni í rauða lokka mína
sem flóðu um hvítan koddann
einsoghún værigullkambur íævintýri
eða gullkórall úr bláu hafi draumsins
sem ég gæti skreytt hár mitt með
nú ér hún farin gömul kona
bogin í baki og hmkkótt
svikin
vísað á dyr
í bláum tötmm
Ijósir lokkar hennar orðnir gráir
hún staulast niður rykugan veginn
í grárri dagrenningunni
og lítur aldrei um öxl
íjallið er orðið grýttur melur
enginn fugl gerir þar hreiður sitt
þar rennur enginn lækur
gjöf hennar grár steinn
einskis virði
leikfang barna
dóttir mín
hendirhenni hlæjandi langt út á vatnið
þar sem hann sekkur til botns
og myndar marga hringi
sem stækka og stækka
uns þeir umlykja okkur báðar
dóttir mín hlær
hún þekkir ekki gömlu konuna
sem stendur að baki hennar
hmkkótt ogbogin klædd bláum tötmm
í útréttri hönd hennar glampar á bláan
safír
ÁSDÍS JENNA
ÁSTRÁÐSDÓTTIR
Ég vildi...
Ég vildi geta gengið
af hverju ekki?
einu sinni á ári
— bara einu sinni
Góði Guð
er ég að borga
skuld mína frá
öðru lífi?
Get ég aðeins
fengið að ganga
einn dag?
Fermingar
drengur
Þú varst lítill
ljóshærður hnokki —
með augun full
af sakleysi
og bústnar
mjúkar hendur
sem vildu snerta
allan heiminn.
í dag ertu ungherra
með hamingju í augum
fullur gleði og þakklætis
og átt allan heiminn.
Höfundur er menntaskólanemi.