Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1990, Blaðsíða 15

Með útsýni til allra átta úr kastalahóteli.
Pousadas í Portúgal
- paradores á Spáni
- einstæð hótel á Pýreneaskaganum
- Að kafa ofan i fortíðina eða
söguna, er ofarlega á óskalista
ferðamannsins. Portúgal og
Spánn eru rík af sögu, sem
hægt er að lesa sig í gegnum
með því að skoða kastala
þeirra, klaustur og óðalssetur.
- En ekki er hægt að gera alla
kastala og klaustur að minja-
söfnum. Portúgalar og Spán-
verjar kunnu ráð við því og
breyttu þeim í einstæð hótel
fyrir ferðamenn.
Paradores á Spáni
Árið 1926 kom Benigno mark-
greifí með þá hugmynd að byggja
sumarhús í Gredos-ijöllum fyrir
Alphonse 13. konung, til að hirð-
menn konungs gætu notið nátt-
úrufegurðar og stundað veiðar.
Markgreifínn hefði aldrei getað
ímyndað sér, að veiðihúsið yrði
fyrsta skrefið að stórkostlegum
gististöðum fyrir ferðamenn. Hin-
ir spönsku - paradores - eru ein
mikilvægasta uppgötvun í ferða-
þjónustu á þessari öld.
í stórbrotinni náttúrufegurð, á
sögulegum slóðum var köstulum,
klaustrum og höllum breytt f -
paradores - eða glæsihótel. Þrátt
fyrir pólitíska ókyrrð, stóð
spánska stjórnin alltaf fast við
uppbyggingu á - paradores -. Gist-
Borðað við arineld undir bergmáli frá kastalaveggjum,
ing í - paradores - er nokkuð dýr,
enda var lítið sparað við endurnýj-
un þessara miklu miðaldamann-
virkja. - Paradorarnir - eru allir
með sérstætt andrúmsloft, hvort
sem hótelið er nýbygging eða
endurnýjað sögulegt hús. I höll,
klaustri og kastala er haldið fast
við upprunalegt svipmót. Sérréttir
úr héraði bornir fram fyrir gesti
og staðarvín framreidd.
Pousadas í Portúgal
Gistihúsin - pousadas - í Port-
úgal eru með sama markmið. -
Að reisa hótel á fögru landsvæði,
sem laðar til sín útivistarfólk -
eða á söguslóðum. - Pousadas -
þýðir hvfldarstaður og allt and-
rúmsloft, innan dyra sem utan,
miðar að því að ferðamenn geti
notið dvalar og hvflst. Portúg-
alskir kastalar og klaustur hafa
verið endurnýjuð til að mæta kröf-
um vandlátra ferðamanna. Og
allir gististaðirnir bera sín sér-
kenni - um uppruna - eða svipmót
síns landsvæðis.
Gistiverði í - pousadas er mjög
í hóf stillt, eins og reyndar allri
ferðaþjónustu í Portúgal, og skipt-
ist í þijá verðflokka eftir gæðum.
Það má hvetja ferðamenn til að
nýta sér hina sögulegu gistiþjón-
ustu, báðum megin landamær-
anna. í mildu haustveðri að fara
í skoðunarferðir, taka „flug og
bíl“ og flakka á milli pousadas
eða paradores. Fyrir hina ríkari,
Spánarmegin. Fyrir þá sem meira
vilja halda utan um budduna,
Portúgalsmegin.
O.Sv.B.
Á ferð um hálendið
Gamla sæluhúsið á Hveravöllum
Torfhúsin okkar eru óðum
að hverfa. Kafli í íslandssög-
unni með þeim. Erlendir
ferðamenn, hingað komnir
til að kynna sér land og þjóð,
leita þau uppi. Margir þeirra
staðnæmast við lítið hús á
hálendinu, svo skemmtilega
staðsett á gönguleið að Ey-
vindarrétt og Eyvindarhelli,
um 1 km frá byggð á Hvera-
völlum.
Gamla sæluhúsið á Hveravöll-
um er hvorki notað né haldið
við. Samt er það ekki svo'illa
farið, að miklu þyrfti að kosta
til að halda því við. Jafnvel
mætti hugsa sér að gera það að
litlu safni fyrir göngufólk að
þessum slóðum, til að sýna
hvemig búið var að þreyttum
ferðamönnum þess tíma.
Vikuna fyrir verslunarmanna-
helgi í sumar voru 160 manns
Morgunblaðið/ Vilhelm Gunnarsson
samankomnir á Hveravöllum,
eins og oft vill verða yfir há-
sumarið. Margir þeirra, sem
gengu á slóðir Eyvindar og
Höllu, staðnæmdust við gamla
sæluhúsið. Einn þeirra var Þor-
kell Guðmundsson, 98 ára gam-
all, kominn til að líta á húsið í
fyrsta skipti frá því að hann
reisti það 1922. Vilhelm Gunn-
arsson var staddur við sælu-
húsið, fannst þetta merkileg
tímamót og tók Þorkel tali.
„Ég sá um hleðsluna, segir
Þorkell. En með mér voru þeir
Halldór Bjömsson formaður og
Helgi Sigurðsson, síðar hita-
veitustjóri í Reykjavík. Húsbygg-
ingin tók okkur þijár vikur, yfir
hásumarið 1922; Við notuðum 5
hesta, sem við áttum sjálfir og
fengum 50 aura á hest á dag.
Mig minnir að sumarlaunin,
ásamt gjaldi fyrir hestana, hafi
verið um 300 kr. gamlar á mann.
Allir vomm við í vinnu hjá
íslenska fjallavegafélaginu, sem
stóð fyrir byggingu hússins."
Þorkell fæddist að Galtará
ofan við Akranes, en bjó að Ing-
unnarstöðum í Brynjudal, þegar
húsið var reist. Gamla sæluhúsið
þjónaði vel sínu hlutverki og saga
þess tima má varðveitast í gömlu
húsi, þó að nýtt sæluhús sé ris-
ið, sem þjónar landkönnuðum
nútímans.
O.Sv.B.
Þorkell Guðmundsson mættur
við gamla sæluhúsið í fyrsta
skipti frá því hann reisti það,
sumarið 1922.
LESBÓK MÖRGUNBLAÐSINS 8. SEPTEMBER 1990 15