Lesbók Morgunblaðsins - 11.04.1992, Page 5

inn í nokkrar af hinum mörgu kirkjudeild-
um sem hér eiga inni og fórum inn í kop-
tísku kirkjuna, en þar er gröfin sem talið
er að frelsarinn hafi verið lagður í.
Þaðan gengum við svo fram hjá Mosku
Ómars kalífa og Kirkju Endurlausnarans
og sem leið liggur inn í borgarhluta gyð-
inga. Leið okkar lá hjá nokkrum synagóg-
um, að torginu framan við Grátmúrinn, sem
er hluti af vesturmúr hins forna musteris
Salómons. Torgið ruddu ísraelsmenn þegar
þeir hernámu borgina 1967, og jöfnuðu
þá við jörðu norður-afríska hverfið í músl-
íma borgarhlutanum, sem er stærstur enda
borgin á valdi múslíma um mestan hluta
síðustu tvö þúsund ára. Við stöldruðum á
torginu nokkra stund, hlóðum lítinn snjó-
karl og köstuðum snjóboltum hvert að öðru
áður en við héldum áfram göngunni. Nú
fórum við gegnum múslíma borgarhlutann,
m.a. um hluta leiðarinnar Via Dolorosa,
sem Jesús bar krossinn um til Golgata, og
út um Damaskus-hliðið.
Raddir Liðinna Tíma Kalla
í hveiju spori talaði sagan til oklcar,
stundum svo sterkum rómi að maður
staldraði við og rifjaði upp kristinfræðina
og lestrana úr hinni helgu bók. Þannig fór
í Kirkju hinnar heilögu grafar, á Via Dolo-
rosa, og við tröppurnar upp frá Damaskus-
hliðinu, þar sem sést niður á fornt hlið frá
tímum Rómvetja. Skammt þaðan voru hin-
ar fornu gijótnámur Salómons og síðar
hellisgröf Zedekía. Hann var síðasti
konungur Júdeu, en hún var sá hluti hin
forna Israelsríkis sem lengi hélt veili gegn
Assýringum. ísrael eða Samaría (Galílea
og Samaría) féll um 720 f. Kr. og íbúar
hennar að hluta herleiddir til Babel (Babýl-
on) — og hurfu úr veraldarsögunni, en
þeir sem eftir urðu blönduðust öðrum þjóð-
um í landinu og nefndust Samveijar, dreg-
ið af nafni höfuðborgarinnar Samaríu. Um
597 f. Kr. féll Júdea og voru þá allir fjár-
sjóðir Jerúsalem fluttir á brott. Zedekía tók
svo við konungdómi og gerði um áratug
síðar, um 586 f. Kr. uppreisn gegn
Nebúkadnesar, en hún var bæld niður af
fullkominni hörku, borgin jöfnuð við jörðu
og nær allir íbúar Júdeu herleiddir til Ba-
býlon. Israel, sem áður hafði klofnað að
Salómon fráföilnum, var nú horfið og þjóð-
in herleidd og lögð í þrældóm. Vafalaust
er það eitt af undrum mannkynssögunnar
að mikill hluti hennar komst aftur heim.
Það var rétt eins og heima, að fá snjó-
bolta í hnakkann frá nokkrum hlæjandi
arabískum krökkum, sem nutu snjókom-
unnar. Þeim fannst hún stórkostlegt ævin-
týri. Þau höfðu plastpoka um fætur, sum
líka um hendur. Aðeins sjölin þeirra sýnd-
ust koma að fullum notum í þessu veðri.
Enn Fennir í Múspells-
HEIMI
Við komum heim á hótel undir hádegi,
snjóug og blaut, og hæstánægð. Þar frétt-
um við að miðdegisfundinum hefði' verið
aflýst — enginn í Knesset, ísraelska þing-
inu. Starfsfólk þess og þingmenn náðu
ekki til vinnu fremur en aðrir. Upp úr
hádeginu kom líka í ljós, að af síðdegisfund-
inum yrði ekki — starfsfólk Flóttamanna-
hjálpar Sameinuðu þjóðanna í Palestínu
komst ekki út úr flóttamannabúðunum,
bílstjórarnir komust flestir ekki til vinnu
svo að bílarnir voru ýmist fastir eða bíl-
stjóra vantaði. Fréttir bárust af snjókomu
í Tel Aviv niðri við strönd Miðjarðarhafsins
— og að það hafi aldrei gerst fyrr.
Við ákváðum aðra gönguferð síðari hluta
dagsins.
Aftur á Vit Hinnar Fornu
BORGAR
Við þrömmuðum aftur út í snjókomuna.
Nú stefnum við að Damaskus-hliðinu og
inn að Grátmúrnum, sömu leið og við kom-
um þaðan áður. Færðin hafði versnað og
slabbið á götum og gangstéttum aukist að
mun. Meðan við gengum áleiðis herti ofan-
komuna verulega. Við stefndum nú að
Mára-hliðinu hátt á Vesturmúrnum (sunn-
an við Grátmúrinn, sami vegurinn). Þar
liggur leið að íslamska safninu, El-Aqsa
moskunni og Hvoifbyggingu Bjargsins,
sem einnig er moska. (Þar bjóst Abraham
til að fórna syni sínum, þar var fjallið (hæð-
in) Móría, þar var hið allra helgasta í
musteri gyðinga, þaðan var Múhameð spá-
maður hafinn til himna til að meðtaka inn-
tak boðunar íslam). En hliðið var læst —
lokað í dag vegna fannkomu.
Við litum um stund yfir torgið og útsýn-
ið til austurs frá borginni. Svo var haldið
út um Dung-hliðið, sem snýr að neðri hluta
Greinarhöfundur ásamt fjórum þingmönnum frá öðrum Evrópulöndum innan um
snævi þakin pálmatré í Jerúsalem.
Hér byrjar gatan Via Dolorosa og ligg-
ur upp á Golgata.
Kidron dalsins og svæðinu þar sem stóð
borg Davíðs, sunnar og neðar í hlíðinni.
Við gengum Davíðs-borgar-veginn, sem
liggur sunnan undir múrnum og ofan við
svæði borgar Davíðs, og áfram norður með
austurhlið múrsins.
Enn Óma Raddir Liðinna
tíma
Víða mátti sjá ævafornar hleðslur. í
huga mér kom frásögnin um endurreisn
borgarmúranna fornu, sem Nehemía stóð
fyrir, og hefur efalaust verið mikilvæg
mjög fyrir endurreisn þjóðarinnar. Kyros
Persakonungur sigraði Assýringa um 539
f. Kr. Hann leyfði gyðingum að hefja heim-
flutninga. Um öld var liðin er Nehemía
bárust fregnir af erfiðleikum landa sinna
á heimaslóðum. Hann hafði komist til milla
metorða við hirð Persakonungs. Fékk hann
leyfi til að fara og kynna sér aðstæður,
og hafði landstjóraumboð og heimild til
framkvæmda. Musterið hafði verið endur-
reist af Zerúbabel, en múrarnir ekki og
borgin því varnarlaus gegn árásuin og trú-
bræður hans sundraðir, kjarklausir og
niðurlægðir. Hann undirbjó og skipulagði
endubyggingu múrsins og stjórnaði verkinu
röggsamlega og varð því lokið á sjö vikum.
Upp úr þessu fór vegur þjóðar hans vax-
andi á ný og upp reis það Gyðingaland sem
Rómveijar síðar lögðu undir veldi sitt.
Gyðingar fyrirlitu Samveija vegna þess að
þeir trúðu ekki á Jahve, en forfeður þeirra
höfðu lagt trúna af áður en Assýringar
eyddu norðurríkinu — raunar skömmu eft-
ir að það, sem taldi 10 af 12 ættkvíslum
ísraels, braust undan valdi afkomenda
Salómons.
Ofan vegarins undir austurhlið múrsins
er grafreitur múslíma, og neðan hans er
Kidron-dalurinn ofanverður og handan
hans hlíðar Olívufjallsins þar sem er Olívu-
garðurinn Getsemane, þar sem Jesús var
tekinn og Pétur mætti samviskuspurning-
um sínum. Alls staðar sjást kapellur, kirkj-
ur og basilíkur, bænahús og moskur. Við
sáum tilsýndar handan dalsins gröf Maríu
og stærsta grafreit gyðinga í veröldinni,
og við okkur blöstu Getsemane-basilíkan
rómversk-kaþóiska og Grísk-rétttrúnaðar-
kirkja heilagrar Maríu Magdalenu.
Við gengum neðan við og framhjá Gullna
hliðinu, en þar er talið hafa verið’ Pálma-
hliðið áður. Krossfararnir opnuðu Gullna
hliðið með viðhöfn tvisvar á ári, á Pálma-
sunnudag og á hátíð fundar Krossins,
meðan þeir réðu borginni 1099-1187. Þeir
gerðu Hvolfbyggingu Bjargsins að kristnu
Musteri Drottins, og önnur tveggja fjöl-
mennustu og valdamestu riddarareglanna
hafði umsjón með því, nefndi sig Musteris-
riddara og byggði Musteriskirkjur í mynd
þess í Evrópu. Þegar múslímar aftur náðu
Jerúsalem lokuðu þeir Gullna hliðinu þann-
ig að það varð síðan aðeins opnað að innan
— og aftur glataði Jerúsalem hlutverki
höfuðborgar. Frá 72 til 1099 og aftur 1187
til 1967, að ísrael eftir hertökuna lýsti
hana innlimaða og að eilífu höfuðborg hins
nýja Ísraelsríkis.
Og við gengum framhjá hliði heilags
Stefáns, eða Ljónahliðinu þar sem Kristur
var færður inn í borgina til krossfestingar.
Mestur hluti leiðarinnar frá þessu hliði inn
í borgina er Via Dolorosa — Þjáningarveg-
ur, sem Krossfararnir gáfu það nafn. Hin-
utn megin dalsins mátti greina Upp-
stigningarkapelluna uppi á sjálfu Olívufjall-
inu. Norðar, á næstu hæð rísa nýjar bygg-
ingar, háskóli, rannsóknarstofur, aðrar
stofnanir og íbúðir herraþjóðar hins nýja
ísraels.
Við héldum svo áfram norður fyrir gömlu
borgina. Norðan, vestan og sunnan hennar
er nýja borgin, sem byggst hefur frá 1920,
er Bretum var falin umsjá með Palestínu,
þegar veldi Ottómanna féll saman. Suður-
og norðurhlutarnir eru byggðir múslíma,
en gegnt Norðurmúrnum er Rockefeller-
safnið. Það var líka lokað vegna veðurs.
Við máttum ösla vestur og upp með allri
norðurhlið múrsins, fram hjá Damaskus-
hliðinu sem við fórum inn um í byijun
göngunnar, og heim á hótel. Meðan við
gengum meðfram austurhliðinni hafði hætt
að fenna í bili, en krapið- og elgurinn á
götunum var enn óskaplegur. Við lukum
ferðinni með rennandi yfirhafnir og fúna
skó. Þeir sem ekki höfðu skó til skiptanna
mættu á sokkaleistum til kvöldverðar.
Enn var spáð snjókomu að morgni og
enn var ófærð um alla borg og þjóðvegi í
grennd. Vetur herkonungur ætiaði að
dvelja um hríð í borginni eilífu, en íbúarn-
ir komum hans lítt vanir.
Greinarhöfundur er alþingismaður Sjálfstæðis-
fiokksins fyrir Reykjaneskjördæmi og var í ferð
evrópskra þingmanna um Jórdaníu, Palestínu
og fsrael, h. 21. febrúar - 1. mars sl„ á vegum
Þingmannasamtaka um samstarf Evrópu- og
arabaþjóða, til að kynnast starfi Flóttamanna-
hjálpar SÞ í Palestínu og ástandi á herteknu
svæðunum.
HEIMIR STEINSSON
Örlagastund
Sturla Sighvatsson
við Álftavatn 1238
Meirí hlut en mönnúm öðrum
mun á landi hév
sagan ætla sér að veita
sjálfum mér.
Tvísýnt hygg ég tæpir eiðar
tryggi sigur minn.
Hentast væri að höggva þennan
Haukdælinn.
Mundangshalli á marga vegu
myndum leikur að.
Hjúfrar kalt um hélugátt
við hjartastað.
Innra þreyta ótti og vonir
efans myrka tafl:
Seint á ég við Sunnlendinga
sakar afl.
Konungsdraumur kiýndur æðru
kiknar vísast senn.
Ráðleysið ég reiði í fangi.
— „Ríðum enn.“ —
Höfundur er útvarpsstjóri.
ÓLAFUR HALLDÓRSSON
Leit
Forn gröf í fjallshlíð við tóft.
Vindurinn gnauðar, máninn glottir
nótt, nótt.
í þjáningu leita ég þekkingar.
Sit við móðuna undirhanga
daga langa.
Hylur mér sýn hálfgagnsæ slæða,
sem dansar á mínum eigin varðeld.
Heiðríkjan er fyrír handan fjallið
hulin, hulin.
Til þín sem
ég elska
Ásýnd þín líður
gegnum úlfúðug ský.
Við mýkt þína klökknar formið.
Ég elska þig.
Veiiu.
Sál mín sem var meitluð í gijót
finnur frelsi
og flýgur innum augu þín.
Höfundur er sjómaður.
- LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 11. APRÍL1992 5