Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1995, Blaðsíða 8

+
Þorsteinsson á Húsafelli hefur haft áhuga
á að gera eitthvað í málinu og var húsa-
könnunarverkefni sem undirritaður vann
ásamt Þorsteini Þorsteinssyni lífefnafræð-
ingi frá Húsafelli styrkt úr Húsfriðunar-
sjóði. Snorri Tómasson hagfræðingur hef-
ur einnig unnið óeigingjarnt starf til bjarg-
ar húsinu. Ennþá hefur aðeins verið gripið
til bráðabirgðaaðgerða til að forða húsinu
frá frekari skemmdum en það þarf miklu
meira til.
Það mætti finna Gamla bænum marg-
víslegt hlutverk ef hann verður endurgerð-
ur þó svo að ég telji að það ætti á ein-
hvern hátt að tengjast þeirri listasögu sem
það hefur að miðla. Sú list sem iðkuð var
á Húsafelli var í óijúfanlegu samhengi við
landslagið og náttúruna. Húsafell er mik-
ill ferðamannastaður og þarf ekki að velkj-
ast í vafa um það hvort sú saga eigi ekki
erindi til þeirra sem þangað koma. Þar á
ég ekki hvað síst við þá erlendu ferðamenn
sem koma til landsins og ég veit að feng-
inni reynslu sem leiðsögumaður að þeir
sýna menningarsögu okkar mikinn áhuga.
Þetta er hluti af þeirri ímynd sem við eig-
um að leggja rækt við til að viðhalda reisn
okkar gagnvart ferðamönnunum og sjálf-
um okkur.
Ég vona að grein þessi mætti vekja þá
TEIKNINGAR greinarhöfundar af Gamla bænum eftir uppmælingv og göml-
um ljósmyndum. Grunnmyndir hæða og útlit í vestur. Gunna gamla er látin
standa við bæjardyrnar.
sviði byggingalistar. Þar fyrir utan á Húsa-
fell sér sess í bókmenntasögu þjóðarinnar
og ber þar hæst nafn séra Snorra og Krist-
leifs Þorsteinssonar fræðimanns og rithöf-
undar sem ólst þar upp. Ýmsar minjar á
Húsafelli minna okkur á sögu Snorra.
Lífshættir fólksins sem þarna bjó eru
vissulega athyglisverðir fyrir okkur í dag
en það er þó listasagan sem maður staldr-
ar við. Mér vitanlega eru fá einstök hús
á íslandi sem eiga sér svo ríka myndlista-
sögu. Múlakot í Fljótshlíð kemur þó helst
í hugann en þar standa myndarleg hú-
skynni enn sem ástæða væri til að huga að.
En það er undir mannlegum mætti kom-
ið hvort „bókfell" þessa húss verður varð-
veitt. Varðveislugildi þess er tvímælalaust
mikið og samkvæmt mati Vífils Oddsonar
verkfræðings er ljóst að hægt er að bjarga
húsinu ef vilji er fyrir hendi. Kristleifur
aðila, sem láta sig menningarsöguna og
ferðamannaþjónustuna varða, til umhugs-
unar um stöðu þessa húss. Hér þyrfti helst
að koma til sameiginlegt átak fleiri aðila
eins og til dæmis listasafna og ferðamála-
yfirvalda.
Gamli bærinn á Húsafelli er gott dæmi
um „vannýtta menningararfleifð“.
Höfundur útskrifaðist sem arkitekt frá
háskólanum í Stuttgart í Þýskalandi í fyrra.
Heimildir:
Arinbjörn Vilhjálmsson og Þorsteinn Þorsteinsson:
Gamli bærinn á Húsafelli-Húsakönnunarverkefni.
Stuttgart, Reykjavík 1992-3.
Björn Th.Bjömsson: Muggur-Guðmundur Thorsteins-
son. 3.útgáfa Reykjavík 1986.
Hrafnhildur Schram og Hjörleifur Sigurðsson: Ásgrímur
Jónsson, Reykjavík 1986.
Tómas Guðmundsson: Ásgrímur Jónsson. Reykjavík
1962.
í dag hefur Páll Guðmundsson listamað-
ur vinnuaðstöðu í Baðstofunni. Páll er
sonur Astríðar dóttur Þorsteins bónda og
hefur lengst af búið og starfað á Húsa-
felli. Það má segja að hann sé afsprengi
myndlistarhefðar Húsafells enda lærði
hann sín fyrstu handbrögð af listamönnum
sem dvöldu á Húsafelli, eins og Pétri Frið-
rik, þegar hann var að alast upp þar. En
Páll fæst líka við að höggva myndir úr
steinum sem hann tekur úr Bæjargilinu
og byggir þar á enn eldri handverkshefð
Húsfellinga en forfeður hans voru þekktir
legsteinasmiðir og sóttu grjót í sömu námu.
Framtíð Gamla Bæjarins
Af ofangreindri frásögn þar sem hugur-
inn er látinn reika þegar gengið er úr einu
herbergi í annað má sjá að þetta hús á
sér merkilega sögu. Hér er þó stiklað á
stóru og fjölmörgu sleppt sem ástæða
væri til að greina frá. Þó svo að bærinn sé
í slæmu ástandi í dag er nærvera hins Iiðna
tíma áhrifamikil ef menn gefa henni gaum
og eru í aðstöðu til að kynna sér söguna.
Húsafellskirkja er ekki síður áhugavert
hús þegar haft er í huga að hún er teikn-
uð samkvæmt hugmynd Ásgríms málara
og að því best ég veit eina afrek hans á
JÓNAS GÍSLASON
Þjáningin
Og fæðingarhríðir
gleymast fijótt,
þá Hfandi barnið
er borið.
Þjáning oft setur
vort líf úr skorðum,
lamar vorn vilja
og heltekur oss.
Friður er rofinn,
hamingjan horfin,
lífsgleðin rekin á dyr.
Dapurt allt verður
og margur gefst upp
- sumir svipta sig lífi.
Grátandi spyr ég:
Hví er þjáning
hér á jörð?
Hví þjást sumir,
þótt öðrum sé hlíft?
Þjáningu enginn
fær skilið.
í Orðinu les ég:
’Þeim, sem Guð elska,
samverkar allt til góðs. ’
Getur þjáning oss
orðið til góðs?
Guð, svara þú
spurningum mínum!
Heimurinn féll
sinum skapara frá,
og lengur ei
lýtur hans vilja,
Því fer fjarri,
að allt á jörð,
æ sé að vilja Guðs.
Konan með þjáningu
fæðir sitt barn,
hefur fæðingarhríðir,
er óðar gleymast,
í heiminn þá
barn er borið.
Þökk sé þér, Drottinn,
ei skilja ég þarf
þjáning og böl
hér í heimi.
Mér nægir að vita,
að varst þú fús
að taka að þér
þjáningu mína
og fæðast í manndóm
- sem einn af oss -
að opnaðir
himnanna ríki.
Mér nægir að vita,
þú æ ert mér hjá
í þjáningu
jafnt og í dauða
- allt með mér berð,
ei frá mér ferð!
Ég aldrei get
fullþakkað þér!
Dagur sá nálgast,
er líta þig fæ,
tár mín þú þerrar,
mig tekur í faðm
og umvefur mig.
- leiðir mig inn
í þitt eilífa ríki.
Mér nægir að vita,
að þú ert mér hjá,
þér einum ég treysti,
æ blessa þú mig.
Varðveit mig, Drottinn,
á synduguri jörð,
Reis mig á fætur,
- ég hrasa
- og fell!
Er forðum í manndóm
frelsarinn fæddist
ein leið þá opin stóð
- þjáningabrautina
ganga varð hann,
þótt lægi um krossinn.
Fyrr gat hann ekki
frá dauða oss leyst
og gefið oss líf á himnum.
Jesús sjálfur
þjáðist á jörð,
því þekkir hann.
þjáningar vorar.
Avallt hann gengur
vora við hlið
og ber með oss
þjáningabyrði.
Krosstrénu - merki um
dauða og sekt -
/ sigurtákn Kristur breytti.
Gröfin tóma sannar oss
sigur hans yfir dauða.
Mundu ætíð,
minn þjáði vin,
þín þjáning er
fæðingarhríðir
að fæðingu þinni
í himin Guðs,
ef lífið þú átt
- í Kristi.
Enginn á kröfu
á náð þinni
- Guð,
- enginn á skilið
þinn kærleik.
Engla þína
leiða mig lát
hér í þjáninga heimi,
unz endar stríð,
þeir leiði mig þá
í himin þinn
- þar hvorki er
synd né dauði.
Á ævikvöldi
ég þakka þér,
þú hefur mig
varðveitt og verndað.
Þjáningu líka
þakka ég vil,
hún sýnir flestu betur
þá náð, er æ
þú veittir mér
- þá fann ég
þú elskar mig.
Dýrð sé þér,
Drottinn Kristur!
Höfundur er vígslubiskup.
HLUTI úr málverki eftir Caspar David Friedrich.
8
I