Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1995, Blaðsíða 5

REYKJAVÍK árið 1834 var lítil þyrping lágreistra og fátæklegra hús í kvosinni við Tjörnina.
Síða úr eigin-
handarriti
eftir Jónas.
Hér er dag-
bók, sem hann
hefur skrifað
á dönsku og
segir frá ferð
hans um
æskuslóðir á
Norðurlandi.
^A-

----?3— /#<)£/
err/
c/tví * $rr*
c/ms/ /l/ /íy.
/Jf /t/ojf /c4-*'/a +ísc- sjý ///-ttrgrr //<n.
‘dCi/l'cY /£+ r* Oýro^ 'jjí/irrO-* -
Qém $— Q. £Cc/t. $ts/er£f£&+ns/.

,.y&£*/rLý ^ /yr
~s?yr/-Tf+r n*,, 7.
/ff r~-e>r‘7T+*£*2<’.
tfstCSmtifCXr
'^mrkAeyr Æ*/C
-Mri77*A*r*+ 'prutý*/ ý£rr/vu
~ • -Á
rí^w »»M-

- s/yy-X fyrýjý-^TtJ- c£*» f__
//yfí J-T> 3$" /Œðrr, ■fit-S^*'
-VrUjrr/ ^n-urtfÓr OJJT 'T’ffy-iý . fí-
. jbíc+*U- ■***/* '+'/jý
Pt/é£A/£ý*U ér7T-^*‘'r*?»J f ■/^n' /fákA^r
þrenningarkirkju, Ltr. S, Nr. 198. Það var
31. maí, í góðu veðri og blíða sólskini. Allir
þeir íslendingar, sem þá voru hjer í Kaup-
mannahöfn, og nokkuð þekktu hann til muna,
fylgdu honum og báru kistuna frá líkvagnin-
um til grafarinnar; hörmuðu þeir forlög hans
og tjón ættjarðar sinnar, hver sá mest, sem
honum var kunnugastur, og bezt vissi, hvað
í hann var varið. Það sem eptir hann liggur,
mun lengi halda uppi nafni hans á íslandi,
og bera honum vitni, betur enn vjer erum
færir um; en svo ágætt sem margt af því
er, má þó fullyrða, að flest af því komist í
engan samjöfnuð við það, sem í honum bjó,
og að það geti ekki sýnt til hlítar, hvílíkur
hann var sjálfur í raun og veru. Það sannað-
ist á honum, eins og mörgum öðrum Islend-
ingi, að annað er gæfa, en annað gjörfu-
leiki. Samt ber þess hins vegar að geta, að
slíkir menn lifa margar sælustundir, sem
mikill þorri manna þekkir ekki, og getur
ekki heldur þekkt, sökum eðlis, eða uppeldis,
eða hvorstveggja.
Jónas var gildur meðalmaður á hæð, þrek-
vaxinn og limaður vel, en heldur feitlaginn
á hinum seinni árum sakir vanheilsu, vel ijett-
ur í göngu, herðamikill, baraxlaður, og nokk-
uð hálsstuttur, höfuðið heldur í stærra lagi,
jarpur á hár, mjúkhærður, lítt skeggjaður
og dökkbrýnn. Andlitið var þekkilegt, karl-
mannlegt og auðkennilegt, ennið allmikið,
og líkt því, sem fleiri enni eru í hans ætt.
Hann var ijettnefnaður og heldur digumefj-
aður, granstæðið vítt, eins og opt er á íslend-
ingum, og vangarnir breiðir, kinnbeinin ekki
eins há, og tíðast er á íslandi, munnurinn
fallegur, varirnar mátulega þykkvar; hann
var stóreygur og móeygður, og verður því
ekki lýst, hversu mikið fjör og hýra var í
augum hans, þegar hann var í góðu skapi,
einkum ef hann ræddi um eitthvað, sem
honum þótti unaðsamt um að tala.
Það, sem liggur eptir Jónas heitinn í sund-
urlausu máli er:
í Fjölni — 1835: Fáein orð um hreppana
á íslandi. Um eðli og uppruna jarðarinnar.
— 1836: Af eðlisháttum fískanna (eftir Cuvi-
er). — 1837: Um rímur af Tistrani og Indí-
önu. — 1838: Frá Skírnarfonti Thorvaldsens.
— 1843: Tómas Sæmundsson. Um flóð og
fjöru. Almyrkvi á sólu í Vínarborg 1842.
Góður snjór. — í 1845 snjeri hann úr dönsku
Athugasemdum hra. Fiedlers um fiskverkun
á íslandi.
Þriðjungur af íslenzkun Mynsters Hugleið-
inga. Kmh. 1839. 8.
Islenzkun á Ursins Stjörnufræði. Viðey
1842. 8.
Sundreglur Nachtegalls. Kmh. 1836. 12.
Í þessu litla kveri átti hann mestan þátt, og
honum kom fyrst til hugar, að snúa því á
íslenzku.
í Kröyers Naturhistoriske Tidsskrift:
Nogle Bemærkningar om den islandske útsel-
ur II, 91.-99; Geysir og Strokkur (Uddrag
af en Dagbog, fört paa en naturvidenskabe-
lig Rejse i Island 1837), 209.-22.; Uddrag
af en Dagbog, fört paa en naturvidenskabe-
lig Rejse i Island, 1837, II, 262.-68.
Þessar greinar í Fjölni eru eptir Jónas og
Konráð Gíslason, bæði að því leyti, sem þeim
er snúið og að því leyti, sem einhveiju er
við bætt:
1835: Athugasemdir um íslendinga, eink-
um í trúarefnum. Fyrsta prentsmiðja á eyj-
unni Eimeó. Frá Hæni. Æfintir af Eggerti
Glóa. Halastjarna.
1836: Frá indversku hallæri. Auglýsingar.
1838: Frá Thaddæus Koscinszko.
Fijettirnar í Skírni 1836 eru einnig eptir
þá báða, Jónas og Konráð.
Óprentuð brot eru sett hjer fyrir aptan
erfiljóðin (í þetta ár Fjölnis); og munum
vjer nú ekki eptir öðru óprentuðu, enn Bóka-
sölunni; Salthólmsferð, sem er dagbókar-
brot; því sem búið var af íslands lýsingu;
og ýmislegu á dönsku, sumu í sundurlausu
máli og sumu í ljóðum. Það handrit af bóka-
sölunni, sem hann hafði sjálfur skrifað, og
var í vörzlum hans, fannst ekki eptir hann
látinn, hvort sem það kemur til af því, að
hann hafi sjálfur glatað henni með vilja, eða
ekki.
JÓNAS
HALLGRÍMSSON
Ferðalok
Ástarstjörnu
yfír Hraundranga
skýla næturský;
hló hún á himni,
hryggur þráir
sveinn í djúpum dali.
Veit ég hvar von öll
og veröld mín
glædd er guðs loga.
Hlekki brýt ég hugar
og heilum mér
fleygi faðm þinn í.
Sökkvi eg mér og sé ég
í sálu þér
og lífi þínu lifi;
andartak sérhvert,
sem ann þér guð,
finn ég í heitu hjarta.
Tíndum við á fjalli,
tvö vorum saman,
hlóm í hárri hlíð;
knýtti ég kerfi
og í kjöltu þér
lagði Ijúfar gjafir.
Hlóðstu mér að höfði
hringum ilmandi
bjartra blágrasa,
einn af öðrum,
og að öllu dáðist,
og greipst þá aftur af.
Hlógum við á heiði,
himinn glaðnaði
fagur á fjallabrún;
alls yndi
þótti mér ekki vera
utan voru lífi lifa.
Grétu þá í lautu
góðir blómálfar,
skilnað okkarn skildu;
dögg það við hugðum
og dropa kalda
kysstum úr krossgrasi.
Hélt ég þér á hesti
í hörðum straumi,
og fann til fullnustu,
blómknapp þann gæti
ég borið og varið
öll yfir æviskeið.
Greiddi ég þér lokka
við Galtará
vel og vandlega;
brosa blómvarir,
blika sjónstjörnur,
roðnar heitur hlýr.
Fjær er nú fagri
fylgd þinni
sveinn í djúpum dali;
ástarstjarna
yfír Hraundranga
skín á bak við ský.
Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda sem unnast
fær aldregi
eilífð að skilið.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 27.MAÍ1995 5