Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1996, Blaðsíða 2

Hundur í
stað kindar
í DAG kl. 15 hefur Gallerí Sýnirými starf-
semi með einni myndlistarsýningu í hveiju
hinna þriggja gallería sem tilheyra Sýni-
rými. Finnbogi Pétursson sýnir í Hlust, Þor-
valdur Þorsteinsson í Sýniboxi og Helgi Þor-
gils Friðjónsson í Barmi. Sú breyting hefur
orðið að hundur á Akureyri mun bera verk
Helga í Barmi í stað kindar eins og getið
var um í blaðinu fyrr í vikunni. Einnig láðist
að geta tveggja umsjónarmanna gallerís
Barms, þeirra Tinnu Gunnarsdóttur og Sig-
tryggs Bjarna Baldvinssonar.
Negulnaglarnir.
Jazz á Jómfrúar-
torginu
NEGULNAGLARNIR leika jazz á Jómfrúart-
orginu, Lækjargötu 4 (bak við veitingastað-
inn Jómfrúin, Lækjargötu 4), í dag laugardag
kl. 16.
Negulnaglarnir eru; Hilmar Jensson gítar,
Þórður Högnason bassi og Einar Scheving
trommur.
RÍKEY Ingimundardóttir við eitt verka sinna.
Ríkey í Perlunni
Morgunblaóió/Þorkell
RÍKEY Ingimundardóttir myndlistarkona
opnar sýningu á verkum sínum i Perlunni í
dag. Á sýningunni verða málverk, brenndar
lágmyndir, steinsteyptir skúlptúrar, olíu-
myndir og postulínsmyndir.
„Ég verð með skúlptúr brenndan i islenskt
hraun, en það hef ég ekki séð áður,“ segir
Ríkey. Á sýningunni gefur einnig að líta
mannamyndir brenndar í gler og önnur efni.
Þetta er 36. einkasýning Ríkeyjar og hef-
ur hún haldið sýningar á verkum sínum viða
erlendis, m.a. í Banclaríkjunum og Lúxem-
borg.
Ríkey útskrifaðist úr Myndlista- og hand-
íðaskóla íslands árið 1983 og hefur síðan
unnið sem myndhöggvari, listmálari og
keramiker á eigin vinnustofu.
Sýningin opnar klukkan 3 í dag og mun
Anna Vilhjálms og hljóinsveit leika fyrir
sýningargesti af því tilefni.
VERÐA MENN
AF AURUM APAR?
Margir telja ástæóu til að velta því fyrir sér hvaóa
áhrif æ hærri greióslur til þekktra listamanna hafi
á listsköpun þeirra, og hvort bilió á milli feigs og
ófeigs í hópi listamanna sé að veróa of breitt
HANN var án efa mesti lagahöfundur síns
tíma, enda afköstin slík að þó hann
hæði aðeins 31 árs aldri samdi hann
yfir 600 iög, þar af 144 á 12 mánaða tímabili.
Þá fann Franz Schubert sér einhig tíma til að
semja 9 sinfóníur, 19 strengjakvartetta, 21
píanósónötu, 7 messur, 10 óperur og tugi ann-
arra verka.
En samkvæmt rannsókn Otto Erich Peutsch
voru samanlögð höfundariaun Schuberts á ár-
unum 1815-27, en þá'samdi hann flest verka
sinna, um 830.000 ísl. kr. á núvirði, um 70.000
ísl. kr á ári. Hann hafði ekki sériega mikjð upp
úr krafsjnu en lifði þó þokkalegu lífi.
Sé hins vegar litið á telqur þekktustu og af-
kastamestu tónlistarmannanna nú, er annað
uppi á teningnum. Nefna má samning Eltons
Johns við Warner Music, um gerð fjögurra platna
en íyrir þær fær hann ruma 4 milljarða (s). kr-
Þegar Schubert var að semja Vetrarferðina
voru engir vinsældaljstar, engar plötuútgáfur og
engin tónlistarmyndbönd, hann varð að reiða sig
á sölu nótnahefta og tónleika, til að hafa í sig
og á. Þegar lagahöfundur gerir það gott nú á
dögum leikur þins vegar enginn vafí á þvf, hann
kemst jafnvel á listann yfir 500 auðugustu mepn
heims. Menn hljóta því að velta því fyrir sér
hvemig farið hefði fyrir Schubert væri hann á
lífí núna. Væri hann á samningi hjá stóru útgáfu-
fyrirtæki, auðugur og værukær, hefði sköpunar-
gáfan yfírgefíð hann?
Það hafa orðið geysilegar breytingar í tónlist-
arheiminum frá því að Scþubert var uppi á síð-
ustu öld. Gífurlegir fjármunir skilja á milli feigs
og ófeigs. Þeir sem slá í gegn þurfa vart að
hafa nokkrar pepingaáhyggjur framar, en hlutur
hinna fer ekki hækkandi. Og þeir sem efstir em
á listanum fá æ meira fyrir snúð sinn, upphæð-
imar eru svimandi. Fiðluleikarinn Anne-Sophie
Mutter gerir kröfur um tæpar 5 milljónir fyrir
að koma fram á einum tónleikum í Þýskalandi.
Laun Kurt Masur, stjómanda New York Ffl-
harmóníunnar, voru nýlega tvöfölduð, og hann
hefur nú rétt um 100 milljónir Jsl. kr. árslaun.
EF Schubert hefði gert 2,7 milljarða kr.
útgáfusamning, likt og Elton John, hefði
það haft áhrif á sköpunargleði hans?
Hinar gríðarlegu fjárupphæðir sem þekktustu
tónlistarmönnunum standa til boða hafa orðið
til þess að menn spytja sjálfa sig hvort of mikl-
ir peningar séu listamönnunum hættulegir? Hvort
þeir slaki á um of og reyni ekki að ná sömu
hæðum við tónsmíðar og fleyttu þeim á toppinn?
Eða hvort allir þessir fjármunir verði tíl þess að
listamennimir séu undir enn meira álagi en áður
til að standa undir síauknum kröfum sem til
þeirra eru gerðar.
Prentuó tólf sinnum
Forvitnilegt er að líta á áhrif peninga á bókaút-
gáfu en þar til fyrir skemmstu var það sjald-
gæft að rithöfundar yrðu ríkir á einni nóttu.
Arið 1920 sendi bandaríski höfundurinn F. Scott
Fitzgerald frá sér bókina „This side of Paradise“
og hlaut fyrir það ómælt lof og umfjöllun í glans-
ritum þess tíma. Bókin var prentuð tólf sinnum
fyrsta árið, alls seldust um 49.000 eintök, sem
þætti gott í dag. Fyrir þetta fékk Fitzgerald um
420.000 feí. kr. og til að færa það á núvirði,
má margfalda upphæðina með tíu.
Þetta þætti hins vegar ekki mikið nú, þegar
óþekktur rithöfundur, Nicholas Evans, hlýtur um
200 miHjónir ís). kr. fyrir fyrstu bók sína, „The
Horse Whisperer" í Bandaríkjunum og 230 millj-
ónir í Bretlandi. Raunar þóttu þessar greiðslur
einsdæmi í bókaútgáfunni, þrátt fyrir að þar
velti höfundar á borð við John Grisham, Stephen
King og Danielle Steel svipuðum upphæðum.
Sú ímynd hefur verið viðtekin að menn ávinni
sér smám saman stöðu í bókmenntaheiminum,
að þeir þurfi að senda frá sér nokkrar skáldsög-
ur áður en þeir slái endanlega í gegn. Dæmin
eru fjölmörg; John Irving náði fyrst metsölu
með „The World According to Garp“ sem er
fjórða skáldsaga hans. „Accidental Tourist",
fyrsta metsölubók Anne Tyler, er jafnframt
níunda bók hennar. Þetta er miðjufólkið, sem
hefur verið mitt á milli þess að vera metsöluhöf-
undar og að geta vart lifað af skriftunum. Breyt-
ist það, td. hvað varðar greiðslur til höfunda,
er hætt við því að fótunum sé kippt undan því
umhverfí sem margir telja einna best fyrir höf-
unda, þeir hafi í sig og á og þurfí ekki að hafa
áhyggjur af kröfum markaðarins. Þegar höfund-
ur slái í gegn, verði hann nær sjálfkrafa þræll
inarkaðarins, þar sem þann verði að laga skrif
sín að honum.
Bandaríski rithöfundurinn Irwin Shaw er
dæmi um þetta. Hann ávann sér virðingu og
trausta stöðu í bókmenntaheiminum með fyrstu
bókum sínum, svo sem „The Young Lions“. En
eftir að hann sló í gegn með „Rich Man, Poor
Man“ lá leiðin aðeins niðurávið, ekkert þeirra
verka sem á eftir komu þótti komast í hálf-
kvisti við fyrstu verkin. Margir telja það sama
eiga við höfunda á borð við Stephen King, sem
skrifí nú allt of langar bækur, og Norman Mail-
er, sem geti ekki hætt að skrifa vegna skulda
sem hann hafi komið sér í. Fjöllistamaðurinn
Andy Warho) er talið enn eitt dæmið um nei-
kvæð áhrif peninga og velgengni á listsköpun.
Miðlungs-kvikmyndastjörnur hafa mun hærri
laun en stórstjömumar fyrir miðja öld og í tón-
listarheiminum er það sama uppi á teningnum.
Gustav Mah)er, stjómandi New York fílharmón-
íunnar á árinum 1909-1911, fékk sem svarar á
núvirði til 23 milljóna kr. á ári, sem er um fjórð-
ungur þess sem Kurt Masur, núverandi stjóm-
andi hljómsveitarinnar, fær. Laun hljóðfæraleik-
aranna hafa hins vegar Iítið breyst.
„Þú ert það sem þér er borgað“ virðist vera
kjörorðið nú, stærstu nöfnin fá gríðarlegar fyár-
upphæðir fyrir verk sem teljast oft vera „þreytt"
en minni spámenn em oft á tíðum vanmetnir
vegna þess að nöfnin selja ekki nógu vel. Hvort
þróunin verði sú að þetta bil aukist, skal ósagt
látið, en það hlýtur að teljast heldur drungaleg
framtíðarsýn.
Byggt á The Sunday Times.
MENNING/
LISTIR
í NÆSTU VIKU
Ásmundarsafn
Mótunarárin í list Ásmundar Sveinsson-
ar.
Kjarvalsstaðir
Náttúrusýn i ísl. myndlist til 31. ágúst.
Listasafn íslands
Sýning á verkum Egon Schiele og Arn-
ulf Rainer til 14. júlí.
Hafnarborg
íslensk portrett á tuttugustu öld til 8. júlí.
Þjóðmigjasafnið
Sýning á silfri til sept.loka.
Við Hamarinn
Brynja Dis Björnsdóttir og Gunnhildur
Björnsdottir sýna til 7. júlí.
Nýlistasafnið
Marianna Uutinen og Arnfinnur R. Ein-
arsson. Gestir safnsins I setustofu eru
Gé Karel van der Sternen og Ingrid
Dekker til 7. júlí.
Safn Ásgríms Jónssonar
Sumarsýn. á úrvali verka Ásgrims til 31.
ágúst.
Gallerí Sævars Karls
íris Elfa Friðriksdóttir sýnir.
Gallerí Greip
Guðbjörg Gissurardóttir sýnir til 10. júlf.
Gallerí Úmbra
Karen Kunc sýnir til 17. júlí.
Sólon íslandus
Sigurlaug Jóhannesdóttir sýnir til 28. júlí.
Sjónarhóll
Anna Líndal sýnir til 21. júlí.
Mokka
Gunilla Möller sýnir til 10. ágúst.
Norræna húsið
Sýning á verkum eftir Nínu Tryggvadótt-
ur í anddyrinu til 14. júli.
Listhús Ofeigs
Margret Schopka sýnir til 13. júlí.
Listasafn Kópavogs
Liisa Chaudhuri sýnir til 7. júlí.
Listhús 39
Maðurinn í svörtu og Páll Heimir sýna
til 22. júlí.
Snegla
Elín Guðmundsdóttir sýnir verk sín f
gluggum listhússins.
Gallerí Hornið
Árni Rúnar Sverrisson sýnir tií 17. júlf.
Smíðar & Skart
íva Sigrún Björnsdóttir sýnir til 12. júlf
og Elísabet Magnúsdóttir er með kynn-
ingu á verkum sínum til mánaðarmóta.
Hornstofa Heimilisiðnaðarfélagsins
Sýn. „Þar sem hönnun & handverk renna
saman í eitt“ til 10. júlí.
Slunkaríki - ísafirði
Frédéric Grandpré sýnir til 21. júlí.
Deiglan - Akureyri
Claudia Heinermann og Rob Von Pie-
kartz sýna til 16 júlí.
Ketilshús - Akureyri
Pálína Guðmundsdóttir sýnir til 16. júlí.
Listasafnið á Akureyri
Karola Schlegelmilch sýnir.
Kaffi Hótel - Hjalteyri
Kristinn G. Jóhannsson sýnir til 20. júlf.
Listasetrið Kirkjuhvoll - Akranesi
Sýningin „Á heimaslóð“ til 4. ágúst.
Á Seyði - Seyðisfirði
Samsýning til 26. ágúst.
Laugardagur 6. júlí
Sumartónleikar í Skálholtskirkju hefíast
kl. 14.
Sunnudagur 7. júlí
Baldvin Kr. Baldvinson baritón ásamt
strengjakvartett kl. 20.30 í Akureyrar-
kirkju. Sumartónleikar í Skálholtskirkju
hefínst kl. 15-
Þriðjudagur 9. júlí
Hlíf Siguijónsdóttir fiðluleikari og David
Tutt píanóleikari í Ustasafni Siguijóns
kl. 20.30.
Fimmtudagur 11. júlí
Hádegistónleikar í Hallgrímskirkju í júlí
og ágúst kl. 12-12.30.
Laugardagur 13. júlí
Hádegistónleikar í Hallgrímskirkju í júlí
og ágúst kl. 12-12.30. Sumartónleikar í
Skálholtskirkju hefjast kl. 14.
Þjóðleikliúsið
Taktu lagið, Lóa á Egilsstöðum lau. 6.
júlí.
Loftkastalinn
Á sama tfma að ári fös. 12. júlí.
Borgarleikhúsið
Stone Free fös. 12. júlf.
Light Nights - Tjamarbíó
Öll kvöld nema sunnudagskvöld kl. 21;
Leikþættir úr íslendingasögum og þjóð-
sögnm. Flutt á ensku.
Upplýsingar um Hstviðburði sem óskað
er eftir að birtar verði í þessum dálki
verða að hafa borist bréflcga fyrir kl.
16 á miðvikudögum merktar; Morgun-
blaðið, Menning/listir, Kringlunni 1, 103
Rvík. Myndsepdir: 5691181.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6.JÚLÍ 1996