Lesbók Morgunblaðsins - 06.07.1996, Blaðsíða 4

I
AKIHABARA í Tokyo, eitt helzta verzlunarhverfi borgarinnar fyrir rafeindavörur.
Ljósmyndir/Gunnhildur Gunnarsdóttir
ÓENDANLEGA FLÓKIÐ
AÐ TJÁ SIG Á JAPÖNSKU
Gunnhildur Gunnarsdóttir lauk námi í arkitektúr frá Oslóar-
háskóla og síóan stundaói hún framhaldsnám í Japan.
Hún er nú komin heim eftir hálft f jóróa ár í Japan og segir
í spjalli við GÍSLA SIGURÐSSON frá japanskri húsagerðar-
list, en einnig frá tungumálinu, þjóófélaginu og þeim vanda
að vera útlendingur í svo framandi samfélagi.
Ekki sætir það sérstökum tíðind-
um að ungt fólk leiti í fram-
haldsnám til hinna nálægari
landa, þar sem tungumálin
valda engum vandkvæðum og
hægt að halda áfram að lifa,
leika sér og vinna eftir þekkt-
um leikreglum vestrænnar
menningar. Annað mál og erfiðara er að
fara í slíkt nám utan Vesturlanda og verða
bæði að tileinka sér gersamlega framandi
tungumál og menningu. Það gæti virzt fram-
andlegt að að innritast í kínverskan há-
skóla, eða ráða sig þar í vinnu. En þeir sem
bezt þekkja til, segja að þrátt fyrir mikinn
mun, séu vestræn menning og kínversk nær
hvor annarri en kínversk og japönsk. Af því
má ráða, að með því að setjast að í Japan
sé Vesturlandamaðurinn kominn eins langt
í burtu frá eigin menningu og orðið getur.
í fljótu bragði sýnist þó að svo geti ekki
verið; við sjáum á myndum, að Japanir
ganga gjarnan í vestrænum jakkafötum,
skyrtu og bindi, og þeir aka að sjálfsögðu
í samskonar bflum og við kaupum af þeim
í stórum stfl. Á myndum frá Tokyo og öðr-
um stórborgum í Japan virðist manni að
heildin sé með harla vestrænum svip, að
því undanskildu þó að auglýsingar og skilti
eru okkar gersamlega óskiljanleg. En það
er ekki allt sem sýnist og undir þessu vest-
ræna yfirborði leynist annar heimur, sá jap-
anski. Sá sem ætlar sér að innritast í jap-
anskan háskóla eða að setjast að í landinu
í öðrum tilgangi, verður að kynna sér þann
heim, leikreglur hans svo og tungumálið.
Rannsóknarnemi i Japan
Gunnhildur Gunnarsdóttir arkitekt er ein
þeirra sem stigið hafa þetta stóra skref á
menntunarbrautinni. Hún átti þess raunar
kost að starfa áfram í Japan, en fannst
þessi austræni heimur full fjarlægur þeim
íslenzka til þess að ílendast þar öllu lengur.
Hún kom heim í mai síðastliðnum og er að
koma sér fyrir sem starfandi arkitekt í
Reykjavík.
Gunnhildur er fædd á Sauðarkróki 1963,
en flutti kornung til Hafnarfjarðar og síðar
á Álftanesið þegar hún var 12 ára. Hún
varð stúdent frá Fjölbrautaskóla Garðabæj-
ar 1982 og vann í hálft annað ár í mennta-
málaráðuneytinu áður en hún hóf nám í
Arkitektaskólanum í Osló. Þaðan útskrifað-
ist hún 1990.
í þessum norska arkitektaskóla rákust á
fernskonar áherzlur eða afstöður, segir hún.
í fyrsta lagi norsk þjóðemisrómantík, í öðru
lagi strangur módernismi, í þriðja lagi svo-
nefndur post-módernismi og í fjórða lagi
félagsleg stefna í arkitektúr. Það voru
kennarar af ’68-kynslóðinni og aðeins eldri,
sem predikuðu hana. Af þessum stefnum
átti módernisminn sér formælendur flesta
og það var stefnan sem Gunnhildur gekk
til liðs við.
Einhverntíma á þessari leið kviknaði
áhugi á Japan og japanskri húsagerðarlist,
til dæmis vegna þess að japanskir gestafyrir-
lesarar kynntu hana fyrir nemendum og
kennurum í Osló. Eftir tveggja ára starf á
arkitektastofu í Stokkhólmi, sótti Gunnhild-
ur um og fékk styrk frá japanska mennta-
málaráðuneytinu. Hún var samþykkt sem
„rannsóknarnemi“ við háskóla í Japan.
Umsóknin sýnist hafa verið byggð á nokk-
urri bjartsýni þar sem Gunnhildur kunni
ekki stakt orð í japönsku. Raunar fóru fyrstu
5-6 mánuðirnar í japönskunám; annað var
ekki hægt.
Hún segir að sá hluti námsins hafi eigin-
lega verið innilokun; hálfgert klausturlíf.
Þá er einungis unnið að því að ná einhveij-
um tökum á málinu. Samt dugði það aðeins
til að skilja það helzta og geta sagt einfald-
ar setningar. Að læra japönsku er ekki eins
og að læra þýzku eða ensku; framburðar-
reglur, málfræði og svo framvegis. Mergur-
inn málsins er sá, að japanskan sem tungu-
mál er ekki svo flókin. Það er hinsvegar
SPIRAL - Menningarmiðstöö í einkaeign í
Tokyo. Arkitekt: Fumihiko Maki.
óendanlega flókið hvernig maður tjáir sig
með málinu. Það er leikið á blæbrigði máls-
ins og þessi blæbrigði eru hárfín, en hafa
gífurlega mikið að segja. Inntakið í því sem
Japani segir felst ekki beint í orðunum,
heldur í því hvernig þau eru sögð. Þess-
vegna er auðvelt að misskilja og maður fær
sjaldan eða aldrei skýr skilaboð, segir Gunn-
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 6.JÚLÍ 1996