Lesbók Morgunblaðsins - 13.07.1996, Blaðsíða 16

SNJOBOLTINN
RÚLLAR
Hildigunnur Rúnarsdóttir er annað tveggja
staðartónskálda í Skálholti að þessu sinni og verða
tvennir tónleikar sönghópsins Hljómeykis í Skálholts-
1 cirl :ju helgaðir verkum hennar um helgina.
ORRI PÁLL ORMARSSON fór að finna hana á
þessum sögufræga staó, sem er öllu friósælli í dag
en þegar Gissur jarl Þorvaldsson og Orækja
Snorrason öttu þar kappi fyrir 754 árum.
Morgunblaóið/Þorkell
HILDIGUNNUR Rúnarsdóttir hóf nám í tónsmíðum fyrir forvitni sakir. „Ég fann hins
vegar fljótt að þetta átti vel við mig og upp frá því varð ekki aftur snúið.“
MARGIR sögulegir at-
burðir hafa gerst í
Skálholti og sumir
hveijir verið hinir
örlagaríkustu í sögu
lands og þjóðar. Um
helgina fellur sagan
hins vegar í skugg-
ann af Hildigunni Rúnarsdóttur staðartón-
skáldi og frumflutningi sönghópsins Hljóm-
-feykis á glænýju kórverki hennar, Þremur
Davíðssálmum.
„Það er mikill heiður að vera staðartón-
skáld í Skálholti og tvimælalaust hápunkturinn
á mínum ferli til þessa. Það verða tvennir
tónleikar, á tónleikahátíð sem jafnan er vel
sótt, helgaðir verkum mínum um helgina en
slíka athygli hef ég ekki fengið áður á ferli
mínum sem tónskáld," segir Hildigunnur sem
er yngsta staðartónskáldið í sögu Sumartón-
leika í Skálholtskirkju og önnur tveggja
kvenna sem hlotið hafa þá nafnbót. En þar
með er ekki öll sagan sögð því Ríkisútvarpið
mun hljóðrita tónleikana sem síðar verður
útvarpað víðsvegar um Evrópu á vegum Evr-
ópusambands útvarpsstöðva. „Þetta er góð
kynning fyrir mig og vonandi tekst mér að
fylgja þessu eftir.“
Tónsmíðar eru ung atvinnugrein á íslandi
en Hildigunnur kveðst fljótt hafa fengið góðan
meðbyr — snjóboltinn hafi snemma farið að
rúlla. í dag hefur hún mörg járn í eldinum.
„Ég hef verið heppin og er ekki í nokkrum
vafa um að sú staðreynd að ég hef verið virk
í kórstarfi frá sjö ára aldri hefur hjálpað mér
mikið. í gegnum það starf hef ég komist í
samband við marga aðila sem pantað hafa
hjá mér verk.“
Ein úr hópnum
Sagt hefur verið að óþarfi sé að sækja vatn-
ið yfir lækinn og líkast til hafa forsvarsmenn
Sumartónleika í Skálholti haft það í huga
þegar þeir gerðu Hildigunni að staðar-
tónskáldi í ár. Þannig er nefnilega mál með
‘ vexti að hún starfar með sönghópnum Hljóm-
S eyki sem tekur nú þátt í tónleikaröðinni tí-
j unda árið í röð. „í tilefni af þeim tímamótum
hefur þeim sennilega þótt við hæfí að hafa
' tónskáldið úr hópnum," segir Hildigunnur.
SÖNGHÓPURINN Hljómeyki mun deila
sviðsljósinu með Hildigunni Rúnarsdóttur í
Skálholti um helgina en um er að ræða
sérstaka hátíðarhelgi í tilefni af tíu ára
samstarfi sönghópsins við Sumartónleika í
Skálholtskirkju. Auk flutnings á kórverkum
Hildigunnar í dag og á morgun mun Hljóm-
eyki flytja verk eftir Bach, Mendelsohn og
Britten á seinni tónleikunum í dag og syngja
við messu á morgun.
Bemharður Wilkinson stjómandi Hljóm-
eykis segir að um gjörólíka tónleika sé að
ræða sem endurspegli þá stefnu sem for-
sprakkar Sumartónleika í Skálholtskirkju
hafi tileinkað sér. „Fjölbreytnin hefur löng-
um verið einkenni þessarar tónleikaraðar,
í Skálholtskirkju er lögð áhersla á að flytja
jöfnum höndum tónverk frá barokktíman-
um til dagsins í dag“.
Fyrsta verkið á efnisskrá síðari tónleik-
anna er ein lengsta mótetta Johanns Sebast-
ians Bach, Jesu, meine Freunde. Annað
verkið er Sechs Spriiche eftir Felix Mend-
elsohn, sex stutt vers sem hann samdi fyrir
Hún segir staðartónskáld í Skálholti hafa
tiltölulega fijálsar hendur — nema hvað verk
þeirra þurfi að vera kirkjuleg. Skyldi engan
undra því kristni á Islandi hefur verið knýtt
fastari böndum við Skálholt en nokkurn annan
stað. „Ég byijaði því á að finna mér viðeig-
andi texta til að vinna út frá og varð biblían
fyrir valinu, nánar tiltekið Davíðssálmarnir
en þar er bæði aðgengilega og söngræna kafla
að finna. Ég ákvað að hafa textann á latínu,
meðal annars til að gera verkið aðgengilegra
fyrir erlenda sönghópa.“
Hildigunnur segir það sér í lófa lagið að
semja tónverk við ákveðinn texta. Hún byiji
yfirleitt á því að setja niður grunn en láti síð-
an textann um að leiða sig áfram. „Ég skrifa
tónlistina sjaldan áður en ég hef hugað að
textanum, það kemur þó fyrir.“
Þrír Davíðssálmar litu dagsins ljós í apríl
síðastliðnum — um líkt leyti og dóttir Hildi-
gunnar. Kveðst tónskáldið hafa kostað kapps
um að ljúka við verkið í tíma; ekki einungis
fyrir hinar síðarnefndu sakir heldur jafnframt
þar sem það sé afar mikilvægt fyrir sönghóp
á borð við Hljómeyki að hafa rúman tíma til
að undirbúa frumflutning tónverks. „I þessu
tilliti kom reynsla mín af kórstarfi í góðar
þarfir."
Leitast vió aö lita textana
Tónverkið er samið fyrir blandaðan kór,
einsöngvara og orgel og kveðst Hildigunnur
öðrum þræði hafa valið síðastnefnda hljóðfær-
ið með flutning í framtíðinni í huga — kór-
verk séu oftar flutt við undirieik orgels eða
píanós en flestra annarra hljóðfæra.
Um innihaid Þriggja Davíðssálma segirtón-
skáldið: „í þessu verki er leitast við að lita
textana. Fyrsti og síðasti sálmurinn eru fagn-
aðarsöngvar, en sá í miðið hefur á sér íhugun-
arblæ, Drottinn hefur afhent mannkyninu
jörðina, en hvernig höfum við farið með hana?“
Hildigunnur mun ekki standa í eldlínunni í
Skálholti með félögum sínum í sönghópnum.
Því veldur þó ekki sú staðreynd að verk henn-
ar verða leidd til öndvegis á tónleikunum —
„Bernharður Wilkinson er svo ákveðinn stjórn-
andi að það hefur ekki truflandi áhrif á hann
að tónskáldið sé í kórnum“ — heldur þar sem
hún er með barn á bijósti. Hún hyggst hins
Morgunblaóið/Þorkell
HUÓMEYKI kemur nú fram á Sumartón-
leikum í Skálholtskirkju tíunda árið í röð.
átta radda kór á tímabilinu frá 1840-1845.
Túlka þau allt frá dýpstu gleði til auðmjúkr-
ar iðrunar eftir timum kirkjuársins.
Loks flytur Hljómeyki kantötuna Rejoice
in the Lamb eftir Benjamin Britten, sem
samin var 1943 fyrir fjórar sólóraddir, kór
vegar taka upp þráðinn í næstu starfslotu
Hljómeykis í haust.
Tónskáldið hefur þrátt fyrir þetta ekki látið
sig vanta á æfingar sönghópsins að undan-
förnu enda þykir því ekki iakara að geta fylgt
verkum sínum úr hlaði. Það ættu reyndar að
vera hæg heimatökin þar sem foreldrar Hildi-
gunnar og systkinin þijú eru öll virk í starfi
Hljómeykis. Slík aðstaða hlýtur að vera harla
fágæt en kemur hún í góðar þarfir? „Vita-
skuld, það er mikill kostur fyrir tónskáld að
gjörþekkja raddirnar sem það er að skrifa
fyrir.“
Hildigunnur Rúnarsdóttir lagði stund á nám
við Tónfræðadeild Tónlistarskólans í Reykja-
vík með tónsmíðar sem aðalgrein og voru
aðalkennarar hennar Þorkell Sigurbjörnsson
og Atli Heimir Sveinsson. Lauk hún þaðan
prófi árið 1989. Síðan sótti hún tíma í Ham-
borg hjá professor Gúnther Friedrichs og í
Kaupmannahöfn hjá dr. Svend Hvidtfeld Niels-
en. Meðal helstu verka Hildigunnar eru barna-
óperan Hnetu-Jón og gullgæsin, hljómsveitar-
verkið Myrkvi, Marr, fyrir strengjakvartett,
flautu og klarinett og Bóthildarkvæði fyrir
fimm einsöngvara, kvennakór og píanó.
Lét skeika aó sköpuóu
Islensk tónskáld, ekki síst konur, hafa
lengst af öldinni átt undir högg að sækja —
starfsöryggi þeirra hefur verið lítið. Hildigunn-
ur lét hins vegar skeika að sköpuðu og segir
að það hafi öðru fremur verið forvitnin sem
rak hana inn á gólf til Þorkels og Atla Heim-
is. „Ég fann hins vegar fljótt að þetta átti
vel við mig og upp frá því var ekki aftur snúið.“
Hvað kynferðið varðar segir Hildigunnur
að það sé vissulega rétt að konur hafi ekki
verið fyrirferðarmiklar í Tónskáldafélagi ís-
og orgel. Textinn kemur úr ljóðabálknum
Jubilante Agno eftir skáldið Christopher
Smart (1722-1771). Sá var mjög trúhneigður
og var um tíma talinn geðveikur og lokaður
inni á hæli.
Hljómeyki var stofnað árið 1974 og starf-
aði þá í nokkur ár undir stjórn Rutar L.
Magnússon. Hefur sönghópurinn komið
víða fram en þungamiðja starfseminnar á
undanförnum árum hefur verið að flylja
ný tónverk á Sumartónleikum í Skálholts-
kirkju.
Segja má að nafn Hljómeykis sé í seinni
tíð að verða samofið Sumartónleikum í
Skálholtskirkju. Þykir sönghópnum alltaf
jafngaman að koma þar fram? „Já, tvímæla-
laust,“ segir Bernharður. „Það er bráðnauð-
synlegt fyrir okkur borgarbúana að geta
skipt um umhverfi og notið náttúrunnar á
stað sem þessum, en við dveljumst hér jafn-
an í viku fyrir hveija tónleika, svo ekki sé
minnst á veðrið, en Skálholt var einn heit-
asti staðurinn í Evrópu í upphafi vikunnar.
Þetta kallar maður að njóta lífsins."
lands í gegnum tíðina — þær séu þó að sækja
í sig veðrið, að minnsta kosti í samanburði
við stöllur sínar á hinum Norðurlöndunum.
„Ég tel til að mynda að sú staðreynd að ég
er kvenkyns tónskáld hafi aldrei staðið í vegi
fyrir mér.“
Flestar tónsmíðar Hildigunnar hafa til þessa
verið kórverk og sönglög enda er hún þar á
heimavelli. En hyggst hún reyna í auknum
mæli fyrir sér á öðrum vettvangi? „Já, það
væri spennandi. Ég hef jafnframt lært á fiðlu
og hef tekið virkan þátt í flutningi kammertón-
listar, þótt dregið hafi úr því upp á síðkastið,
þannig að það form á vel við mig líka. Ég tek
hins vegar einn hlut fyrir í einu.“
Fleiri verk á ef nisskránni
Frumflutningurinn á Þremur Davíðssálmum
eru vitaskuld hápunkturinn á tónleikum helg-
arinnar en fleiri verk Hildigunnar munu þó
hljóma í Skálholtskirkju, þannig verður annað
smærra verk, Mig lát, Jesú, frumflutt en jafn-
framt verða sex eldri verk tónskáldsins á efnis-
skránni, Missa brevis, Herra, mig heiman bú,
Ó Jesús séu orðin þín, Maríuljóð, Lofsöngur
og Ave Maria. „Þetta verður nokkurskonar
þverskurður af mínum tónsmíðaferli.“
Hiidigunnur horfir björtum augum til fram-
tíðar enda hefur starf hennar á liðnum misser-
um verið uppfullt af áskorunum. Hún hefur
til að mynda lítið svigrúm til að sinna öðrum
tónsmíðum en þeim sem pantaðar eru hjá
henni. „Það er helst tækifæristónlist eins og
þegar einhver í fjölskyldunni giftir sig,“ segir
hún og skellir upp úr.
Líkt og margir starfsbræður hennar fæst
Hildigunnur jafnframt við að útsetja tónlist
og er næsta verkefni á dagskrá einmitt af
þeim toga, íslensk þjóðlög fyrir einsöngvara
og dægurlög fyrir kór. Ennfremur stendur til
að hún taki á næstunni saman námskrá í tón-
heyrn en það fag hefur hún kennt um tíma
ásamt tónfræði. Þá hefur tónskáldið í hyggju
að endurskoða barnaóperuna sína í því augna-
miði að senda hana í keppni í Austurríki.
Úrslit í henni ráðast reyndar ekki fyrr en um
aldamót en Hildigunnur Rúnarsdóttir mun að
líkindum ekki sitja með hendur í skauti í
millitíðinni.
Dagskrá
helgarinnar
Laugardagur
Kl.14: Sr. Kristján Valur Ingólfsson flytur
erindi um samspil trúar og tónlistar
Kl.15: Hljómeyki og Douglas Brotchie orelleik-
ari flytja verk eftir Hildigunni Rúnarsdóttur.
Kl.17: Hljómeyki flytur verk eftir Bach, Britt-
en og Mendelsohn.
Sunnudagur
Kl.15: Hljómeyki flytur verk eftir Hildigunni
Rúnarsdóttur, endurtekið.
Kl.17: Messa með þáttum úr tónverkum helg-
arinnar og sálmaútsetningum Hildigunnar
Rúnarsdóttur.
ÞETTA KALLAR MAÐUR AÐ NJÓTA LÍFSINS
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 13.JÚLÍ 1996