Lesbók Morgunblaðsins - 22.02.1997, Blaðsíða 19

.. Morgunblaðið/Kristinn
OSSUR Geirsson stjórnar Skólahljómsveit Kópavogs á æfingu.
Framtíðartónlist
Skólahljóm-
sveit Kópa-
vogs 30 óra
SKÓLAHLJÓMSVEIT Kópavogs er þrjá-
tíu ára í dag. Verður af því tilefni mikið
um dýrðir í bænum og ber hæst útgáfu
geislaplötu, þar sem hljómsveitin flytur
sýnishorn af þvi sem hún hefur verið að
fást við síðasta kastið en aukinheldur
verður afmælisriti, þar sem saga hljóm-
sveitarinnar er sögð í máli og myndum,
dreift til Kópavogsbúa á næstu dögum.
Afmæliskaffi verður fyrir alla velunnara
hljómsveitarinnar í Félagsheimili Kópa-
vogs milli kl. 17 og 19 í dag en hátíðardag-
skránni lýkur með tónleikum í Háskóla-
bíói 8. mars næstkomandi.
Stofnað var til Skólahljómsveitar Kópa-
vogs haustið 1966 en afmælisdagurinn er
miðaður við fyrstu tónleika sveitarinnar,
sem haldnir voru við Kársnesskóla 22.
febrúar 1967. Stofnandi hljómsveitarinn-
ar og stjórnandi lengst af var Björn Guð-
jónsson en Össur Geirsson leysti hann af
hólmi árið 1993. Gekk hann fyrsttil liðs
við hljómsveitina árið 1972, þátíu ára
gamall, og hefur „verið viðloðandi hana
síðan“.
Um 130 börn og unglingar taka þátt í
starfi Skólahljómsveitar Kópavogs og seg-
ir Össur að færri komist að en vilji. „Við
getum einfaldlega ekki tekið við fleir-
um.“ Er hópnum skipti i þrennt eftir aldri
og getu. í a-sveit eru nemendur í 4.-6.
bekk grunnskóla, í b-sveit nemendur í
6.-8. bekk og í c-sveit nemendur í 8.-10.
bekk. Þá eru í hljómsveitinni fáeinir ungl-
ingar sem lokið hafa grunnskólaprófi og
hafa „ekki getað hætt,“ svo vitnað sé í
Össur. Fær hver nemandi hljóðfæra-
kennslu tvisvar sinnum í viku og samæf-
ingar eru jafnmargar.
Að sögn Össurar varð hljómsveitin fljótt
áberandi í menningarlífi Kópavogs, auk
þess sem hún hefur alltaf kostað kapps
um að halda tónleika um víðan völl —
hefur meðal annars farið í utanlandsferð-
ir með „misreglulegu millibili", svo sem
stjórnandinn orðar það, síðast til Dan-
merkur og Svíþjóðar 1995.
Þá eru æfingabúðir úti á landi fastur
liður í starfi Skólahljómsveitar Kópavogs
og segir Össur að oftar en ekki sé efnt
til tónleika í kjölfarið. Hljómsveitin kem-
ur, að sögn stjórnandans, að meðaltali
fram átta til tíu sinnum í mánuði yfir
veturinn, en mesti annatíminn er fyrir
jólin. Össur segir að efnisskrá hljómsveit-
arinnar sé fjölbreytt en þar beri þó mest
á hefðbundinni lúðrasveitatónlist, íslensk-
um lögum, dægurlögum, lögum úr kvik-
myndum og söngleikjum svo eitthvað sé
nefnt.
Á tónleikunum í Háskólabiói verður
meðal annars flutt tónlist úr söngleiknum
My Fair Lady, óperunni Aidu og kvik-
myndinni Sting, auk íslensks efnis.
Sænsk mynd-
list í anddyri
Norræna
hússins
SÆNSKA listakonan Lena Cronqvist
heldur sýningu í anddyri Norræna húss-
ins á sautján grafíkblöðum og þremur
skúlptúrum og verður hún opnuð í dag,
laugardag.
Sýningin tengist sænskri bókakynn-
ingu sem verður í Norræna húsinu og
hefst kl. 16 í dag. Eiginmaður Lenu,
rithöfundurinn Göran Tunström, er
gestur a bókakynningu eins og sagt er
frá annars staðar í Lesbókinni.
Lena er fædd árið 1938. Hún stund-
aði nám við Konstfackskolan og Lista-
háskólann. Hún hefur haldið sérsýning-
ar í Svíþjóð og erlendis frá 1965 og
tekið þátt í samsýningum, meðal annars
í Kína. Sýning á verkum hennar var
haldin í Norræna húsinu í Reykjavík
árið 1988.
Sýningin verður opin daglega á opn-
unartíma Norræna hússins. Sýningunni
lýkur miðvikudaginn 12. mars.
LOKATÓNLEIKAR Myrkra músík-
daga, íslenska tónlistartvíærings-
ins, eru að þessu sinni helgaðir
rafeindatónlist. Flutt verða verk
fimm höfunda, Kjartans Ólafsson-
ar, Lárusar Grímssonar, Ríkarðs
H. Friðrikssonar, Hilmars Þórðar-
sonar og Helga Péturssonar, og
tónleikarnir haldnir á veitingahúsinu Gauk á
Stöng í dag, hefjast kl. 17.00. Verkin eru fyr-
ir segulband og slagverk segulband, segul-
band, segulband og segulband, slagverk, rafg-
ítar, tóngervil og stýrðan spuna. Meðal flytj-
enda verða Pétur Grétarsson, Hilmar Jensson
og Kjartan Ólafsson.
Þeir félagar Lárus Grímsson og Kjartan
Ólafsson segja að rafeindatónlist hafi alla tíð
verið útundan innan um aðra tónlist, en þó
unnið sér sess smám saman. Kjartan riflar upp
að upphaflega hafi menn framleitt rafeinda-
tónlist með útvarpstækjum sem stillt voru á
truflanir. „í dag er tæknin orðin milljón sinnum
betri og því gerð krafa um að þetta sé fullmót-
uð og fullbyggð tónlist." Lárus segir að þegar
hann hóf sitt nám í Hollandi í upphafi níunda
áratugarins hafi ekki verið minni áhugi fyrir
rafeindatónlist en hefðbundnari tónlist. „Það
má ekki gleyma því að rafeindatónlist er víða
þrælviðurkenndur tónlistarmiðill og hefur skip-
að sess í tónlistarlífi nágrannalanda okkar eins
og Frakklandi og Hollandi til að mynda.“
Kjartan segir tímatal íslenskra rafeindatón-
listarmanna hefjast 1961, en þá voru menn
eins og Magnús Blöndal Jóhannsson og Þor-
kell Sigurbjörnsson brautryðjendur í þessari
gerð tónlistar á íslandi skömmu eftir að álíka
tilraunir hófust í öðrum iöndum Evrópu. „Menn
stóðu upp og mótmæltu, gerðu hróp að höfund-
um og gengu út. Á áttunda áratugnum voru
menn farnir að mýkjast í andstöðu sinni, farn-
ir að venjast þessum hávaða, en þegar komið
var fram á níunda áratuginn má segja að raf-
eindatónlist hafí hlotið nokkra viðurkenningu,"
Lokatónleikar Myrkra
músíkdaga veróa á Gauk
á Stöng í dag kl. 1 7. ÁRNI
MATTHÍASSON ræddi við
tvö rafeindaskáldanna
fimm sem eiga verk
á þeim tónleikum.
segir Kjartan og bætir við að síðustu ár hafí
tónlistarmenn nýtt sér rafeindatækni æ meir
við tónsmíðar og flutning verka og nefnir að
á Myrkum músíkdögum að þessu sinni hafi til
að mynda sænski saxafónkvartettinn, sem var
sérstakur gestur hátíðarinnar, nýtt sér raf-
eindatækni við flutning sinn, Camilla Söder-
berg hafi samtvinnað blokkflautuleik og raf-
eindatól, hollenskur bassaklarinettleikari,
Harry Sparnaay, sem einnig var gestur hátíð-
arinnar, hafi flutt kórverk eftir Atla Heimi
Sveinsson með Hamrahlíðarkórnum og ýmsum
rafeindatólum og svo mætti telja.
Eitthvaó nýtt eóa eitthvaó
gamalt sagt á nýjan hátt
Þeir félagar segjast ekki reyna að ganga
framaf fólki áheyrendum með tónsmíðum sín-
um, sá tími að menn sömdu tónlist til að stuða
fólk sé löngu liðinn. „í dag er enginn að reyna
að sjokkera fólk,“ segir Lárus. „Á tímum
Musica Nova hér á íslandi reyndu menn að
hrista upp í fólki,“ segir Kjartan, „og í lokin
á þeirri hreyfingu voru menn komnir í blind-
götu. Þeir byijuðu sjöunda áratuginn á því að
ganga fram af fólki, sem síðan varð að áherslu-
atriði frekar en að gera frambærilega tónlist;
sumir Musica Nova-manna stóðu á endanum
bara í því að sjokkera fólk, frekar en að helga
sig tónlistinni. Annað er uppi á teningnum í
dag, menn reyna frekar að koma á óvart frek-
ar en að ganga fram af folki, reyna að koma
með eitthvað nýtt eða segja eitthvað gamalt
á nýjan hátt.“
Lárus segir að töluvert sé um að ungt fólk
sé að fást við rafeindatónlist en aðstöðuleysi
hái mjög kennslu á þessu sviði. „Yfrirleitt er
það þó aðallega undir kennaranum komið hvað
nemandinn lærir af rafeindatónlist. Sumir
kennarar eru svo forpokaðir að nemendur
þeirra kynnast ekkert af tónlist sem samið er
á þessari öld, hvað þá rafeindatónlist." Kjartan
segir að það hljóti að taka tima að koma raf-
eindatónlist inn í tónlistarskóiakerfið og bend-
ir á að ekki sé langt síðan menn tóku að kenna
á klassískan gítar hér á landi. „Það virðist sem
skólarnir séu að taka við sér, en það er eðli
tónlistarskóla að vera íhaldssamir og kenna
gamla tónlist. Enginn fer fram á að hætt sé
að kenna gamla tónlist, því við byggjum vitan-
lega á þessum gömlu fræðum. Krafa nútímans
er að skólarnir taki meira inn af þv í sem er
að gerast í dag, því þegar menn koma úr skól-
anum, hvaða tónlist sem þeir fara í, verða
þeir að kunna skil á flestu."
Minimalisminn deyr úr leiöindum
Meðal ungs fólk er mikill áhugi á rafeinda-
tónlist og víða eru ungmenni að fást við hljóð-
gervla, -smala og hljómborð, að semja og spila.
Flest fást þau við mínimalíska danstónlist en
sprengja það form snemma og fara að semja
veigameiri verk. Þessi ungmenni má kalla nýja
kynslóð íslenskra tónskálda, sem finnst hún
ekki eiga mikið erindi inn í tónlistarskóla og
fyrir vikið blasir við að slitni samband milli
íslenskrar tónlistarhefðar og tónsmiða framtíð-
arinnar. Kjartan tekur undir þetta og segir
að þeir sem séu að koma inn í rafeindatónlist-
ina núna séu ekki hefðbundir tónlistarnemend-
ur. „Þeir koma frekar úr hinni áttinni, hafa
verið að semja götutónlist, ef má kalla það
svo, verið að pæla í hljóðum og hljómum og
semja mínimalíska danstónlist. Mínimalisminn
hefur þann eiginleika að deyja út í hvert skipti
sem menn fara inn á hann; hann deyr úr leið-
indum og ef hann tórir þá deyja þeir úr leiðind-
um sem hlusta á hann,“ segir Kjartan og hlær
við, en bætir síðan við af meiri alvöru. „Tónlist-
arskólarnir eru of íhaldssamir fyrir þá hröðu
þróun sem er í dag. Þeir leggja sig ekki eftir
því að sinna dægurtónlist eða einhveijum
dægursveiflum, en víða í Evrópu, til að mynda
í Hollandi, hafa menn verið fljótir að taka við
sér og taka rafeindatónlistina inn í skólana."
Eins og getið er verða tónleikarnir í kvöld
á Gauki á Stöng, sem hefur hingað til verið
lagður undir aðra gerð tónlistar. Kjartan segir
og að fyrstu viðbrögð manna í tónskáldafélag-
inu hafi verið á þá lund að Gaukurinn væri
ómögulegur staður fyrir alvarlega tónlist, en
staðarvalið réðst ekki síst af því að hvergi
væri aðstaða fyrir tónleikahald. Þannig væri
til að mynda verið að halda veigamikla tónlist-
arhátíð það sem Myrkir músíkdagar eru og
þyrfti að halda hana um allan bæ með öllu
því umstangi sem því fylgdi, hljóðfæra- og
tækjaflutningi. „Við erum bara að laga okkur
að tónleikahallarskorti, erum bara þar sem
hægt er að flytja tónlist."
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
RAFEINDASKÁLDIN fimm, Hilmar Þórðarson, Ríkarður H. Friðriksson, Lárus Grfmsson,
Kjartan Ólafsson og Helgi Pétursson.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 22. FEBRÚAR 1997 1 9