Lesbók Morgunblaðsins - 17.01.1998, Blaðsíða 13

HAPPDRÆTTIS-
VINNINGURINN
_______SMÁSAGA________
EFTIR GÍSLA H. KOLBEINS
Fjármálaráðherrann er orðinn smáhás af að hálfhrópa
fyrri vinningsnúmer og báðir ráðherrarnir þurfa að
þurrka svitadropa af enni. Dómsmálaráðherrann leggur
lófa yfir opið á kassahliðinni og smeygir hinum lófan-
um undir kassann, hristir hann og allar raddir hljóðna.
AÐ VAR glatt á bjalla hjá Jóni
kaupmanni. Hann var að fagna
farsælu verslunarstarfi í hálfa öld.
Ungur hafði hann byrjað smátt en
vegnað vel. Enda var hann hag-
sýnn og hafði glöggt auga fyrir
flestu, sem að verslun laut. Nú
sagði hann fyrir verkum og skoð-
aði tölvuskjáinn. Hann þurfti ekki lengur að
endasendast um allan bæ með vörur heim til
fólks né heldur bisa við þunga kassa og poka til
að koma því dóti fyrir í gömlum ryðblettuðum
sendiferðabíl. Nú var allt í sómanum í stórmark-
aðinum. Ánægðir viðskiptavinir og ánægt
starfsfólk virtist vera allt í kringum hann. Og nú
hélt hann stóra veislu, mikinn fagnað með mikl-
um veitingum, ræðuhöldum og söng. Allir virt-
ust kátir, sem komnir voru til hans í teitið.
Langur borði hafði verið festur á þil við annan
enda veislusalarins með fagurlega skrifaðri
áletrun: Góð verslun hefir glatt marga í hálfa
öld, sem hafa átt góð viðskipti við Jón kaup-
mann.
Hann hafði boðið öllum sem einhvem tíma
höfðu unnið hjá honum og ýmsum viðskiptavin-
um, sem hann var málkunnugur, til þessa fagn-
aðar. Þar í bland vora almúgamenn og stjóm-
málamenn, embættismenn og listamenn og
ýmsir skemmtilegir einstaklingar. Öllum hafði
hann boðið kvaðalaust og ætlaði að gleðja
nokkra í hópnum með því að efna til happdrætt-
is og gleðja 52 veislugesti með happdrættisvinn-
ingum. Þetta var meiri háttar veisla og mann-
fagnaður með alls konar lostæti og skemmtileg-
um uppákomum. Áfengi var samt ekki á
boðstólum, því að Jón var hófsmaður og taldi
áfengi valda böli. Enginn skyldi verða fyrir
vondu af hans hálfu. Það var lífsviðhorf hans.
Undirleikarinn fyrir almennum söng og öðrum
söngatriðum sat við slaghörpuna og lék af list
og mikið var sungið. En nú var komið að há-
punkti samkvæmisins. Nú átti að draga úr
sterklegum pappakassa lukkunúmerin í happ-
drættinu. Allir boðsgestir höfðu fengið fagur-
lega myndskreytta miða með mynd af fyrstu
búðarholunni og stórmarkaðsbyggingunni og
svo auðvitað undirstrikuðu númeri. Lukkunúm-
erin voru aftur á móti prentuð á miða sem á var
límkantur, svo að hvert blað var samanbrotið og
númerið falið þannig. Lukkunúmeramiðarnir,
allir eins utan á að sjá, höfðu svo allir verið settr
ir í tunnu undan vínberjum og henni svo verið
velt eftir öllum verslunarvagnaranghala stór-
markaðarins. Þar næst hafði vínberjatunnan
verið losuð í góðan kassa undan kexi. Kassanum
var svo lokað með sterku límbandi verslunar-
innar og gat skorið á eina hliðina. Yfir það svo
verið lagt blað, sem fest var einnig með límbandi
verslunarinnar eins og innsigli. Svo vel vildi til
að fjármálaráðheiTann og dómsmálai-áðherra
höfðu báðii- verið sendlar hjá Jóni kaupmanni og
höfðu nú lofað að vera til aðstoðar við að draga í
happdrættinu. Þeir tóku sér nú stöðu við
ræðupúltið. Dómsmálaráðherrann hafði fengið
borð við hlið þess til að láta kassann standa á en
fjármálaráðherrann ætlaði að lesa lukkunúmerin
upp í hljóðnemann. Aðalbókarinn, Lilja Rósa,
var svo kominn með litla ferðatölvu til að slá inn
og búa til lista yfir vinningsnúmer ef einhver
væri íjarverandi, hefði ekki getað komist eða
verið farinn heim sakir ellimæði.
Dómsmálai'áðherrann mundaði skærin og
klippti á límbandið, sem festi miðann yfir gatr
inu. Svo hófst drátturinn. Ut vora dregnh' 17
vinningar; vöraúttekt fyrir 5 þúsund hver í
versluninni, svo komu 17 vinningar vöruúttekt
fyrh' 10 þúsund, þar næst 17 vinningar vöruút-
tekt 25 þúsund krónur. Allt gekk skemmtilega
fyi'ir sig og spaugað var með tómatsósu og
hveiti, sykur og saft.
En nú var komið að stóru stundinni. Vinning-
urinn er 350 þúsund krónur til að kosta utan-
landsferð fyrir tvo, kostuð af Jóni kaupmanni.
Nú er betra að vanda sig. Fjármálaráðherrann
er orðinn smáhás af að hálfhrópa fyrri vinnings-
númer og báðir ráðherramir þurfa að þurrka
svitadropa af enni. Dómsmálai'áðherrann legg-
ur lófa yfir opið á kassahliðinni og smeygir hin-
um lófanum undh' kassann, lyftir honum upp og
hi-istir hann einu sinni, svo aftur og svo í þriðja
sinn, leggm- hann því næst niður á borðið og
mundar hönd til að draga. Allar raddh- hljóðna.
Allra augu horfa á ráðherrana tvo. Dómsmála-
ráðherrann lítur til hliðar, hálfsnýr upp á sig og
horfir um öxl á meðan hönd smýgur niður í
miðahrúguna og tveir fingm' leita eftir taki á
einum miða. Nú lyftir hann hendi og heldur á
miðanum. Hann réttir hann til ijármálaráðherr-
ans, sem tekur við hátíðlegur á svip, rýfur lím-
inguna, lítur til Jóns kaupmanns og spyr: „Vilt
þú ekki sjálfur tilkynna númerið?“ „Nei, nei,
ansar Jón kaupmaður, lest þú.“
Hann les hægt og hátíðlega með formála:
„Utanlandsferð fyrir tvo kostuð af Jóni kaup-
manni í Vörasölubúðinni. Ailt á einum stað með
350 þúsund krónum kemur í hlut þess, sem er
með miða nr. Ha. Já nr. 1. Ég er hissa. Það er
nr. 1. Hver er með nr. 1? Þú hefir aldeilis dregið
' af snilld dómsmálaráðherra. Það er nr. 1. Hver
er svo heppinn að vera með nr. 1?“ Þögn ríkir í
salnum. Það hafði verið þys og kæti á meðan
vinningamar 3x17 vora dregnir út með glensi
og gamni um brauð og kex, seríos og sultu.
Nr. 1 breiddi þögn yfir salinn. En nú er hún
í’ofin. „Ætli ég sé ekki með nr. 1,“ segir Jón
Jónsson, fyrsti utanbúðarsendillinn á fyiTum
gamla ryðblettaða sendibílnum, 5 árum eldri
en Jón kaupmaður, að verða áttræður. Röddin
er lág en skýr. Hann stóð alltaf vel fyrir sínu,
hann Jón Jónsson utanhúss. Aldrei rugl á af-
greiðslu hans og aldrei týndist neitt, sem honum
var trúað fyrir. Við hlið hans er Guðrún Jóns-
dóttir, kona hans, sem lengi gerði hreint eftir
lokun í búðinni.
„Ja. Hér fékk sá sem átti skilið góðan vinn-
ing,“ sagði fjármálaráðherrann. „Kom þú og tak
við happafeng þínum, Jón.“
„Hm, hm, ætli það,“ ansaði Jón Jónsson. „Það
getur svo sem vel verið að við hjónin eigum
þetta skilið. Ég segi fátt um það. Við lentum í
því hjónin að fá viðlíka vinning í hittifyrra í
þætti hjá sjónvarpinu á einhverju lukkuhjóli.
Við það minnkuðu svo ráðstöfunartekjur okkar
að við þolum ekki svoleiðis svona fljótt aftur. Við
urðum fyrir nærri 70 þúsund króna lækkun á
árstekjum vegna 250 þúsund króna vinnings á
happahjólinu. Ég held að þessi vinningur, ef ég
tæki við honum, slálaði sér á sama hátt. Við sótt-
umst ekki eftir þessum miða, heldur var okkm-
sendur hann að gjöf. Það skyldar okkm- ekki til
að taka móti vinningi, sem mér finnst við ekki
hafa efni á að taka á móti. Athugið það gott fólk
og sérstaklega þú, gamli, góði húsbóndi, hvað
fylgir í kjölfarið vegna tekjuskerðingarlagnna, ef
við tökum á móti vinningnum. Hann er auðvitað
skattskyldur og því verður að borga 143 þúsund
kr. í skatt af honum.“ Jón hafði mjakað sér alla
leið að hljóðnemanum á ræðupúltinu og ijár-
málaráðherrann hafði færst undan, en Guðrún
fylgdi manni sínum til samsinnis tölu hans. Það
fór að verða nokkuð tvísýnt um réttmæti þess að
Jón hefði átt skilið að fá vinninginn. Hann
brýndi raustina og hélt áfram: „í kjölfarið kæmi
svo tekjuskerðingin. Það gæti farið svo að tekju-
tryggingin lækkaði um 10 til 13 þúsund krónur á
mánuði hjá hvoru okkar hjónanna á næsta ári,
sem gæti þá verið 240-312 þúsund króna lækk-
un á árinu. Eða ef saman væri lagt 380-455 þús-
und króna lækkun í tekjum. Við yrðum að
minnsta kosti fátækari af að taka við vinningn-
um. Það eru ef til vill veisluspjöll að hafna hon-
um, en við geram það nú samt og biðjum þig
fyrirgefningar á því, húsbóndi minn góður. Ég
hefi lært af þér að fara að öllu með gát og velja
þann kost sem vænstur er.“
Höfundur er fyrrverandi sóknarprestur og núverandi
eftirlaunaþegi.
INGIBJÖRG
HELGADÓTTIR
FJARÐAR-
HEIÐI
Fór ég niður Fjarðarheiði
fagnandi þar sá
fjöllin háu, tigna tinda
teygja’ íloftin blá.
Iðjagrænt er fagurt flosið
fjallsins kinnum á
skaflar samt í lautum liggja
löngum vetri frá.
Saumað hafa silfurböndum
silkimjúka hlíð
litlar kristals lindir skærar
ljúfa vorsins tíð.
Hamrabúi á hörpu leikur
himinglaðan dag.
Hugann sterkum töfrum tekur
tónaflóðsins lag.
Hamrabúans harpa geymir
hryggð og gleðibrag,
ekkert þráir eyra að heyra,
eins og hennar lag.
Fagiu' glitrar flötur sævar
faðmar aldan sand,
sæl að hafa um síðir fundið
sinna drauma land.
Stutt þó verð’ af ströndu kynni,
stundin ævi dvín,
strax þar kemur önnur alda
að með faðmlög sín.
Samspil óðs ogyndi landsins,
ómur sama lags,
veitir djúpan frið og fögnuð
fram til hinsta dags.
Höfundurinn, f. 1924, ólst upp á Skeiðum
en bjó í Reykjavík. Hún lést í október 1997.
HELGA
JÓHANNSDÓTTIR
ÖRLÖG
Þú áttir allt lífíð
og framtíðin beið þín
unga drengsins
með bjarta brosið.
Ég horfði á þig
vaxa þroskast,
sá óráðnar gátur
birtast í spurulum
augum þínum
og gáska vorsins í fótsporum.
En dimmur skuggi
beið eftir auðveldri bráð
oggáski vorsins
hvarf úr sporum þínum.
Húsbóndinn harði
fleytir þér áfram í hafí bölsins
og við mér blasa augu þín
full af tómi.
En ég græt örlög
litla drengsins
með bjarta brosið
og bænir mínar
fylgja honum út í nóttina.
Höfundur er sjúkraliði.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 17. JANÚAR 1998 13