Lesbók Morgunblaðsins - 28.11.1998, Blaðsíða 6

ANNA Eyjóifsdóttir og Sigrid Valtingojer sýndu í Galleri Krebsen í Studiestræde. í SÍVALATURNINUM sýna glerlistamenn og í þeim hópi er Pía Rakel Sverrisdóttir.
LANDSLAGSFORM OG
TEIKNIMYNDAFlGÚRUR
Á NÝAFSTAÐINNI haustsýningu í „Den frie“ átti Jón Garðar Henrysson mynd.
íslendingar hafg komið við sögu á þremur listsýningum
í Kaupmannahöfn, eins og SIGRUN DAVIÐSDÓTTIR
rekur hér á eftir.
GLER, herðatré, æting, litir
og strigi er uppistaðan í
listaverkum nokkurra ís-
lenskra listamanna, sem
sýna um þessar mundir
eða hafa nýlega verið á
sýningum í Kaupmanna-
höfn. í Sívalatuminum
stendur yfir sýning glerlistamanna og í þeim
hópi er Pía Rakel Sverrisdóttir. I Galleri
Krebsen í Studiestræde sýna þær Anna Eyj-
| ólfsdóttir og Sigrid Valtingojer og á nýafstað-
inni haustsýningu í „Den frie“ átti Jón Garðar
Henrysson mynd.
Gler og jökull: fljófandi efni
„Glerið er á floti eins og jökullinn," segir Pía
í Rakel Sverrisdóttir, þegar hún lýsir verkinu
j sínu, „en hvort tveggja fer svo hægt að hreyf-
ingin sést varla. Þess vegna fannst mér upp-
lagt að vinna þessa hugmynd í gler.“ Verkið
heitir „Jökulskrið“ og er í tveimur hlutum.
Annai's vegar eru glerplötur uppi á vegg, hins
: vegar glerbrot á steinsteypuflögum, sem liggja
á gólfinu.
Hugmyndina segist Pía Rakel hafa fengið
eftir að hún sá myndbönd frá gosinu í Vatna-
jökli, „svo verkið er alíslenskt," bætir hún við.
„Innblásturinn er alíslenskur, ís, Norðurljós og
: goðafræði." En því fylgja einnig ýmsar hugs-
; anir. „Jökullinn á sér langa sögu að baki og það
á ég líka, eins og sérhvert okkar, svo ég les
ættarsögu mína í gamla sögu jökulsins, eins og
kemur í ljós er betur er að gáð í glerið.“ Og
mikið rétt. Sé rýnt í glerið koma í ljós rúnir,
ristur og aðrar minningar, leifar af gróðri og
grjóti, sem jökullinn ber með sér. Birtan á
norðurslóðum er Píu Rakel einnig hugleikin.
„Ljósbrotið á íslandi er öðru vísi en þegar
sunnar dregur. Birtan er önnur og þá koma
aðrir litir fram. Það er þetta litróf, sem ég leit-
ast við að ná.“
Pía Rakel hefur lengi unnið með gluggagler
og kannað möguleika þess. Þetta verk er
einnig unnið í slíkt gler. Glerplöturnar leggur
hún yfir gipsplötur, sem hún hefur mótað, bæt-
ir í glerið málmi og litum og brennir í ofni, svo
glerið tekur lögun gipsplatnanna og dregur í
sig litina og málminn. Og þar sem verkið er svo
innblásið íslensku landslagi, eins og reyndar
verk hennar yfirleitt, þarf síst að undra að hún
vildi gjaman fá tækifæri til að sýna það á Is-
landi, en síðast sýndi hún þar 1996 í Norræna
húsinu.
Auk þess að vinna listaverk í gler sinnir Pía
Rakel einnig samvinnu við arkitekta, bæði í
Danmörku og á íslandi um að nýta gler í bygg-
ingar. Keppikefli hennar er að list sé ekki að-
eins keypt inn í nýbyggingar eftir að þær hafa
verið hannaðar og byggðar, heldur séu lista;
verk unnin í húsin um leið og þau eru hönnuð. í
húsi Pharmaco í Garðabæ vann hún glerverk í
samvinnu við Tryggva Tryggvason arkitekt og
í Danmörku hefur hún unnið með arkitektum
við nýbyggingar. Nú er í augsýn að hún vinni
með arkitektum að endurnýjun gamalla húsa á
Vesturbrú í Kaupmannahöfn.
Vírherðalré og islenskt víravirlci
Galleri Krebsen í Studiestræde hefur sýnt ís-
lenskri list sérstakan áhuga. Sýning þeirra
Sigrid Valtingojer grafíklistamanns og Önnu
Eyjólfsdóttur myndhöggvara er nýjasta dæm-
ið um þann áhuga. Vart er hægt að hugsa sér
skemmtilegra sýningarhúsnæði en þessa
gömlu byggingu í bakgarðinum við Studie-
stræde. Þær Sigrid og Anna hafa ekki áður
verið með sýningu saman. Af ásettu ráði segj-
ast þær láta verkin standa saman, en taka ekki
hvor sína hæðina undir sig. „En þó við höfum
séð þennan möguleika kom það okkur samt
skemmtilega á óvart hvað verkin ganga vel
saman saman,“ segir Sigrid. Og Anna bætir við
að þó þær hafi ekki skipulagt sýninguna saman
sé fundur þeirra nú heldur engin tilviljun.
A sýningunni sýnir Anna verk, unnin úr
málmherðatrjám, sem hún vinnur margvísleg
mynstur úr, oft beint á vegginn. Hún segist sjá
verk sín sem nokkurs konar mynsturgerð, „en
ég er skúlptúristi, svo mér lætur betur að
reyna að fá þrívídd í forrnið." Þar vísar hún til
þess að herðatrjánum er ekki aðeins raðað
beint á vegginn, heldur standa einnig út, sem
gefur verkunum þrívítt skúlptúrform.
Herðatré eru kannski ekki það fyrsta, sem
óvönum dettur í hug þegar listaverk eru ann-
ars vegar, en í meðferð Önnu verður efniviður-
inn sjálfsagt viðfangsefni. „Ég hef verið að
leika mér að því að raða herðatrjám undanfar-
in tíu ár,“ segir Anna glettnislega. „Að vissu
leyti er þessi vinna mín eins og nokkurs konar
sldssur. Sum verkanna eru skissur stærri
verka.“
Um innblásturinn segir Anna að hún geti því
miður ekki sagt að hún fái uppljómun af að
horfa á Vatnajökul. „Hins vegar tek ég eftir
því að ég hef landslag á einhvern hátt í huga.“
Og mikið rétt. í verkurn hennar gætir víða
náttúruforma. Mynstrin leiða hugann að ís-
lenskri mynsturhefð. „Mér hefur verið bent á
að vírherðatrén minni á íslenska víravirkishefð
og kannski er eitthvað til í því,“ segir hún
hugsi.
Herðatrésverkin eru aðeins hluti af verkvali
Önnu. Venjulega vinnur hún verk allólík þeim,
oftast stór tréverk, sem reyndar eru mjög
náttúrutengd, segir hún. Hún lærði á sínum
tíma tréskurð og hefur fengist við hann í verk-
um sínum. „Aðrir sjá kannski skyldleik verk-
anna, sem ég vinn í herðatré og svo hinna sem
ég vinn í tré,“ bætir hún við.
Anna er skorarstjóri í skúlptúrdeild Mynd-
lista- og handíðaskólans, auk þess að leggja
stund á listina. Víraverkin hennar voru síðast
sýnd á Kanaríeyjum og í tveimur borgum á
Spáni, þar sem eyjarskeggjar víða að sýndu
verk sín.
Stöðugt á ferð
„Öll mín verk eru unnin út frá landslagi,"
segir Sigrid Valtingojer, sem er þýsk eins og
kunnugt er; fædd og uppalin í Þýskalandi. En
það var á Islandi sem hún fæddist sem lista-
maður og þar lærði hún einnig. „Þó að verkin
mín séu út í abstrakt, þá skín alltaf í gegn að
landslagið er mín inspírasjón. Ég fæ inspíra-
sjón bara með því að horfa á Esjuna, horfa út
um gluggann,“ segir hún.
En fallega unnar grafíkmyndir Sigrid krefj-
ast meira en innblástursins eins. „Handverkið
hefur mikið að segja,“ undii'strikar hún. „I
byrjun vann ég mest með ætingu og akvatintu,
en það er langt síðan ég fór að fara út í liti og
þá fannst mér ristur gefa meiri möguleika.
Núna er ég aftur að hverfa þangað sem ég
byrjaði, er með dempaðri liti. Mér finnst eins
og ég fari svolítið í hringi."
Hvort sem það er tilviljun eða ekki þá ganga
hliðstæð þríhymingslaga form bæði í gegnum
verk Önnu og Sigrid, þó efniviður og útfærsla
sé önnur. Kannski er það landslagið, sem spilar
hér inn á óræðan hátt. Sigrid segist gjarnan
vinna út frá hinu sýnilega, út frá landslagi.
„Með stöðugri athugun minni á landslagi hef
ég tileinkað mér viss form, sem eru orðin mér
tákn, þó þau séu abstrakt. Þessi tákn eru orðin
myndmál mitt,“ segir hún. „Það er hringrás í
þessu. Ætli ég sé ekki stöðugt á ferð.“
Sigrid hefur tekið þátt í fjöldanum öllum af
sýningum erlendis. Nú síðast var hún með á
sýningu í Japan, þar sem hún hefur bæði sýnt
og dvalið áður.
Endurreisn teikni-
myndafígúranna
Teiknimyndafígúra á bakgrunni, sem leiðir
hugann að myndum endurreisnartímans var
ein verkanna á haustsýningunni í „Den Frie“,
sýningarsalnum við Austurport. Myndin er eft-
ir Jón Garðar Henrysson, sem hefur tekið
listamannasnafnið Agoj, enda ekki auðvelt að
heita Jón Garðar á danskri tungu. Allir geta
sent inn, en dómnefnd velur úr. í þetta sinn
sendu 850 listamenn inn fjögur þúsund verk,
en eftir grisjun dómnefndar voru eftir tæplega
300 verk eftir 130 listamenn. I myndaskránni
eru nýliðar merktir sérstaklega og Jón Garðar
er í hópi þeirra.
Haustsýningin er einn helsti listviðburður
borgarinnar og hlýtur því alltaf mikla athygli
og aðsókn. I umfjöllun í Infoimation gerir Lis-
bet Bonde mynd Jóns Garðars góð skil, segist
vilja halda sérstaklega á lofti mynd nýgræð-
ingsins Agoj Henrysson. Myndin sé full af
skopskyni og skemmtilegum uppátækjum.
Með tilvísun til klassískrar skírskotunar mynd-
arinnar megi segja að hefðin lengi lifi.
Jón Garðar lauk Myndlista- og handíðaskól-
anum 1991 og hefur fengist við að mála síðan.
Hann hefur búið í Kaupmannahöfn í tvö ár og
tíminn farið í að koma sér fyrir og ná áttum,
auk þess sem hann stundar listina af krafti.
Þátttakan er haustsýningunni er liður í við-
leitninni til að koma sér á framfæri í Dan-
mörku.
Listamaðurinn segist hafa fengist við mis-
munandi form hingað til, svo sem ljósmyndun
og klippimyndir. Undanfarið hefur hann unnið
að því að einfalda formin enn frekar og komið
sér niður á að það er leikur með línur og liti,
sem höfðar mest til hans, auk þess að segja
sögu. Þar kemur teiknimyndastíllinn einnig til
sögunnar.
Með endurreisnarbakgrunni og teikni-
myndafígúru, sem er með litabakka sem bol,
pensil í stað fóta og blýant á höfðinu er
skírskotunin til sjálfrar myndlistarinnar sterk.
„List er eilíf endurspeglun fyrri tíma listar,"
segir Jón Garðar. „Menn hafa alltaf horft aftur
í list. Sjálfur horfi ég mest á málverkið, sem
mér fmnst alls ekki vera dautt, eins og oft er
haldið fram, heldur enn vera nothæft sem tján-
ingarmáti.“
En auk þess að horfa aftur til fyrri tíma list-
ar vísar Jón Garðar í teiknimyndastfl. „Teikni-
myndastíllinn er nútíma tjáningarform,“ segir
hann. „Eg er einnig upptekinn af klisjum.
Teiknimyndastfllinn er klisja, sem er mjög not-
hæf til að ná sambandi við áhorfendur, enda er
það leikur, sem mikið hefur verið notaður á
þessum áratug.“
Jón Garðar fæst einnig við myndverk af öðr-
um toga, sem hann kallar Myndabók mann-
legra dýra í litum og er ímynduð bók. Verkið
er skírskotun til Myndabókar dýranna í litum,
sem hann átti sem krakki. A þeim tíma var lítið
um myndabækur í litum og bókin snart því
hugmyndaflug hans, eins og dýr almennt og
náttúran gera enn. Hvað bókin hans Jóns
Garðars ber í sér á enn eftir að koma í Ijós.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. NÓVEMBER 1998