Lesbók Morgunblaðsins - 09.01.1999, Page 16

ÞU ERT VARKAR
OG TEKUR ENGAR
ÓYFIRVEGAÐAR ÁKVAROANIR,
VIRÐIR GAMLAR HEFÐIR,
EN LÆTUR ÞÆR EKKI
KOMA í VEG FYRIR UMBÆTUR
HULDA Hákon: Þú ert varkár [...], 1996 - akrýllitir á hydrocal og MDF.
IÆKNAÐ
MEÐ LIST
íslenska menninqarsamsteypan art.is qenqst fyrir
myndlistar- og Ijóðasýningu undir yfirskriftinni Líf-
æðar á sjúkrahúsum víðs vegar um landið á árinu
sem gengið er í qarð. Sýningin var opnuð á Land-
spítalanum í gær. ORRI PÁLL ORMARSSON kynnti
sér sýninquna oq ræddi við sýningarstjórann,
_________Hannes Siqurðsson, oq fleira fólk_______
sem að henni kemur.
EGGERT Pétursson: Án titils, 1997 - olía á striga.
OLL eigum við leið á
sjúkrahús á lífsleiðinni.
Meðan við njótum heilsu
og krafta þurfum við
sem betur fer ekki að
leggja leið okkar þangað
nema til að heimsækja
vini og ættingja sem
ekki eru eins lánsamir. Sumir læknast fljótt,
aðrir eru lengur að ná sér og einhverjir eiga
þaðan ekki afturkvæmt. Engar stofnanir sam-
félagsins spegla í raun betur sjálft lífið, sorg
þess og gleði, en sjúkrahús. Það kann því að
skjóta skökku við að húsakynnin eru oft óper-
sónuleg og kuldaleg. Skiljanlegt er að sjúkra-
húsin kjósi frekar að verja sínu takmarkaða
fjármagni í bætta aðhlynningu en fegrun um-
hverfisins. En fallegt umhverfi getur létt
mönnum lund og dreift huga þeirra á svipað-
an hátt og umhyggja og hlýlegt viðmót starfs-
fólks sjúkrahúsa getur bætt andlega líðan og
flýtt bata.“
Þessi orð talar Hannes Sigurðsson hjá
íslensku menningarsamsteypunni art.is sem
gengst á árinu fyrir sýningu á verkum mynd-
og ljóðskálda á sjúkrahúsum víða um land.
Sýningin, sem hefur yfirskriftina Lífæðar,
var opnuð í aðalinngangi Landspítalans, svo-
kallaðri K-byggingu, í gær og stendur til 8.
febrúar. Þá fer hún á ferð um landið og áður
en árið er á enda verður búið að setja hana
upp í ellefu sjúkrahúsum víðs vegar um land-
ið. Um er að ræða frumraun á sviði sýningar-
halds en ekki er til þess vitað að sýning hafi
verið sett upp með þessum hætti í annan tíma
hér á landi.
„Auðvitað hafa spítaiar verið með listaverk
á veggjum, enda kaupa sumir þeirra reglu-
lega listaverk," segir Hannes, „en þetta er,
eftir því sem ég kemst næst, fyrsta tilraunin
til að kynna list með kerfisbundnum hætti á
þessum vettvangi. Ég gerði mér strax grein
fyrir því að þetta yrði að vera sýning sem
fremur auðvelt yrði að setja upp og taka nið-
ur, því það verður talsvert mikið mál að flytja
hana milli staða.“
Einvalalid listamanna
Lífæðar eru, að sögn Hannesar, hugsaðar
semeinskonar sýnishorn af því sem verið hef-
ur að gerast og gerjast í myndlist og ljóðlist á
Islandi síðustu ár og áratugi. Tólf myndlistar-
menn sýna samtals 34 myndverk og tólf ljóð-
skáld birta átján ljóð. Sum verkanna hafa
komið almenningi fyrir sjónir áður, önnur
ekki. Listamennirnir eru á ólíku aldursreki en
allir leggja þeir út af lífinu og tilverunni.
Hannes segir hópinn í raun endurspegla
helstu strauma og stefnur í myndlist og ljóða-
gerð frá síðari heimsstyrjöld til dagsins í dag.
„Þetta er einvalalið."
Myndlistarmennirnir eru: Bragi Ásgeirs-
son, Eggert Pétursson, Georg Guðni, Harald-
ur Jónsson, Helgi Þorgils Friðjónsson,
Hreinn Friðfinnsson, Hulda Hákon, Ivar
Brynjólfsson, Kristján Davíðsson, Ósk Vil-
hjálmsdóttir, Ragnheiður Jónsdóttir og Tumi
Magnússon. Ljóðskáldin eru: Bragi Ólafsson,
Gyrðir Elíasson, Hannes Pétursson, Ingi-
björg Haraldsdóttir, ísak Harðarson, Kristín
Omarsdóttir, Sigurður Pálsson,' Sjón, Matthí-
as Johannessen, Megas, Vilborg Dagbjarts-
dóttir og Þorsteinn frá Hamri.
Það sem vakir öðru fremur fyrir Hannesi
er að kanna hvort mynd- og ljóðskáld geti náð
til almennings með þessum hætti. „Ég hef
lengi velt því fyrir mér hvernig listamenn
geta náð betur til almennings án þess að
troða verkum sínum upp á hann. Það er stað-
reynd að þorri almennings sækir ekki lista-
söfn og hin „hvítmáluðu" gallerí. Einmitt þess
vegna verða Lífæðar ekki dæmigerð safna-
sýning, þar sem fólk gengur með hendur fyrir
aftan bak, eins og um kirkjugólf, heldur verð-
ur verkunum dreift um spítalana, þar sem
fólk mun rekast á þau. Þetta verða óvænt
kynni.“
Hannes segir hugmyndina að sýningunni
hafa kviknað við lestur viðtals við Kristján
Tómas Ragnarsson yfirlækni endurhæfingar-
stöðvar Mount Sinai-sjúkrahússins í New
York. Þar greinir læknirinn frá því að hann
hafi keypt verk eftir listakonuna Laufeyju
Vilhjálmsdóttur til að fegra og lífga upp á
ganga spítalans. „Forráðamenn art.is töldu
ekki síður þörf á að gleðja þá sem um sárt
eiga að binda vegna sjúkdóma hér á landi og
voru því nokkrir yfirmenn sjúkrahúsa spurðir
hvemig þeim litist á hugmyndina. Þeir tóku
henni allir fagnandi og var þá framkvæmdinni
hrundið af stað. í fyrstu var áætlað að sýna á
átta sjúkrastofnunum en áhuginn reyndist
svo mikill að sýningarstaðirnir eru orðnir ell-
efu.“
Styrkt af lyf jafyrirteeki
Leitað var til Glaxo Wellcome á Islandi eft-
ir aðstoð við að fjármagna þetta umfangs-
mikla verkefni en móðurfýrirtæki þess, sem
er alþjóðlegt lyfjafyrirtæki, er þekkt fyrir
stuðning sinn við menningu og listir víða um
heim. Segir Hannes beiðninni strax hafa verið
vel tekið þar á bæ. Glaxo Wellcome er eitt
stærsta lyljafyrirtæki heims, starfar í yfir 150
löndum og vinna um það bil sextíu þúsund
manns hjá því. íslenska dótturfyrirtækið var
stofnað árið 1990 og eru starfsmenn þess sjö.
Kristján Sverrisson, framkvæmdastjóri
Glaxo Wellcome á íslandi, segir ekki endilega
liggja í augum uppi hvers vegna lyíjafyrirtæki
tengist menningu. „Við hjá Glaxo Wellcome á
íslandi höfum lengi stutt við bakið á sjúklinga-
samtökum af ýmsu tagi til góðra verka, til
dæmis útgáfu- og fræðslustarfsemi sem teng-
ist þeirra sjúkdómum, en viljum gjarnan
styðja við viðskiptavini okkar á fleiri sviðum
enda ljóst að fólkið sem við erum að þjóna hef-
ur fleiri þarfir heldur en þær sem lúta að okk-
ar framleiðsluvörum. Móðurfyrirtækið ver
líka hundruðum milljóna króna á ári hverju í
ýmsar aðrar þjóðfélagstengdar aðgerðir, svo
sem listviðburði af ýmsu tagi. Tilgangurinn er
auðvitað að koma til móts við almenning, gera
okkur sýnilegri og skila þjóðfélaginu einhverju
til baka, ef svo má að orði komast."
Kristján segir Glaxo Wellcome á Islandi
hafa um tíma verið að velta því fyrir sér
hvernig fyrirtækið gæti á menningarlegum
forsendum tengst viðskiptavinum sínum.
„Þegar Hannes kynnti fyrir okkur hugmynd
að myndlistar- og ljóðasýningu sáum við strax
að hún hentaði okkur vel. Við slógum því til,
hratt og örugglega. Ef þetta verður svo til
þess að koma íslenskum listamönnum betur á
framfæri við almenning er auðvitað tvöfaldur
sigur unninn. Ég vona svo sannarlega að
þessi sýning eigi eftir að verða fólki til ánægju
og yndisauka."
Hannes kann Glaxo Wellcome bestu þakkir
fyrir sitt framlag - án þess væri engin sýning.
„Það lyftir enginn brúnum þegar hann fer á
handboltaleik og sér auglýsingar frá fyrir-
tækjum á gólfinu og allt í kringum völlinn en
ef setja á upp myndlistarsýningu má helst
ekki nefna styrktaraðilann á nafn, jafnvel þó
hann sé lykillinn að framkvæmdinni. Þetta
„tabú“ skil ég ekki, sé þvert á móti ekkert
þessu til fyrirstöðu, svo lengi sem smekklega
er að málum staðið.“
Hringferð wm landið
Hannes kveðst þegar í upphafi hafa tekið
þá stefnu að senda Lífæðar í hringferð um
landið. „Það vantar meiri samgang milli höf-
uðborgarsvæðisins og landsbyggðarinnar,
ekki síst á sviði menningar og lista. I árs-
skýrslu Byggðastofnunar fyrir árið 1997 kem-
ur fram að þriðja helsta ástæðan fyrir því að
fólk flyst af landsbyggðinni er skortur á afþr-
eyingu og menningu. Það er merkilegt að rík-
isvaldið og fyrirtæki sem starfa á landsvísu
skuli ekki leggja meiri áherslu á þetta. í
þessu tilliti er Glaxo Wellcome því einnig að
taka af skarið.“
1 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 9. JANÚAR 1999