Lesbók Morgunblaðsins - 13.02.1999, Blaðsíða 7

eru þá sem útlönd, þar sem menn eru sem
álfar í hól. Táknrænasta atvikið sem ég man
á augnablikinu skeði fyrsta morgun minn í
Tókíó 1993, er ég var fljótari en kvenna-
fansinn leiðsögumenn mínir að finna ein-
földustu leiðina frá hóteli mínu til ráðhúss-
ins í Sinjuku, einu aðalhverfi borgarinnar,
en þar naut ég reynslunnar. Marais hverfið
þar sem Kjarvalsstofa er staðsett, er alveg
sér á báti fyrir þá sök, að það er á snerti-
punkti sögunnar og þannig öllu minni hætta
á einangrun, púls hennar og borgarinnar
slær þar allt um kring, ólgandi hringiða lífs-
ins allstaðar nærri í hvaða átt sem haldið er.
Hins vegar virðist einangrunin til muna
meiri hvað latínuhverflð áhrærir, Mont-
parnasse og Montmartre svo einhverjir
borgarkjarnar séu nefndir.
Vinstri og hægri bakkinn voru sem
tveir aðskildir heimar áður fyrr,
milli þeirra voldugar brýr yfir
Signu sem tengdu þá, og innan
marka þeirra þjöppuðu Parísarbú-
ar sér saman á miðöldum, þar taldist borg-
arkjarninn. A gömlu Notre Dame brúnni
sem byggð var 1413, voiu hvorki meira né
minna en sextíu, allt að fímm hæða hús,
þrjátíu á hvorri hlið. Þeir sem stóðu á
brúnni sáu ekkert vatn, höfðu frekar á til-
fínningunni að þeir væru staddir á breiðgötu
og flóamarkaði, því margs konar og fjörugur
kaupskapur fór þar fram. Þá er til frásagn-
ar, að undir brúnum þróaðist þegar á elleftu
og tólftu öld dálítil iðnbylting, þar sem ork-
an var fengin frá vatnsmyllum sem voru að
mestu staðsettar á eins kílómetra svæði við
hægri bakkann, á tímabili voru þær sextíu
og átta, mynduðu eins konar iðnaðarhverfi.
Annálar segja frá því að 1323 hafi heilar 13
myllur verið undir Stórubrú, Grand Pont,
sem við þekkjum í dag undir nafninu Pont-
au-Change. Það skeði 1499 að Notre Dame
brúin, sem var öll úr timbri, hrundi undan
þunga sínum. Stuttu áður en það skeði hafði
timbursmiður nokkur tekið eftir skemmdum
á bjálkum í burðarvirki og tilkynnt það til
brúarembættisins. En í stað þess að athuga
málið var hann tekinn fastur fyrir hræðslu-
áróður, vegna þess að embættismennirnir
höfðu dregið sér leigugjöld sem áttu að
renna til viðhalds og viðgerða. En þeir sáu
að sér og létu rýma brúna rétt áður en hún
hrundi og stuttu eftir komust svikin upp,
hlutunum víxlað, timburmaðurinn látinn
laus en þeim stungið inn. A þann veg andar
sagan að vegfai'andanum hvert sem hann
fer um borgina og gefur sér tóm til að minn-
ast við fortíðina.
Á breiðgötunni sem kennd er við barón
Haussmann, arkitektinn sem eftir miðbik
síðustu aldar breytti ásjónu borgarinnar og
færði í nútímahorf, er safn sem nefnist Le
musée Jaquemart André. Það er til húsa í af-
ar fallegri byggingu sem er lítið frábrugðið
öðrum stásslegum húsum við götuna, birtist
gestinum fyrst í öllu veldi er komið er inn í
bakgarðinn, líkast falinni ævintýrahöll. Og
þar sem Boulevard Haussmann er mikil og
löng breiðgata, sem landinn þekkir helst til
vegna þess að við hana var sendiráð Islands
til húsa til skamms tíma, er rétt að geta þess
að húsnúmerið er 158. I nágrenninu er
Miromesnil, fjölskrúðug gata þar sem litlar
og ríkmannlegar verslanir og listhús eru hlið
við hlið, gengur í þráðbeina línu niður og í átt
til Stóru hallarinnar.
André-ættin var auðug og banka-
stjórasonurinn Edouard André,
1833-1894, helgaði líf sitt söfnun
antíkmuna og listaverka. Giftist
málaranum Néline Jacquemart,
sem fljótlega gaf málverkið upp á bátinn til
að deila söfnunarástríðu eiginmannsins,
það skýrir fyrra nafnið og ber um leið auð-
mýkt og riddaramennsku vitni. Á tveimur
hæðum getur að líta yfirburða fallegt, fjöl-
þætt en þó skipulagt samkrull muna og
listaverka sem lýsa háþróaðri tilfinningu
fyrir fögrum hlutum af öllu tagi. Ganga
menn hér beint inn í franska hámenningu
eins og hún gerist hreinust og óviðjafnan-
legust, þar sem hver hlutur er óviðjafnan-
legt handverk. Hlýtur að vera yfirhafin lif-
un fyrir fólk er ekki þekkir til þessara
þátta að ganga um salina þar sem öll hönn-
un, listiðnaður, höggmyndir og málverk eru
valin af tilfinningu fyrir upprunalegri og
samræmdri fegurð.
Allt ber þess vott að hjónin hafí verið
safnarar af lífi og sál, ástríðan þeim í blóð
borin, um leið fagurkerar út í fingurgóma.
Leiðir hugann að hinu óviðjafnanlega
Wallace safni í London, en sá er munurinn
að þau bjuggu á staðnum, völdu munina í
hvern sal fyrir sig og skipulögðu allt, yst
sem innst í húsinu.
FORDYRI og uppgangur á aðra hæð.
ANDREA Mantegna (1430-1506), Ecce
Homo, Sjá þar er maðurinn.
Eftir endilöngum vegg yfír tröppugangi er
stór freska eftir Tiepolo, en í húsinu fínnast
einnig verk eftir Mantegna, Uccello, Dona-
tello, Ruysdael, Rembrandt, Fragonard, J.L.
David, Frans Hals, konuna sem var eitt af
undrabörnum málaralistarinnar - Louise
Elisabeth Viegée-Lebrun, og marga marga
fleiii.
Einkasöfn hversu góð sem þau annars eru,
hafa víðast átt eifitt uppdráttar í gegnum
tíðina og þannig hefur verið reynt að glæða
aðsóknina með forvitnilegum sérsýningum af
ýmsu tagi. Þróunin hefur þó orðið sú að
lengra líður á milli slíkra sýninga er svo er
komið, má rekja ástæðuna til þess, að áhug-
inn á þessari hlið fortíðarinnar eykst með
degi hverjum að segja má í jöfnu hlutfalli við
kalda og staðlaða tæknivæðinguna. Eftir á
að hyggja átti þetta að liggja í augum uppi,
en það voru ekki safnstjórar né listsögufræð-
ingar sem voru hér forvitrir heldur örtölvu-
fræðingar.
í fyrra skiptið sem ég kom á staðinn var
aðsóknin jöfn og róleg en í það seinna var
komin upp sýning sem hafði með freskur Ti-
epolos að gera, að sjálfsögðu í tilefni stóru
framkvæmdarinnar í Litlu höllinni. Og það
var eins og við manninn mælt, húsið troð-
fullt af áhugasömu fólki sem margt hafði, vel
að merkja, ekki hinn minnsta áhuga á þessu
fyrir nokkrum áram. Eg sem hafði ætlað að
fá mér kaffí og vatn áður en ég hæfi skoðun,
leit inn í allstóran veitingasalinn, en þá var
hann einnig troðfullur, setið í hverjum stól
svo ég hrökklaðist öfugur til baka.
CARNEGIE
ART
AWARD
1998
NORRÆN
SAMTÍMAMÁLARALIST
LISTASAFN ÍSLANDS
FRÍKIRKJUVEGI 7, REYKJAVÍK
7.-21. FEBRÚAR 1999
ALLA DAGA NEMA MÁNUDAGA KL. 11-17
LEIÐSÖGN UM SÝNINGUNA SUNNUDAGANA
14. og 21. FEBRÚAR KL. 15
AÐGANGUR ÓKEYPIS
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 13. FEBRÚAR 1999 7