Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1999, Blaðsíða 7

Morgunblaðið/Jim Smart
Helga Jónsdóttir segir gullsmiði verða að þekkja efnivið sinn vel.
Handsmíðaðar nælur eru í uppáhaldi hjá Helgu.
SÉRSMÍÐIN VEKUR ATHYGLI
HJÁ ÚTLENDINGUM
HELGA Jónsdóttir hefur rekið verslun-
ina Gullkúnst við Laugaveg sl. sex ár.
Líkt og margir aðrir gullsmiðir hér á
landi framleiðir hún og selur gripi
sem hún smíðar sjálf ásamt öðrum gullsmið
sem starfar hjá henni.
Að mati Helgu er nauðsynlegt fyrir gull-
smiði að vera jafnvígur á fagið jafnt sem
verslunarreksturinn. „Eg reyni að hafa góða
breidd, bæði dýra og ódýra hluti, og þarf
alltaf að vera vakandi fyrir því að verslunin
bjóði upp á þær vörur sem seljast hverju
sinni.“ En af þeim sökum býður hún einnig
upp á aðkeypta hluti eins og skímargjafir og
gullkeðjur.
Sjálf hefur Helga einna mest gaman af
perluþræðingum og að smíða nælur, enda má
sjá töluvert úrval af þessum gripum í verslun
hennar. Galdurinn við skartgripasölu hér á
landi er þó að hennar mati sá að hluturinn líti
vel út án þess að hann kosti endilega offjár.
Töluvert af útlendingum lítur inn í Gull-
kúnst og segir Helga áhuga þeirra gjarnan
vakna þegar þeir komast að því að varan er
handsmíðuð. „Oft viija þeir fá hring í öðru
númeri en liggur frammi og þegar það kemur
í Ijós að það er bara til einn svona hringur þá
vekur það hrifningu þeirra."
Þótt skartgripirnir í Gullkúnst teljist ís-
lenskir, og talsvert sé notað af íslenskum
steinum við gerð þeirra, skreyta demantar og
eðalsteinar ekki síður gripina. að mati Helgu
hefur viðhorf Islendinga til demanta breyst
þó nokkuð á undanförnum árum. „I rauninni
er hægt að smíða skartgripi sem eru ekkert
mjög dýrir þó að það séu demantar í þeim.
Við gerum til dæmist töluvert af því héma á
þessu verkstæði að fá demantana í góðu lita-
stigi og veljum þá frekar minni steina. Skart-
gripir með demöntum eru vinsælir um þessar
mundir og stærð demantsins skiptir þá ekki
öllu máli heldur frekar gæði steinsins."
Líkt og aðrir íslenskir gullsmiðir þarf Helga
að vera fær um að sinna flestum störfum sem
undir störf gullsmiða heyra. Víða erlendis
gætir hins vegar þó nokkun-ar sérhæfingar í
faginu; sumir sérhæfa sig t.d. í að grópa steina
á meðan aðrir vinna hjá stórfyrirtækjum við
fjöldaframleiðslu á steyptum skartgripum.
„Hérna á litlu verkstæðunum þurfa gull-
smiðirnar að geta gert allt,“ segir Helga og
bætir við að nokkuð beri á að erlendir gull-
smiðir, sem sækist eftir störfum á verkstæð-
um hér heima, standist hreinlega ekki þær
kröfur að geta sinnt öllu. Sem dæmi nefnir
hún silfursmið sem lært hafí á Spáni og starf-
að í stuttan tíma hjá henni. „Smiðurinn var
með möppu og sýndi mér stórkostlega hluti
en reyndist svo ekki fær um að smíða það sem
óskað var eftir hér. Gullsmiðir verða nefnilega
að hafa þekkingu á efnivið sínum og verksvit
til að vita hvort hugmynd eða teikning að grip
sé framkvæmanleg."
Morgunblaðiö/Amaldur
Ófeigur Björnsson vinnur ekki síður að gerð skúlptúra en skartgripa
líkt og sjá má á veggjum gullsmiðjunnar.
Búkkiæði er ein hönnun Ófeigs og er klæðið þá látið sitja á öxlunum.
EFNIVIÐUR í FYRIRRÚMI
ÍSLENSKUR
r
FEIGUR Björnsson hefur rekið
gullsmiðjuna Ófeig á Skólavörðu-
stíg undanfarin átta ár. Líkt og
flestir aðrir íslenskir gullsmiðir
nam hann fagið í Iðnskólanum. Síðan þá hefur
hann þó bætt við sig námi í höggmyndalist og
módelteikningu í Myndlistaskóla Reykjavíkur
og segir hann það nám hafa töluverð áhrif á
verk sín. „Ég lít á skartgripi sem smágerð
myndverk,“ útskýrir Ófeigur.
Það má sjá gripi fleiri gullsmiða í verslun-
inni. „Úrvalið er byggt upp á einstaklingum,"
segir hann. Bolli, sonur hans, er þar með sín
verk, Katrín Diðriksen sem vinnur málmvefn-
að og fléttar stundum inn í hann stáli og
hrosshári og Anna María sem áður rak versl-
unina Pýrít. „Hún er heimavinnandi núna
með ung böm og ég bauð henni að hafa sína
gripi hérna hjá mér.“
Upp á síðkastið hefur Ófeigur unnið mikið í
kopar. Hann segist þó nota nánast hvaða efni
sem er. Það í'ari alveg eftir því hvernig hann
sé stemmdur hvaða efni hann notar og hvern-
ig verk verða fyrir valinu, áherslan er þó
gjarnan á íslenskt hráefni. Koparnælur eiga
þó greinilega hug hans þessa stundina því
nokkrar þeirra eru sjáanlegar í versluninni.
Með koparnælunum rifjar hann upp gamla
hefð þegar myndarlegar nælur voru notaðar
til að halda uppi flíkum, sjölum og slám.
„Þannig að þetta var ekki bara skart heldur
líka brúkshlutir," útskýrir Ófeigur og segir
allt eins hugsanlegt að engar koparnælur
verði á boðstólum á næsta ári. „Ég er í „kopar
períódu" núna, en þar áður var ég í silfri.“
Sérverkefni eiga þó ekki síður hug Ófeigs
og segir hann töluvert koma inn af slíku. Til
að mynda Grágás, verðlaunagrip sem hann
hannaði fyrir Orator, félag laganema. „Ef ég
fer í svoleiðis verkefni, sem ég geri töluvert
af, þá tek ég þau mjög alvarlega. Ég tek þau
alvarlega bæði af því að ég vil að hluturinn sé
góður og líka vegna þess að ég hef svo mikið
yndi af svona verkefnum. Þannig að ég fer á
bókasöfn, Ámastofnun og aðra staði til
gagnasöfnunar," segir hann og kveður hug-
myndina því yfirleitt ekki komna frá gefand-
anum, heldur sé hann beðinn um að taka
verkefni að sér, sem hann vinni alfarið.
Skart- og verðlaunagripir eru þó ekki það
eina sem Ofeigur tekur sér fyrir hendur, því
hann vinnur einnig stærri verk eins og ýmiss
konar skúlptúra. „Oft á tíðum byrja ég að
vinna með form sem skartgrip og enda síðan á
gera skúlptúr í framhaldi. Þetta getm- líka
farið á hinn veginn," bætir hann við og segir
stór verk ekki síður til þess fallin að vera
smækkuð niður.
Gullsmiðjan er þó ekki eina starfsemin í
húsinu, því uppi á lofti er lítið gallerí þar sem
haldnar eru sýningar á verkum innlendra sem
erlendra listamanna. „Þetta er aukageta hjá
okkur eða óbein auglýsing," segir hann og
bætir síðan við að ánægjan hafi líka sitt að
segja. „Draumurinn hjá okkur var að gera
þetta hús alfarið að listahúsi og það hefur
gengið eftir, því nú eru hérna auk gullsmiðj-
unnar og gallerísins einnig gallerí Ingu Elínar
og Meistari Jakob þar sem tólf myndlistar-
menn selja verk sín.“
Að mati Ófeigs hefur viðhorf til íslenski'a
gullsmiða breyst á þeim 30 árum sem hann
hefur tOheyrt stéttinni. „Almenningur er far-
inn að átta sig á því að íslensk gullsmíði er
sambærileg við það sem best gerist annars
staðar, verðlagið er líka yfirleitt sanngjamt
þannig að fólk þarf ekkert að vera að leita út
fyrir landsteinana til að kaupa sér skartgripi."
PÉTUR
SIGURGEIRSSON
HEILL ÞÉR
HÖFUÐBORG
Ó, höfuðborg þig hyllum vér,
þín hánorræn er menning,
sem evrópsk velur álfan sér,
er alþjóð viðurkenning.
Vér ársins hátíð höldum nú,
þá hæst rís Ingólfs minni.
Hann fyrstur sitt hér byggði bú,
já, borg í frumgerð sinni.
Fyrr bújörð honum hulin von,
er heims vel þekktur staður,
sem Ingólfur nam Arnarson
sá ásatrúarmaður.
Hans fyrirheitna fósturland
hann fann með gæða boðin.
Við Island batt hann tryggðaband.
Svo blóðtaði hann goðin.
I öndvegi hjá súlum sat,
nær sér til beggja handa,
og sjá hve hann þær sjálfur mat
í sínum trúar anda.
í útsæ nyrst þeir nálgast land,
hann notar forspár sínar:
Eg fæ mér bú við fjörusand
er fljóta súlur mínar.
Peir finna höfn og fara’ á stjá,
þar fjöruleit að sinna.
I vík með reyk-hver rétt þar hjá,
loks regin-súlur finna.
Og Ingólfur fann óskastað
er átti lyktir góðar.
Hans ævibraut strax eftir það
varð upphaf nýrrar þjóðar.
Sem ávöxt fræið foldar ber
óx framtak þeirra daga.
Á tólftu öld sú tala fer,
er telur byggða saga.
Oss valinkunn er viskan þörf
brott villu myrkri feykir
og dagleg mótar mörg vor störf
og mennlaljósin kveikir.
ÖIl goðmögn eru goðsögn mest,
því Guð er faðir þjóða.
Og Guð í Kristi boðar best
sinn boðskapinn algóða.
Allt vísdóminn þarf vafalaust
svo vísindin sem listin,
með boðorð kærleiks tvíþætt traust
í trú er borgin kristin.
Höfundurinn er biskup. Tilefni Ijóðsins er að
Reykjavík verður ein af menningarborgum
Evrópu ó næsta óri.
ÁGÚSTÍNA
JÓNSDÓTTIR
SKIL
Árvisst sumarið
fagnar
eigin lendingu
flugtaki vetrarins
af lendingarbrautinni
sviptir
allri óvissu burt
Sést hvar ástin hefst
og sorgin endar
MJÖÐUR
Bókahilhmiar gegnt
stofuglugganum
eru farnar að mjálma
í kvöldsólinni
Þær eru undrakettir
vakandi og sofandi á víxl
Við mjálmum saman
langt fram á nótt
í skáldsögum horíínna vina
svo góður var mjöðurinn
að ég er farin að veiða mýs
í morgunmatinn
Höfundurinn er kennari og Ijóðskóld í
Reykjavík.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. ÁGÚST 1999 7