Lesbók Morgunblaðsins - 28.08.1999, Blaðsíða 16

Sterkt form og litir einkenna olíuverkið Hraunfjöll.
IAÐALSAL Hafnarborgar var búið að
koma flestum olíuverkanna fyrir, en
niðri í Sverrissal hölluðu vatnslita-
myndimar sér upp að veggjunum og
biðu þess að komast á sinn stað. „Þú
sérð hvað þetta er nálægt landslaginu,
þó þetta séu stundum abstraktmyndir
ná þær samt náttúrustemmningunni,"
sagði Eiríkur þegar blaðamaður skoðaði
myndimar með honum.
Verkin tala sínu máli og það fer ekki milli
mála að íslensk náttúra er listamanninum
hugleikin. Rúmlega 80 verk em á sýningunni
sem verður opnuð í Hafnarborg í dag, en hún
teygir sig yfír allt húsið, Aðalsal, Sverrissal
sem og um ganga og kaffistofu hússins.
Vatnslitamyndimar voru flestar málaðar á ár-
unum 1997-1998, en olíuverkin ná yfir lengra
tímabil, þ.e. frá 1995 til 1999. Nokkur olíu-
verkanna vora til sýnis á norrænni samsýn-
ingu i Charlottenborg í Kaupmannahöfn í
fyrra, en hafa ekki verið sýnd áður hér á
landi.
Landslagslilfinning
i fyrirrúmi
Vatnslitamyndirnar era flestar hverjar
raunsæjar og einkennist litanotkun af tölu-
verðri mýkt og pensilnotkunin af léttleika.
Litir olíuverkanna era öllu bjartari og glað-
legri, auk þess sem formkenndin er víða
sterk. Enda segir Eiríkur um olíuverk-
in að þau einkennist mörg hver af and-
stæðum. „Ég hef ekki verið með svona
sterkt form lengi vel. Þama blanda ég
saman expressionismanum sem ég vinn
oft í og hef síðan formið með.“ Þegar
blaðamanni leikur forvitni á að vita
hvers vegna formið geri vart við sig í
verkum hans á ný eftir svo langt hlé,
svarar Eiríkur því til að vinnuaðferðir
sínar séu jafnan bylgjukenndar. „Ég
hef alltaf unnið í bylgjum og hef þá lagt
fyrir mig raunsæi, abstraksjón,
geometríu og þar fram eftir götunum."
Landslagið er ríkt í öllum myndun-
um, enda hefur það lengi vel einkennt
verk listamannsins. Um ólíkar aðferðir
er þó að ræða við gerð olíuverkanna
sem máluð eru út frá landslagstilfinn-
ingu og í vatnslitamyndunum sem ein-
kennast af öllu meira raunsæi. En
vatnslitamyndirnar málar Eiríkur
gjaman úti í náttúranni og þá oft á tíð-
um í nágrenni Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur, þó einnig slæðist með
ferðir á Þingvöll og á Suðurnesin þar
sem hann málaði töluvert um tíma.
„Þegar ég mála með vatnslitum sit ég
gjaman í bílnum mínum og það era
yfírleitt raunsæjar myndir," útskýrir
hann en bætir við að hann hafi þó
einnig tekið vatnslitina svolítið yfir í
abstraktformið.
Abstraktform vatnslitanna er þó ekki síður
gert út frá landslaginu en olíuverkin, sem era
gjaman máluð út frá tilfmningu Eiríks fyrir
umhverfinu. „Þetta eru ekki sérstakir staðir á
LANDSLAG
STERKUM
LITUM
Víðátta, Tjarnir, Öræfi og Hraunfjöll eru nöfn á
nokkrum verka Eiríks Smiths. ANNA SIGRIÐUR
EINARSDOTTIR leit inn í Hafnarborg þar sem lista-
maðurinn var í óðaönn að setja upp sýningu sína.
Mýkt lita og léttleiki pensilfara einkennir gjarnan vatnslitamyndir eins og Haustið í hrauninu.
sin
landinu. Heldur era þetta frekar áhrifin frá
náttúranni og landslaginu. Maður er alinn
upp við að gera myndir út frá landslaginu, í
það minnsta ég,“ bætir hann við, „og þá upp-
lifir maður landslagið mjög raunsætt fyrst í
stað.“ Hann telur sig enn í dag vinna meira og
minna út frá þessari aðferð. „Ég fæ viss áhrif
frá landslaginu og reyni að koma því til skila í
Morgunblaðið/Þorkell
Eiríkur Smith segist vinna jöfnum höndum í
vatnslitum og olíu.
hverri mynd fyrir sig.“ Sumar myndimar
tengjast þó ákveðnum þáttum landslagsins
frekar en aðrar og má gjarnan sjá bregða fyr-
ir hrauni, fossum og jöklum þó formið sé oft á
tíðum stílfært.
Penslarnir með i friið
Eiríkur á að baki langan feril sem málari og
er afkastamikill í því starfi líkt og sýningin er
til vitnis um. „Ég er búinn að vera að mála frá
því að ég var smástrákur. Það var fljótlega
tekið eftir því í bamaskóla að ég væri eitthvað
öðruvísi en aðrir og fyrstu sýninguna mína
hélt ég héma í gamla Sjálfstæðishúsinu í
Hafnarfirði 1948.“ Margar sýningar fylgdu í
kjölfarið og hefur Eiríkur sýnt í Listamanna-
skálanum, Kjarvalsstöðum, Nomæna húsinu
og galleríum borgarinnar, en hefur þó leitað
heim í Hafnarfjörð eftir að Hafnarborg komst
í notkun.
„Það er sagt að ég sé afkastamikill, en
þetta er bara þörf,“ segir Eiríkur og bendir
blaðamanni á tvær myndir sem hanga í kaffi-
stofunni og segir þær málaðar í ferð til
Kanaríeyja. „Ég er algjör golfvitleysingur, en
þegar það fer að líða á fríið þarf ég að fara að
gutla svolítið með penslana."
Það era þó bara vatnslitimir sem fá að fljóta
með í fríið, enda era þeir allt annað efni en olí-
an, að mati Eiríks, og segir hann það útskýra
muninn á olíu- og vatnslitamyndum sínum.
„Vatnslitimir eru svo fínlegt og vanda-
samt efni. Það er alltaf hægt mála yfir
myndir í olíu og endalaust hægt að lag-
færa þær, en það er ekki mikið hægt að
laga það sem fer úrskeiðis í vatnslitum.
Ég hef alltaf haft þá áráttu í gegnum
tíðina að mála jöfnum höndum með
vatnslitum og olíu. Þetta er gjörólík
tækni, enda er ég í vatnslitunum mikið
með þessar natúralísku myndir sem era
unnar þar sem ég sit í bflnum mínum.
Það koma síðan alltaf ákveðin tímabil
þar sem ég vinn meira í þetta efni en
önnur. Lengi vel gat ég aldrei málað
með vatnslitum og olíu samhliða, en
þetta er öðravísi í dag og nú orðið gríp
ég í þetta til skiptis."
Margt hefur breyst í myndlistinni, að
mati Eiríks, frá því hann sýndi fyrst í
gamla Sjálfstæðishúsinu. „Á tímabili,
þegar við voram í geometríunni, vorum
við taldir miklir framúrstefnumenn,"
segir hann, brosir og kveður ekki alla
hafa verið hrifnir af þeim verkum.
„Einhvern veginn varð geometrían þó
ekki til lengdar," segir Eiríkur og sjálf-
ur hóf hann að mála myndir sem báru
keim af abstraktlistinni en voru þó í öllu
frjálsara formi en geómetrían. „Lista-
menn verða alltaf fyrir áhrifum, því það
stendur enginn einn og menn taka til
áhrif hvaðanæva úr umhverfinu."
Það sem hins vegar skiptir máli, að
mati Eiríks, er að listamenn nái að nýta þau
áhrif á persónulegan máta og geri þau þar
með að sínum. „Ef það tekst ekki eru þetta
bara miðlungsgutlarar."
1 6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. ÁGÚST 1999
!