Tíminn - 07.04.1967, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUTR 7. aprfl 1967
TÍMINN
7
Otgefandl: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: ECrlstján Benediktsson. Ritstjóran Pórarton
Þórartosson (áb), Andrés Krlstjánsson, Jón Helgason Og Indriði
G. Þorstetosson. Fulltrú) ritstjórnar: Tómas Karlsson. Ang.
lýstagastj.: Stetogrtaiur Gíslason. Ritstj .akrifstofur i Eddu-
húslnu, simar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðsiusíml 12323. Augiýsingasimi 19523. AOrar skrlfstofur,
siml 18300 Askriftargjald kr. 105.00 á mán. tonanlands. — 1
lausasölu kr. 7.00 etot — Prentsmiðjan EDDA tL. f.
Stjórnskipaður
íbúðaskortur
Það hefur þrásinnis verið rætt og rökstutt með skýr-
um töium hér í blaðinu, hvernig núverandi ríkisstjórn
og borgarstjórnaríhaldið í Reykjavík hafa tekið höndum
saman um að skapa öngþveiti i húsnæðismálunum og
búa til húsnæðisskort, sem sprengdi upp íbúðarverð og
húsaleigu á almennum markaði, og standa þannig bein-
línis fyrir okri á þessum lífsnauðsynjum almennings, og
slíkt ástand hefur, ásamt hinni gegndarlausu dýrtíð,
einnig sprengt byggingarkostnaðinn upp.
Það hefur blasað við síðustu árin, að markaðsverð
íbúða hefur verið verulega hærra en byggingarkostnaður,
þrátt fyrir firn hans, en þó hefur jafnan verið augljóst,
að vel rekin byggingarsamvinnufélög með dugandi iðn-
aðarmenn í þjónustu sinni, hafa getað komið upp íbúðum
fyrir lægst verð, og fregnir síðustu daga, þar sem komið
er á daginn, að Byggingarsamvinnufélag verkamanna og
sjómanna hefur með forsjá dugandi byggingamanna
komið upp íbúðum, sem kosta a.m.k. þriðjungi minna en
íbúðir á almennu gangverði, sýna og sanna þetta mjög
vel, og þáð með, hve sjálfsagt er að ríki og bæjar-
félög hlynni að slíkri starfsemi og veiti henni ráðrúm
til þess að leysa húsnæðisþörf borgaranna í enn ríkari
mæli en verið hefur. En ríkisvaidið hefur á síðustu árum
lagt ýmsa steina í götu þessarar starfsemi, og borgar-
yfirvöld í Reykjavík rétt henni litla hjálparhönd, nema
síður væri, enda hafa þessir aðilar greinilega sýnt, að
þeir vilja hafa húsnæðisokur og dýrtíð í húsnæðismál-
um og því beinlínis búið hana til vísvitandi.
Viðurkennt frumskilyrði þess að unnt sé að halda
byggingakostnaði og íbúðaverði í skefjum, er að full-
nægja byggingaþörfinni. Á tíma vinstri stjórnarinnar árin
1956—1958, voru byggðar í Reykjavík 810 íbúðir á ári
að meðaltali, og fullnægði það ríflega þörfinni, svo að
jafnvægi náðist. En það var meðal fyrstu verka núverandi
ríkisstjórnar að draga úr íbúðabyggingum. og að því
studdu borgaryfirvöld einnig dyggilega, svo að árii^ 1960
—1966 hafa aðeins verið byggðar 630 íbúðir til jafnaðar
á ári. Þar sem þannig vantaði á hverju ári um 200 íbúðir
til þess að fullnægja þörf, myndaðist þegar hinn þráði
húsnæðisskortur stjómar og borgaryfirvalda með þeim
afleiðingum, sem blasað hafa við síðustu árin — stjóm-
skipaður íbúðaskortur. Þetta er órækur vitnisburður um
illa og óhæfa stjórn.
Vanlíðan
Það leynir sér ekki, að það hefur orðið ritstjórum
Morgunblaðsins ærin raun að þurfa að hlýða á Seðla-
bankastjóra lýsa „verðstöðvunina" hreina og skamm-
vinna bráðabirgðaráðstöfun, sem meira að segja gæti
valdið vandræðum, en allar frambúðarráðstafanir ógerð-
ar. Þegar ritstj. Mbl. hafa valið Tímanum hæfileg orð
fyrir að benda á þetta, segir nann svo í leiðara:
„Rétt er þess vegna að landsmenn viti, að formaður
Framsóknarfl., Eysteinn Jónsson, var sjálfur mættur
á fundi þeim, þar sem dr. Jóhannes Nordal flutti ræðu
sína. Sat hann við hlið Indriða G. Þorsteinssonar, rit-
stjóra Tímans, og sagði honum stöðugt fyrir verkum,
milli þess sem hann gretti sig og fetti yfir því að þurfa
að hlýða á ræðu Seðlabankastjcrans . . . . “
Menn sjá gerla hvert sálarástand þess manns er, sem
svona skrifar, og hve vanlíðan hans er mikil vegna vitnis-
burðarins úr Seðlabankanum um „verðstöðvunina".
...—..........................■ ■
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Aðhald blaðanna er mikilvægur
þáttur bandarísks stjórnkerfis
Pukurshneiqð Johnsons forseta spillir mjög fyrir honum.
HUMPHREY
— pukrunarhneigS Johnsons kom glöggt í Ijós f sambandi við útnefn-
ingu Humphreys sem varaforseta.
eigandi og óæskilegar hneigðir
í SEINUSTU grein minni
fiærði ég rök að því, að spennan
milli Johnsons forseta og blaða
mannanna er ekki aðeins m^iri,
hsldur annars eðlis en lunar
eðlilegu skilmingar opinbarra
embættisimanna og frétta-
manna. Tvennt, sem hvort ann
að eltir, hefur einkum orð'ð
til þess að eyða trúnni á ein-
lægni og áreiðanleika ríkis-
stjórnarinnar. Önnur orsökin er
sjúkleg pukurhneigð Johnsons
fonseta. Hin orsökin er sú skoð-
un forsetans, að hann telur sig
eiga rétt á að hagræða frétta-
burði sér til stjórnmiálalegs á-
vinnings og fylgir ekki hinni
ban<Jarísku, hefðbundnu trú á
mikilvægi óiháðrar fréttaþjón-
ustu.
Til sannindamerkis um pukur
nneigð fonsetans má benda i,
að reyndir blaðamenn, se.n
starfa við Hvíta húsið, segja
margar sögur um tregðu hans
til að fallast á ákveðna tíma-
áætlun, — láta til dæmis upp-
skátt um fyrirætlanir sínar til
að skreppa til búgarðsins, —
íyrr en í allra síðustu lög.
Ef til vill hafa tvö atvik
unnið Johnson meira tjón
meðal almennings en allt ann-
að. Hið fyrra var, að hann
skyidi standa á því fastar en
fótunum fram á síðustu stundu
að hann hefði ekki ákveðið,
hvern hann vildi sem varafor-
setaefni árið 1964. Þessu hélt
hann fram, eftir að allir voru
hættir að trúa honum. Hitt at-
vikið gerðist eftir Asíuferð
hans í haust sem leið. Frétta-
mönnum, sem fylgdust með, var
sagt tvisvar eða þrisvar, að
forsetinn færi í ákafan kosn-
ingaleiðingur þegar hann kæmi
aftur, og stjórnmálaleiðtogar
voru undir komu hans búnir.
Forsetinn ákvað svo á síðustu
stundu að fara hvergi. Þegar
hann var síðan spurður á blaða-
mannafundi, hvers vegna hann
tiefði ekki farið í kosningaleið
angurinn, gerði hann harða og
langa hríð að blaðamönnunum
fyrir að hafa haldið fram, að
hann ætlaði í þennan leiðang-
ur.
TIL þess að knýja emlbættis-
inenn sína til pukurs hefur for-
setinn orðið að bæla niður eðli
',ega hneigð þeirra til að skýra
og réttlæta áætlanirnar, sem
þeir hafa gert og stefnuna sem
þeir hafa mælt með.
f bók sinni um blöðin vitn-
ar Reston í tilraun Bells Moy-
ers til að fá vit út úr pukur-
hneigð forsetans: „Mjög er
mikilvægt fyrir forseta að
halda valrétti sínum allt þar
til að ákvörðunarstundinni
feemur, og ef einhver ræðir
fyrirfram, dögum eða jafnvel
vikum saman um, að hann
ætli að breyta svona og svona,
pá er sá hinn sami að svipta
forsetann svigrúminu, sem
hann þarf á að halda til þess
að getá tekið hentugustu á-
kvörðunina, miðað við ríkjandi
ástand og aðstæður".
Keston þykir sem „þessi
neimspekilega kenning ....
feli í sér tortryggilega mögu-
leika“. Og víst er um það.
Þingið og þjóðin eru svipt rétti
sínum til að ræða viðbrögð og
aðferðir. Þjóðin hefur einmitt
nákvæmlega á þennan hátt ver-
:ð skuldbundin til aðildar að
umfangsmikilli styrjöld, sem
ekki var útskýrð eða rökrætt
um fyrri en að ákvörðun for-
setans var afhent í skipunar-
formi.
Á ÞENNAN hátt á pukur-
áráttan samleið með skilnings-
skorti á frjálsri blaðamennsku
og því virðingarleysi fyrir
henni sem af skilningsskortin-
um leiðir. Porfeðurnir, sem mót
uðu stjórnarskrána, voru á
einu máli um, að mönnum væri
ekki trúandi fyrir takmarka-
lausu valdi, og þess‘vegna væri
eina leiðin til að koma . veg
fyrir harðstjórn og einrœðis-
stjórn að koma fyrir öryggis-
og jafnvægistækjum í stjórnar
kerfinu sjálfu. Af þessum
ástæðúm er svo mikilvægt at-
riði í bandaríska kerfinu öllu,
að forsetinn, öldungadeild þings
ins, fulltrúadeild þingsins og
handhafar dómsvaldsins er
kjörið hvert á sinn hátt, til mis
munandi tíma, mismunandi
kjósendur kjósa og mismun-
andi öfl ráða útnefningu. Til
þess var ætlazt frá upphafi, að
þessi öfl ættu að hafa eftirlit
hvert með öðru, leita jafnvægis
hvert gegn öðru og koma á
þann hátt í veg fyrir, að óvið-
eða ætlanir næðu valdi yfir
þjóðinni. Reglan, sem lögfrœð- |
ingamir kenna við sókn og M
vörn, er undirstöðuatriði hins |
bandaríska stjórnarkerfis.
Þegar ferfeðurnir höfðu lok- “
ið sköpunarverki sínu, varð
þeim fljótlega ljóst, að skoðun,
byggð á fræðslu og skilningi,
var gegnsýrð slítou vantrausti á
takmarkalaust vald, að hún
hlaut að vantreysta samríkis-
stjóminni sem heild. Stjórnar-
skránni til staðfestingar varð
því að auka við tíu endurbót-
um, sem nefnd hefur verið rétt
indaskráin. Fyrsta atriðið mein
aði samríkisstjórninni að gefa
út lög, sem skertu frelsi blað-
anna. Og hvers vegna? Vegna
þess, að það var sannfæring
samtímans, að regluna um sókn
og vörn yrði einnig að viðhafa
um ríkisstjórnina sem heild, til
þess að tooma í veg fyrir harð-
stjórn og einræði.
Spennan milli kjörinna emb-
ættismanna og starfandi blaða-
manna er því ekki aðedns til
angurs og óþæginda fyrir forset-
ann. Hún heyrir til innsta
kjarna bandaríska stjórnarkerf-
isins. Sé þessi spenna ekki fyr-
ir hendi, er kjörnum embættis-
manni vel mögulegt að nota sitt
opinbera vald til þess að beita
blöðin áhrifum og koma í veg
fyrir, að blaðamennimir geri'
óháða grein fyrir opinberum
gerðum.
FORFEÐURNIR, sem mótuðu I
Framhald á 11. síðu I