Tíminn - 07.04.1967, Blaðsíða 11

FÖSTUDAGUR 7. apríl 1967
TÍMINN

Fanney Jónsdóttir
Hvarfi Báröardal
Fanney Jónsdóttir húsfreyja á
Hvarfi í Bárðardal lézt á sjúkra-
húsinu á Akureyri hinn 3. des. s.l.
eftir stutta legu þar. Jarðarför
hennar fór fram að Ljósavatni
þ. 13. desemher, og var svo fjöl-
menn, að kirkjan tók naumast
fólkið. Sr. Þórarinn Þórarinsson
flutti kveðjuorð og jarðsöng, en
kirkjukór Ljósavatnssóknar söng
en Halldór Sigurgeirsson spilaði
á orgelið. Jóhann Konráðsson söng
einsöng við undirleik Áskels Jóns
sonar og Jón Jónsson flutti kveðju.
Síðan var öllu fólki boðið til
veitinga heima á Ljósavatni, því
ekki þótti ætlandi að fólk færi
fram að Hvarfi í þvílíku skamm-
degi, þó að vísu Hermann hús-
þóndi væri þar heima þennan
dag, og megnaði ekki að fylgja
konu sinni til grafar. Það mun
vera almenn skoðun þeirra, sem
eitthvað þekktu til Fanneyjar á
Hvarfi, hvað þá þeirra, sem
þekktu hana vel, að hún hafi
verið óvenju vel gerð kona, og
margt í fari hennar frábærlega
ánægjulegt að muna við leiðar-
lok, — þess vegna verður í þess-
um fáu kveðjuorðum ekki byggt
á neinni hæpinni söguskoðun,
heldur á reynslu kunnugra sam-
ferðamanna. En fátt eitt verður
þó fram dregið.
Fanney Jónsdóttir var fædd á
Úlfsbæ í Bárðardal 14. maí 1892,
dóttir hjónanna Jóns Kristjánss-on
ar og Lilju Björnsdóttur, sem þar
þjuggu þá. Síðan bjuggu þau á
Landamótsseli nokkur ár, en fluttu
að Giaumibæ í Reykjadal árið 1902,
ásamt þremur börnum sínum,
Fanneyju, Elínu og Kristjáni. Við
Glaumbæ voru þau hjón jafnan
ikennd, og frá Glaumbæ barst sá
almannarómur, langt út fyrir
mörk svéitar þeirra eða sýslu, að
hjónin þar Lilja og Jón, væru
einstakar manneskjur um marga
góða kosti. Lilja sem flutzt hafði
frá Eyjafirði, var Hörgdælingur
sem margt ágætisfólk taldi til
frændsemi við, var talin sameina
það tvennt: mikla vinnusemi við
búsýsiustörf og sérstaka hjarta-
hlýju og hjálpsemi, enda leituðu
ýmsir skjóls ' Glaumbæ til lang-
dva'.ar sem þurftu hjúkrunar við.
Oft hefur Lilja þurft að grípa
til hóndum, að búa góðu búi með
Jóm í Glaumbæ, sem var svo
hjálpsamur og góðgjarn að segja
mætii um það fágætar sögur. —
Glaumbær var á þeim tíma eftir-
sóttur áningarstaður ferðamanna,
sem sóttu um langvegi til að-
drátta, frá innstu bæjum í byggð-
inni til Húsavíkur. Þá var garnan
semi Jóns í Glaumbæ við brugðið,
og iétti hún oft lund samferða-
manna hans.
A’.la þessa eðliskosti foreldra
sinna erfði Fanney í ríkum mæli,
og ávaxtaði svo að lengi verður
munað Ekki ótti Fanney kost
langrar skólagöngu en á Ljósa-
vatnsskóla dvaldi hún og ung var
hún a vetrarnámskeiði á Akureyri
þar sem hún lærði bæði hagriýt-
an veðnað og listvefnað, en raun-
ar «ar það hvort tveggja óað-
skiljanlegt í verklægni hennar, og
ekki var kastaö höndum til, þegar
hún hafði sjálf nemendur að
kenna þvílík vinnubrögð. Margt
var pað samverkandi, sem studdi
að pví, að Fanney varð þvílík af-
bragðskona fyrír utan eðliskosrti
hennai sjálfrar. T.d. hafði hún
dvalið á fágætum heimilum, eins
og Gautlandsheimili, og einnig í
Reykjavík, verið hjá ágætu frænd
fólki sínu þar.
Fanney Jónsdóttir giftist árið |
1927 Hermanni Guðnasyni bónda i
á Hvarfi í Bárðardal, og gegndi |
!hún þar á Hvarfi húsmóðúrstörf-
|um og kvöðum fram til þess að
hún var veik flutt að heiman nokkr
um dögum áður en hún lézt. —
Hvarf var talin mjög rýr jörð um
það leiti sem Fanney fluttist þang-
að, en með nokkru landrými. Nú
er á Hvarfi eitt bezta húsið i daln
um, rekið með nútíma tækni, og
þó að þar hafi fleiri við sögu
komið, fer það ekki á milli mála,
að hlutur Fanneyjar húsfreyju
d að gera garðinn frægan er mik-
ill, eins og betur verður að vikið.
Hermann á Hvarfi varð fyrir
því afalli nokkrum árum fyrr en
þau Fanney giftust, að veikjast
af mænuveiki, sem á þeim árum
hjó stór skörð í margar fjölskyld-
ur. Upp frá því gekk hann aldrei
heill maður og studdist við staf
sinn, en hann vann samt með
ótrúlegum mætti, að segja má
öll störf, meira að segja gekk
hann til sláttar með orf sitt á
tún og engi, og að hvens konar
byggingavinnu vann Hermann,
auk heldur við múrverk upp á
háum vinnupöllum, en hann hafði1

ungnr numið byggingaiðnað, og
eru mörg handtök hans bundin
í byggingum í Þingeyjarsýslu.
Lætur að líkum, að þegar svo
var ástatt urh heilsu Hermanns,
að pá muni húsfreyjan á Hvarfi
hafa fengið ríflega sinn hlut mæld
an i erfiðisverkum, þó að ekki
hefði enn við bætzt, að Hermann
var jafnan hlaðinn opinberum
störfum fyrir sveit sína, Bárðar-
dalinn, um áratugi hreppsnefnd
aroddviti og sýslunefndarmaður
auk fjölmargra annarra minni
starfa, og var þetta svo fram á
síðasta ár.
Oft mátti sjá Fanneyju hús-
frey] u við erfið störf utan hinna
venjuk gu húsmóðurstarfa, jafnvel
i byggingavinnu var hún, og
margar átti hún ferðir um Hvarfs-
fjall að smala búfénu, þó »ft
kæmi hún þar hesti við til léttis,
en hún hafði að kunnugra sögn,
mikið yndi af að sitja á hesti, og
naut þess allt fram á síðasta haust.
Fanney á Hvarfi tók mikinn þátt
í félagsmálum í sínu byggðarlagi,
var mjög lengi starfandi í Kven-
félagi Ljósavatnssóknar og lengi
í stjórn þess. Þá mætti hún oft
sem fulltrúi á sambandsfundum
kvenfélaganna, og sannarlega
sótmi sveitar sinnar hvar sem hún
mætti fyrir hennar hönd, og tal-
aði aldrei tæpitungu.
Það verður öllum ógleymanlegt,
sem áttu heimili sín í nauðum
stödd, þegar Pánney kom þangað
heim og bauð hjálp sína. Og það
hæfir vel að nefna það hér sem
dæmi, þegar Fanney þá ung
stúlka, kom norðan frá Glaumbæ
fram að Mýri í Bárðardal á þeim
voðavetri 1918, og veitti heimilinu
þar þvílíka hjálp í aðsteðjandi
vanda, að öllum viðkomandi verð-
ur lengst í minni.
Ég man það mjög vel, hver
unaðsgestur hún var okkur Mýrar-
systkinum þá, og þvílík voru
kynni okkar af henni alla tíð.
Hún hafði tamið sér óvenju
fagra rithönd og þannig fagnst
mér öll hennar framganga. Nú
mættu margir halda að svona öldr
uð kona, bráðum hálf áttræð hefði
horfið af sviðinu södd lífdaga.
Vel kann það að vera, en enginn
kunnugur gat þó munað það í ná-
vist Fanneyjar, að hún vœri þeg-
ar orðin gömul kona.
__________11
En umlhverfið, þar sem hún
átti sín ár, hefur nú fundið fyrir
því 1 ríkum mæli að hún er á
burtu flutt, og heimilið hennar
hefur mikils að sakna. Þau Fanney
og Hermann eignuðust tvö börn:
Sigrúnu sem er húsmóðir í Reykja
vík, gift Friðrik Emilssyni, járn-
smið, og eiga þau fjögur börn; —
og Jón bóndi á Hvarfi, giftur
Jenný Hinrikssen frá Akureyri,
ur dvalið með börn sín heima
og eiga þau tvö börn. Sigrún hef-
á Hvarfi nú um tíma vegna þess
hvað heimilið þar er illa á vegi
statt.
Hugurinn hvarflar til þeirra
glöðn stunda, þegar komið var
í Hvarf og Hermann tók fram
grammófóninn góða, og söngur
hljómaði um allan bæinn, en
Fanney húsfreyja bar fram veit-
ingar af sinni alkunnu en svo
eðlilegri höfðingsrausn. Og þó svo
dapurlega hafi til tekizt, að Fann
ey flyttist burt frá Hermanni sjúk
um, og ekki vinnufærum lengur,
er yfir miklu að gleðjast, þrátt
Cyrir allt.
Barðdælingar hafa átt marga
ferðina heim að Hvarfi öll þessi
ár, og húsmæðurnar í dalnum
eiga sannarjega góðs að minnast
um þjónustustörf Fanneyjar í
þágu sveitarinnar, á gestmörgu
heimili. En minningin ein hrekkur
skammt, þegar til lengdar lætur.
En þakklæti er skylt að gjalda
og samúð til þeirra, sem mest hafa
misst.
En starfið heldur áfram. Nýtt
fólk hefur jafnað aftur upp það
merki, sem aldrei má niður falla.
Jón Jónsson.
Þóra Jóhannsdóttir
Stóru Gröf syðri
Þóra var fædd 5. nóv. 1903 á
Halldórsstöðum í Seyluhreppi. —
Foreldrar hennar voru Jóhann Sig
fússon og k. h. Soiffía Ólafsdóttir,
er móðurætt Þóru mjög fjölmenn
víðsvegar um Skágafjörð.
Er Þóra var á 2. ári, fluttust for
eldi-ar hennar vestur í Húnavatns
sýslu, bjuggu þau þar síðan allan
sinn búskap, lengst á Torfastöðum
í Svartárdal, þar andaðist Soffía.
Fremur munu þau hafa verið
efrtalitil, en þó auðug, því þau áttu
s i mjög mannvænleg bgrn, sem öll
urðu síðar hinir mætustu þegnar
þjóðféíagsins.
Þóra ólst upp í foreldralhúsum
ásamt hinum systkinum sínum. —
Árið 1928 giftist hún Ólafi Skúla-
syni bónda frá Ytra-Vatni í Lýtings
staðahr. En hjónaband þeirra var
skammvinnt. Ólafur andaðist 1932.
Þau eignuðust 3 börn:
Eggert trésmíðam., búsettur á
Sauðárkróki, ókv.
Ólafur múraram. bús. í Stóru-
Gröf, ókv.
Valgerður g. bús. í Reykjaivík,
hún var að mestu uppalin hjá
móðurbróður sínum Sigfúsi og k.
h. Ingibjörgu.
Eftir andlát manns sins, fluttist
Þóra aftur til Skagafjarðar.
Árið 1939, giftist Þóra síðari
manni sínum, Helga Sigurðssyni frá
Torfgarði, ungum áhuga- og at-
orkumanni. — Eigi voru þau efnuð
til að byrja með, en dugnaður og
áhugi beggja kom fjárhagnum bráð
lega í gott horf, þrátt fyrir tölu
verðan tilkostnað við byggingar, á
fyrstu búskaparárum þeirra.
Árið 1957, keyptu þau jörðina
Stóru-Gröf, syðri og fluttu þangað
sama ár, en höfðu áður búið í
Geitagerð: frá 1944. Þegar þau
fluttu að Stóru-Gröf, voru orðin
þar léleg húsakynni. En brátt var
hafist handa, fyrst með stórfellda
ræktun, þar næst byggingu á fjósi
og hlöðu og síðast fylgdi í kjölfar
ið mjög myndarlegt allstórt íbúðar
hús. — Allar eru byggingarnar úr
steini.
Eins og að líkum lætur, hefir
húsfreyjan oft átt annasamt á þess
um árum, en dugnaður Þóru brást
ekki, hún var með afbrigðmn dug
leg kona og hin myndarlegasta hús
móðir. Töluvert starfaði hún ut
an heimilis t. d. í Kvenfélagi Stað
arhr., mun hún þar sem annars
staðar eigi hafa látið sinn hlut eftir
liggja í þágu félagsins.
Gestrisin voru þau hjónin í bezta
lagi, enda var oft gestkvæmt hjá
þeim, þótti öllum þar gott að
koma, viðmót húsfreyjunnar ætíð
glaðlegt og hlýtt. — Af öllum er
kynni höfðu af Þóru, var hún vel
látin.
Nokkuð skaprík mún hún hafa
verið að eðlisfari, en skaplyndi sitt
hafði hún tamið svo vel, að veru-
legra geðhrifa mun sjald^.. hafa
gætt. Mikil samheldni var meðal
allrar fjölskyldunnar. Áttu þeir
eldri bræðurnir nær alltaf heimili
hjá móður sinni og stjúpföður „g
unnu þar mikið að byggingum.
Fyrir nær 8 árum sýktist Þóra af
hættulegum sjúkdómi, varð hún
þá að leggjast á sjúkrahús. Var þar
gerður á henni mikill holskurður.
Lá hún lengi á sjúkrahúsi en
komst þó til sæmilegrar heilsu um
skeið.
En síðastl. haust herjaði hinn
sami bölvaldur aftur, en nú megn-
uðu ekki læknavísindin að vinna
sigur á hinum hrollvekjandi gesti
með sigðina. — Allar sínar þraut-
ir bar Þóra með stíllingu og æðru-
leysi, allt til enda. Þóra andaðist
29. jan. s. 1.
Hún var jarðsett að Reynistað
11. febrúar. Var þar f jölmenni við-
statt. Var fólk af flestum bæjum
úr 2 hreppum, sem hin látna hafði
Iengst dvalið. Einnig margt skyld-
fólk úr fjarlægð.
Þóra og Helgi eignuðust 2 börn:
Sigfiis f. 1939, nú bóndi í Stóru-
Gröf móti föður sinum, ókv., Sigur-
björg f. 1941, hjúkrunarkona í
Reykjavík, ógift.
Eiginmanni, börnum og öðrum
ættingjum votta ég innilega samúð
mína.
Hjörtur Benediktsson.
Björn Sveinbjörnsson
haestaréttarlögmaSur
LögfræSiskritstofa,
Sölvhólsgötu 4,
Sambandshúsinu. 3. hæð
simar 12343 og 23338.