Tíminn - 28.04.1967, Blaðsíða 1

BLAÐ li
Eysteinn Jónsson:
FORUSTA OG SAMSTARF
UM JÁKVÆÐU LEIDINA
Stefnubreyting er óhjákvæmileg. Reynsla síðustu 7 ára er óhlutdrægnasti dómur-
inn og dómsniðurstaðan liggur fyrir allra augum í ástandi atvinnuveganna ann-
ars vegar og kjaramálanna hins vegar.
Það ætti ekki að þurfa að eyða
mörgum orðum að þ'ví, hvemig
hæstvirt ríkisstj órn hefur tekizt,
iþví auðvitað hefur henni mistek-
izt. tlm það ætti ekki að þurfa
að déila. Hún hefur setið á átt-
unda ár og á þessum árum hafa
viðskiptakjör ísiendinga verið
betri en nokkru sinni áður: verð-
lag útflutningsafurða farið hækk-
andi og það svo, að þrátt fyrir
nok'kra lækkun upp á síðkastið
stendur það miklu hærra en í byr.i
un þessa tímabils. Óvenjuleg afla
■uppgrip hafa verið, svo engin
dæmi eru slíks áður í þjóðarsög-
unni.
Dómsniðurstaðan
En við þessi skilyrði er þannig
ástatt, að Kaupmáttur dagkaups
fyrir venjulegan vinnudag í al-
gengri vinnu hefur nálega ekkert
aukizt á þessu tímabili, samkv.
niðurst. Kjararannsóknanefndar,
en atvinnuvegirnir þannig leikn-
ir að þeir dragast áfram á neyð-
arráðstöfunum til bráðabirgða,
eins og ríkisstjórnin sjálf hefur
orðið að játa.
Á sama tínia hefur kaupgjald í
löndum umhverfis farið hækkandi
jafnt og þétt yifir höfuð og hag-
ur atvinnuvega batnað ,en hér
hefur sem sagt allt farið á aðra
lund og þó hafa ytri skilyrði varð-
andi verðlagsþróun og þvílíkt lík-
lega óvíða verið ákjósanlegri en
hér. Þrátt fyrir noikkra lækkun,
sem orðið hefur á útflutningsvör-
um síðustu mánuðina, þá standa
þorskafurðir t.d. í 37% — 86%
hærra verði en þegar ríkisstjórn-
in tók við og stæði allt með blóma
ef óstjórn hefði ekki komið til.
Ríkisstjórnin tók upp nýjar hag-
stjórnaraðferðir, sem áttu að verða
til þess að stöðva vöxt dýrtíðar-
innar og tryggja örugga afkomu
atvinnuveganna. En allt hefur snú
izt öfugt í höndum hennar. Iíag-
stjórnaraðferðir 'hennar hafa verk-
að eins og eitur á atvinnulífið,
og grafið undan lífskjörum manna
jafnóðum og menn hafa reynt að
leita úrræða til þe»s að fá í sinn
■ hlut nokkuð af hinum auknu þjóð
artekjum. En verðbólguna hafa
þes'sar aðferðir ekki getað stöðvað,
■því hún hefur vaxið hér, vægast
sagt, þrisvar til fjórum sinnum
hraðar en í nálægum viðskipta-
löndum okfear.
Úreltar aðferðir
Úrræðin hafa átt að vera fólg-
in í því að takmarka peningamagn
í umferð með því að taka útlán
holt og bolt og með því að leggja
látlaust á nýja og nýja skatta og
sópa peningum inn í rikissjóðinn
og belzt fá greiðsluafganga í rík-
isbúskapnum til þess að leggja
fyrir í Seðlabankanm. Þessar að-
farir hafa látlaust hækkað rekst-
urskostnað atvinnuveganna og
haft í för með sér rekstursfjár-
skort, sem graifið hefur undan af-
komu fyrirtækjanna. pr helzt svo
að sjá sem þannig verði kreppt
að re'ksturslánabönkunum, að
fjöldi heilbrigðra fyrirtækja verði
fyrir óbæri'legum áfölium vegna
reiksturslánaskattsins.
Óðadýrtíðin hefr hækkað fram-
færslukostnað heimilanna og hef-
ur eina undankomuleið manna
orðið sú, að lengja látlaust vinnu-
tímann í stað þess að annars stað
ar, þar sem skynsamlega hefur
verið stjórnað og sæmilega tekizt,
Ihefur vinnutími stytzt, með
vaxandi þjóðartekjum og atvinnu-
vegir blómgast.
Auðvitað hefði ríkisstjórn, sem
þannig hefur mistekist, átt að vera
■ farin frá fyrir löngu og borið að
; játa á heiðarlegan bátt, að það
• þyrfti að leita nýrra leiða. En þess
; í stað hefur ríkisistjórnin þráazt
i við að sitja, þótt hún hafi ekki
; náð tökum á málefnum þjóðar-
I innar og hafa jafnvel hörðustu
fylgismenn hennar nú orðið að
| viðurkenna upp á síðkastið, að
| seta ríkisstjórnarinnar hafi ein-
1 göngu byggzt á því að verðlag af-
urðanna fór sfhækkandi á erlend-
um mörkuðum. Samt hrökk það
! þó ekki til, því ríkisstjórnin taldi
I sig þurfa til viðbótar að fell;
I gengi íslenzku krónunnar tvisvar
! til þess að geta hangið fram á þenn
an dag. Síðari gengislækkun-
in árið 1&61 var þó raunar hefnd-
arráðstöfun gerð þrátt fyrir stór-
hækkandi útflutningsverðlag, og
gersamlega að ástæðulausu, en æt,
uð til þess að sýna launafó’ ii
hvers það ætti von, eí það reyrn’i
að rífa sig út úr þeirri sjálfheldu
Eysteinn Jónsson, formaður Framsóknarflokksins.
sem kjaramálin voru komin í við
látlausa dýrtíðarþróun.
Til þess að mæla bót þráseiu
sinni við þessar aðstæður var
stjórnarliðið komið út á þá braut
að gæla við verðbólguna og telja
'hana meinlausa óviðráðanlegt nátt
úrulögmál hér á landi og ‘nánast
nokkuð vel fallna til þess að
Ihleypa auknu fjöri í framkvæmda-
lífið og dreifa þjóðartekjunum
Bar sérstaklega mikið á, að þessu
væri komið á framfæri ; fyrra-
vetur, þegar áhyggjur landsmanna
fóru stórvaxandi út af ver'ðhólgu-
vextinum, sem magnaðist sífellt,
þrátt fyrir ósleitilegar inngjaf'r
verðbólgulyfja ríkisstjórnarinnar.
Sjónhverfingar
Þes.sar gælur við verðbólgun i og
meðfylgjandi fullyrðingar um að
allt væri í lagi gátu þó ekki stað-
ið eins lengi og vonir þeirra sjálf-
sagt stóðu til, þ. e. a. s. fram yfir
kosningar því skyndilega hæt'i
verðlag á íslenzkum útflutnings-
afurðum að hækka og fór nokk-
uð lækkandi og kom þá enn heift-
arlegar í Ijós, hvernig óðaverð-
bólguistefna ríkisstjórnarinnar
'hafði grafið undan afkomu al-
mennings og atvinnuveganna. Varð
þá að hætta þessum gælum, því
bláköld alvaran blasti við hvar
sem litið var. Urðu nú góð ráð
dýr. Var þá tekið að leita að leið
til þess að leyna því fyrir mönn-
um, í nokkra mánuði fram yfir
kosningar, hvernig raunverulega
væri komið.
Var í skyldingu fundin upp hin
svo'kallaða stöðvunarstefna, en
hún á að vera fólgin í því, að
nú á áttunda ári óðaverðbólgunn-
ar hefði uppgötvazt einfalt ráð til
þess að stöðva verðbólgu og dýr-
tíð. Það þyrfti sem sé ekki annað
en að setja það í lög, að ekkert
verðlaig mætti hækka nema ástæða
væri til og svo að vísu til við-
bótar að stórauika niðurgreiðslur
á vöruverði innanlands og ut-
flutningsuppbætur til atvinnuveg-
anna, án þess að afla tekna til
iþess. Hið rétta er að ríkisstjórnin
taldi sig sjá að með þessum að-
ferðum mundi vera hægt að halda
gangandi fram yfir kosn. alvc-g
eins og 1959, þegar sams konar
aðferðir voru viðhafðar. Oig rau-i-
ar hef'Ur einn af forustumönnum
stjórnarflokkanna, Emil Jónsson,
verið svo hreinskilinn að hann
hefur beinlínis vitnað til ársins
1959 til nánari skýringar á því,
bvað nú væri að gerast. En 1959
var þetta þannig, að þá var skrap-
að saman fé til þess að greiða
niður verðlag og halda útflutningi
gangandi í nokkra mánuði, en
þegar búið var að kjósa, kom stór-
kostleg gengisfelling, nýir skatt-
ar í nálega óteljandi myndum og
margvíslegar aðrar róðstafanir í
sömu átt. Með öðrum orðum, þá
ruddi dýrtíðarfljótið svikastífl-
’Unni, sem lafði uppi meðan verið
var að kjósa.
Framkvæmdafé ríkissjóðs er nú
mokað í dýrtíðarhítina til bráða-
birgða og svo langt hefur orðið
að ganga til þess að koma endun-
um saman á pappírnum, að nýju
niðurgreiðslurnar hafa ekki einu
sinni verið áætlaðar á fjárlögum
þessa árs nema í tíu mánuði af
tólf — sem sé svo koma tímar
og svo koma ráð. Síðasta fram-
kvæmdin í þessari grein er sú, að
klípa enn af framkvæmdafénu eft-
ir að fjárlögin voru afgreidd og
láta sveitarfélögin í þokkabót
leggja til 20 milljónir til þess að
halda á floti í bili, enda þótt þau
hafi verið búin að reikna með
þeirn peningum.
Útsvörin verða þá bara
því meiri eftir kosningar
Hvort stöðvun er fram undan
má svo hér um bil sjá af því,
að fjárlögin hækkuðu núna um
meira en þúsund milljónir frá því
í fyrra og til þess að standa undir
þeirri fúlgu, þyrfti innflutningur-
inn á þessu ári að verða að
minnsta kosti jafn mikill og hann
var í fyrra og þó meiri, en inn-
flutningurinn í fyrra var metinn-
flutningur og óx um nále|a þús-
und milljónir á átinu. Utflutn-
ingurinn varð einnig í fyrra met-
útflutningur og óx um 500 millj-
ónir, en hrökk samt ekki til þess
Framhald á bls. 22.