Tíminn - 28.04.1967, Page 3

FÖSTUDAGUR 28. apríl 1967.
TÍMINN
15
Gísli Guðmundssom
KRÓNAN OG LANDSRYGGÐIN
líerra forseti! Góðir hlustendur
um land allt!
Við Lúðvík Jósefsson og Geir
Gunnarsson vil ég fyrst leyfa mér
að segja þetta
Mér sýnist, að ráðið til að fella
stjórnina, sé að eíla iþann stjórn-
arandstöðufloik'kinn, sem er
vaxandi, þ.e.a.s. Framsóknarflokk
inn. Áróður, eins og Lúðvík og
Geir voru með i kvöld, bjargaði
stjórninni vorið 1963, svo sem
kunnugt er.
Hvað átti að reisa við?
Nú eru rúmlega 7 ár liðin, síð-
an hsestv. ríkisstj. tilkynnti þingi
og þjóð, að hún hefði tekið að
sér að stýra efnahagsmálum ís-
lendinga inn á nýjar leiðir. Hún
kvaðst ætla að framkvæma við-
reisn á þessu sviði. Hvað var það,
sem hún ætlaði að reisa við? Jú,
það var verðgildi ísl. krónu. Þeg-
ar viðreisnin væri komin í kring,
áttu menn ek'ki lengur að þurfa
að vera í vafa um, að krónan
væri króna, og eins og hún hefði
verið geymd í sparisjóði.
Stjórnin sagði á hátíðlegri
stundu, að ef ekki tæikist
að vernda krónuna, m.ö.o., að
stöðva verðbólguna, væri verk
hennar unnið fyrir gýg.
Sarnstarfi hafnað
Stjórnarflokkunum var fyrir 7
árum boðið samstarf á meðferð
þessara mála. Að a-llir þingflokk-
■arnir skyildu nefna til fulltrúa, er
tækju sér fyrir hendur sameigin-
lega að reyna ab finna færa leið.
Stjórnin og stuðningsmenn henn
ar vildu ekki þetta samstarf. Þeir
ætluðu að leysa vandann einir.
En Iþegar það kom í Ijás, hverj-
ar hinar nýju viðreisnarleiðir voru
þótti mörgum sýnt, og höfðu orð
á því, að þær myndu ekki bera
árangur. Þær þóttu bera vott um
of miMa trú á gamlar fyrirmyndir
frá háþróuðum iðnaðarþjóðfélög-
um stórþjóða, og að of lítið tillit
væri tekið til íslenzkrar reynslu
og séreinkenna ísl. atvinnulífs.
Nauðsynlegt að gera öflugar ráðstafanir til byggðajafnvægis
ílandinu.
stjórnin hafi ekki kunnað á radar
efnahagsmálanna, eða var það
bara ólagið á nótinni, þ.e.a.s. hag-
stjórnartækjunum, sem ógæfunni
olli? Hvað sem því líður, hefur
hér á þessum árum verið met-
afli og hækkandi verð lengst af
á útfluttum vörum. þetta hefur
skapað 'góðæri og hjá mörgum vel-
megun, enda þótt mikilvægur þátt
lur árferðiisins, þ.e.a.s. stjórnar-
farið hafi brugðizt. En við skulum
ékki vera ósaniigjörn. í tíð þess-
arar stjórnar hafa auðvitað orðið
umbætur á löggjöf á sumum svið-
um með hennar atbeina. Slíkt ger
ist í tíð allra ríkisstjórna. Samt
hefur hún lengst af verið ófáanleg
og alltaf treg, ti'l að sinna því
framtíðarmálinu, sem mestu skipt
ir, að mínum dómi.
Gísli Guðmundsson
starfsfé. Ifér er um harkalega stað
reynd að ræða. Á bak við þesá lög
var „klofinn hugur,“ eins og hv.
1. þm. Norðurl.e., Karl Kristjáns-
son, sagði í þingræðu í fyrra.
Krónan ekki króna
Nú vitum við, að það, sem
stjórnin sagðist ætla að gera, hef-
ur mistekizt. Krónan frá 1960 er
nú ekki nema brot af því, sem
hún var þá. Því fer jafnvel fjarri,
að aprílkrónan frá 1966 sé króna
í dag. Hin svonefnda „verðstöðv-
un“ fram að kosningum ka'llar á
meiri skattpeninga í ár og hvað
svo? En þó að krónan sé ekki
lengur sú króna, sem hún var,
reym nú margir að bjarga sinni kr.
Þess vegna er nú ofivöxtur í eyðsl-
unni og ofvöxtur í fj'árfestingunni
á sumum sviðum, og gjaldeyrinum,
sem harðar hendur vinna fyrir,
er sóað af illri nauðsyn til að ná
inn tollum og sölusköttum í dýr-
tíðarsvelginn. Þeir, sem ætluðu
að vernda krónuna, telja sér nú
trú um, að þeir séu að vernda
frelsið, en frelsið, sem þeir vérnda
er stjórnleysi. Þessi stjórn er bú-
in að lifa sjálfa sig og bér verður
að breyta til. Vað er ekki hol'lt,
að láta þá halda áfram að beita
valdi á ýmsum sviðum, sem eru
orðin skj'álfhentir við stýrið.
Nótin eða radarinn?
Sumir segja, að lítil síldveiði á
skipi, geti stafað af því, að menn
kunni ekki á radarinn, og þeir
segja þá kannski líka sem svo, að
Með öllu óþörf
í byrjun afla- og markaðsgóð-
ærisins fyrir 5 árum, fluttum við
Framsóknarmenn í fyrsta sinn
frumvarp okkar til laga um sér-
stakar ráðstafanir til að stuðla að Getur Vel SVO fsrið!
verndun og' eflingu landsbyggðar Raðherrann, sem ég nefndi áð-
vænW» h eyðm^.llf: an, veit þetta og skilur. Þess
,h f " " ?*’ a[ aga’ 0f. a Þ'ug1 vegna sagði hann líka í blaðavið
þvi, sem nu situr, f'lytjum við
það í fimmta sinn. En er mér
og verktækni nútímans getur
breytt stefnu hinna miklu fall-
vatna. Byggðaj afnvægisf rumvarp
ofckar Framsóknarmanna er
frumsmíð í íslenzkri löggjöf. En
þegar þjóðin veitir því brautgengi,
munu leiðtogar nýrra kynslóða
móta það verk og endurbæta í
samræmi við reynslu nýrra tíma.
Varizt í vök
En í stórum landshlutum norð-
anlands og austan, sunnan og vest-
an og í flestum byggðarlögum
innan þeirra er nú varizt í vök.
Ýmist er um beina fólksfækkun
að ræða frá ári til árs, eða hlut-
fallslega fóiksfækkun, sem stend-
ur í veg fyrir eðlilegri framþró-
un. í sveitum og víðar fækkar
heimilum. Kaupstaðir og þorp ná
ekki æskilegri stærð, og það er
svo bágt að standa í stað. Vaxandi
viðurkenning landsbyggðarstefn-
unnar myndi glæða marga von,
er
að
kvað
sem stórborgarþróunin
slöfckva.
Einu sinni fyrir löngu
Matthías Joehumson:
„Vertu óhrædd veika þjóð
vörn í þinni sök
fram mun færð um síðir
með fuU og heilög rök.“
Hið skyggna skáld sá rétt. Vörn
í máli smáþjóðarinnar var um
síðir færð fram svo að dugði.
„Heilög rök“ hennar f* rir stjórnar
farslegu sjálfstæði voru tekin til
greina. Gjarnan vildi ég með orð-
um skáldsins mega segja við þá,
sem þetta heyra víðs vegar um
landið: Verið óhrædd við framtíð-
ina, þó að kalt sé á góunni. Heil-
ög rök landsbyggðar fyrir tilveru
sinni í þágu þjóðarsj'álfstæðisins,
verða til sigurs metin.
Samt verð ég að láta mér nægja
að minna á hið fornkveðna, sem
hér á við um þjóð vora, að „hver
er sinnar gæfu smiður“. Hvort
sem rök þessa máls eru talin
heilög nú á tímum, munu þau
verða metin af þjóðinni og þeim,
sem hún felur umboð sitt á kom-
andi árum.
1
i mmm, og mun lengi verða þing-
skjal nr. 363, á Alþingi 1962, þar
sem meiri hiuti alþingismanna
lýsti yfir því við atkvœðagreiðsilu
að löggjöf af þessu tagi væri „með
öllu óiþönf.“ Það er heldur ekki
langt síðan, að einn af núverandi
ráðherrum, sagði í þingræðu, að
þetta lagafrumvarp væri „gersam-
lega út í hött“ og „alls ekki flutt
með það fyrir augum, að það sé
fr ámfcvæmanle g't. “
Vöknuðu við vondan
draum
Svo bar það til tíðinda fyrir 2
árum, að þingmenn úr stjórnar-
flokkun'Um, sem eiga að vera í
forsvari fyrir byggðarlög, sem alit-
af eru að missa fólk og fé, vökn-.
uðu upp við þann vonda draum,
að þeir voru búnir að láta skuld-1
binda sig, til að staðsetja miilljarða
stóriðjuifyrirtæki á höfuðborgar-
svæðinu, sem bjó við vinnuafls-
skort, og Setja þar með í gang
nýja sogdælu, til að örva fóíks-
strauminn suður. Ráðherrann, sem 1
ég nefndi áðan, jninntist á þetta
í blaðaviðtali 3. nóv. s.l. Hann
sagði þar: „Þegar svo loks niður-
stöður rannsókna leiddu til þess,
að ál'bræðsla var staðsett við Hafn
arfjörð í tengslum við stórvirkjun
Þjórsár, þótti einsýnt, að efla yrði
aðgerðir til atvinnuj'öfnunar í
landinu."
talinu 3. nóv. s.'l.: „Bér er að sjálf
sögðu um miklu stærra verkefni
að ræða en fjárreiður Atvinnujöfn
unarsjóðs ná til að leysa nema
að sára litlu leyti.“ Síðan bætti
hann við þeim orðum: „Getur vel
svo farið, að nauðsynlegt reynist
að setja hér sérstaklega byggða
þróunarlöggjöf.“
Já, getur vel svo farið, að setja
verði sérstaka byggðaþróunarlög-
gjöf, sagði ráðherrann. Þessa lög-
gjöf vildum við setja fyrir 5 ár-
um og raunar fyrr, og fengum þá
'hin köldu svör. Á árinu 1967 var
Ríkissjóður ís'lands 700—800 millj
ónum til að greiða niður heima-
tilbúna dýrtíð inn'anlands. Við
Framsóknarmenn viljum verja 90
—100 milljónum a ári, 2 aurum
af hverri krónu, sem ríkið fær, og
1 þús. milljóna láni samt. á 5 ár-
um, auk Atvinnujöfnunarsjóðs til
áð hefjast handa urn það,
að tryggja komandi kynslóðum
umráð yfir landi sínu, með því að
stuðla að því að landið verði
byggt, og gæði lands og sjávar
nytjuð af íslendingum. Pappírs-
áætlanir fyrir kosningar eru góð-
ar, það sem þær ná, en
þær brökikva skammt. Hér þarf
skipulega starfsemi án afláts, og
afl þeirra hluta, sem gera s'kal.
Ójafn leikur
Þetta sagði ráðherrann þannig og
af þessum ástæðum varð Atvinnu-
jöfnunarsj'óður til í fyrravor. Jafn
vel veikan vilja ber að virða. En
reiptogið á milli álverksmiðjunnar
miklu annars vegar og atvinnu-
jöfnunarsjóðs hins vegar, verður
ójafn leikur, þar sem á næstu 5
árum þúsundir mil'ljóna togast á
við álíka mörg hundruð milljóna,
sem eru þó ekki nema að litlu
leyti handbært fé, heldur misjafn
lega trygg skuldabréf, sem sjóðn-
um hafa nú verið afhent, sem
Barátta við blind öfl
En við skulum ekki dvelja um
of við ádeilur á liðna tíö eða frá-
farandi ríkisstjórn, heldur horfa
fram. Verndun og efling lands-
byggðar er þjóðfélagi voru nauð-
syn, ef það vill lfifi halda. Spenn-
an, sem skapast við ofvöxt höfuð-
borgarsvæðisins á ríkan þátt í
vexti verðból'gunnar. Almenningur
í Reyikjavík hefur ekki óskað eftir
þessaii ofvaxtarþróun, enda
fylgja henni mikil vandkvæði fyr-
ir hófuðborgina og litlir kostir.
Reykvfkingar, ekki síður en aðrir,
vi'lja eiga byggt Jand 'handa sér og
sínum niðjum. Baráttan í þessu
máli er barátta í þágu komandi
'kynslóða við blind öfl og við lög-
mél hinnar seigu tregðu. En með
‘þjóðfélagstækni er hœgt að ráða
við hin blindu öfl þjóðlífsins, eins
Gúmmívinnustofan h.f.
Skipholti 35 - Sfmar 3Í055 og 30688