Tíminn - 04.07.1967, Page 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 4. júlí 1967.
ARELIUS NIELSSON:
WALES
Þa5 hafa auðivitaö flestir Is-
leradingar heyrt nafnið Wales,
að minnsta kosti varð það á
Jwers manrrt vörum í öllum
heiminum í samlbandi við slys-
ið mikla, þegar 116 skólalbörn
og 28 fuillorðnir grófust undir
grjótskriðu í Abertfan í Suður-
Wales. Hún féll á skólann með-
an kennsla stóð yfir. Aðrir hafa
ef til vill heyirt, að einn af
írægustu stjórnmiálamönnum
Breta og jafnframt einn af frið
flytjendum sögunnar, David
Lloyd George, kennarasonur,
fæddur í Manehester, en flutt-
ist í frumlbernsku til Llanys-
bumrwy í Wales og ólst þar
upp með móður sinni hjá
frænda sínum. En faðir hans
dó um fertugt frá þrem ungum
börnum. En frændinn Ridhard
Lloyd giftist aldrei, en ól upp
börnin með systur sinni af mik
illi fórnfýsi og umlhyggjusemi.
Sumir hafa svo ef til vill
heyrt, að Wales hefur lengi ver
ið nefnt Söngvalandið og Eng-
lendingar telja hvergi betur
sungið af allþýðu manna en ein-
mitt þar. Allir Waleslbúar telja
sjálfsagt að taka lagið við öll
tækifæri, bæði í gleði og sorg,
segja þeir. Að því leyti minna
þeir á Finna og eru þeim ekki
óliíkir á fleiri sviðum.
Wales er sem sagt land og
þjóð sérstætt að sögu, lands-
lagi og menningu, þótt England
hafi nú, ef svo mætti ségja, inn-
limað það að tungu og stjórn-
arfari.
Eitt af þvi, sem útlendingur
hiýtur að taka strax eftir og
sem aðgreinir Walesbúa og
Englendinga yfirleitt, er tungu-
mál það, sem flestir þar tala
auk enskunnar, en hana tala
auðvitað allir.
Þetta tung.umál, welskan, er
að uppruna mjög fornt og sér-
stætt keltneskt mál og svo
óskylt ensku sem mest getur
verið.
Að sjálfsöigðu skilur venju-
legur útlendingur eða gestur í
Wales ekki eitt' einasta orð í
þessari fiamandi tungu, en
hann hlýtur þó að taka eftir
henni, því að mörg nöfn staða,
þorpa og jafnvel borga láta
mjög framandi í eyrum og eru
heldur naumast læsileg þeim,
sem ekkert veit um framburð-
ir i. Helzta sérkennið er það,

Ca ernavon-kastal i n n var byggður á 13. öld. Þar fæddist Edward II. fyrsti prinsinn af Wales.
að oft standa tveir eða fleiri
samhljóðar saman, án nokkurra
sérhljóða þar á milli, minnir
það helzt á pólsku.
Mörg orð byrja á tveimur
I-um, f-um eða d^um. Og orðin
geta verið mjög löng og þá
stundum með tvöföldu w-i á
mörgum stöðum.
Frægasta orð í welsku mun
vera nafn á þorpi í Anglesey í
Norður-Wales, en í því eru 58
stafir í einu ritaðir, þar á með-
al 4 1 sarnan og fjórum sinnum
w, og orðið eða nafnið héfst á
Llanfair og endar á ogggiogodh.
En þetta er nú heldur mikið
fyrir útlendinga, svo að Eng-
lendingar nefna staðinn blátt
áfram Llanfair P.G. En það
þýðir: „Maríukirkjan undir
helga, hvíta helgirunnanum,
nálægt rauða hellinum“.
Annars er freistandi að halda
að eitthvað hafi forfeður okkar
íslendinga verið nærgöngulir
þessu fólki í fjalladölum
Walesskagans. í einum kirkju-
garðimum, þar sem nöfn voru á
fallegum hellum á hverju leiði
en þær voru reistar upp á
rönd, gat að lesa nöfn eins og
Oddwarth og Gwynwlhild, sem
óneitanlega minna mikið á
Oddvarður og Gunnlhildur, stað
arheitið Dallgyllow minnir
mjög á Dalgilið og nafn eyjar-
innar stóru, sem áður var
nefnd og Rómverjar kölluðu
Monu eftir innrásarforingja
þeim, sem hernam hana fyrir
þeirra hönd, en hún heitir
Anglesey, en það er svo að
: ■ ■■• • •: ......................
segja hrein íslenzka, Önguisey
— eða Engilsey.
Það er líka býsna margt líkt
með útliti Wales-ibúa og íslend-
inga, einkmn karlmanna. En
þeir eru margir hávaxnir,
þreknir, þéttir á velli og breið-
ir um herðar, ólíkir hinuun
sm’ávöxnu borgarbúum Mið-
Englands.
Bretar elska hunda yfirleitt,
en líklega komast Wales-búar
þar lengst. Hundgá er hvar-
vetna bergmálandi í fjalladöl-
um, þorpum og á sveitabæjum,
enda er margt af sauð'flé og því
sennilega fjárhundum.
En tvö smádæmi sýna þessa
ást til hunda — eða hundadýrk
FYRRI GREIN
Fjallahótelið, sem séra Árelíus gisti.
un betur en langar lýsingar.
Á gömliu fjallalhóteli eða það
gœti raunar hafa verið nýtt hót-
el í mörg hundruð ára gömlu
húsi, kom ég inn í allstóran
sfcála nær framdyrum. Þetta
var sérstæður norður-welskur
veitingasfcáli við fjallveg, stór
arinn fyrir miðju innst og gljá
fægður eirskjöldur yfir arin-
hilllunni, ótal kring'lóttir vegg-
skildir sem líktust bláröndótt-
um diskum var raðað upp um
alla veggi á hillum og nöglum,
grettnir og glottandi refahaus-
ar voru yfir drykkjubarnum.
En hann var innst til hliðar.
Þá grjótbálkur með gömlu og
útskomu skattholi og á því ryk-
ug gerviblióm.
Metfíram veggjum og á gólf-
inu var raðað lágum bekkjum
og kollóttum eða kringlóttum
litlum borðum, en á þeim stað,
þar sem bezt var að setjast til
að virða fyrir sér allan salinn,
hafði verið komið fyrir breið-
um sófa með háu baki og brík-
um, og þessum mjúku svæflum
og púðum, sem einkenna enska
gististaði en befckir hins vegar
harðir og allslausir.
Þar eð skálinn var mannlaus
settumst við félagar í þennan
mjúka sófa, sem virtist hásæti
og öndvegi þessa virðulega
húss og hugðumst bíða þjóns-
ins.
En hann kom ekki strax. Hins
vegar birtist bráðlega úr hliðar-
herbergi sem gæti hafa verið
matstoifa, lágtfættur og langvax
inn hundur geysistór með eyru
eins og börð, sem löfðu niður á
gólf, þegar hann slettist áfram
allur í hlykkjum.
Seppi veitti okkur strax at-
hygli, kom og var fyrst vina-
legur á svip, en síðan grettinn
og fitjaði upp á trýni sitt út í
annað kjaftvikið.
Ofckur datt því í hug, að við
hefðum sýnt of mifcla frekju
með því að setjast í þetta virð
ingarsæti og stóðum upp.
En það var seppi, sem beið
efcki boðanna, heldur stökk upp
í sófann eins og stór vetrungur
og hreiðraði þar um sig á mak-
indalegan hátt.
Sófinn var nefnilega bólið
hans og seinna sáum við, þegar
skálinn var orðinn fullur af
fólki og setinn bekkurinn af
ungu glaðværu sveitafólki og
gestum við sína sjálfsögðu
kvölddrykkju, þar sem allir
drekka bjór, að húsbóndinn og
húsfreyjan í hótelinu deildu
þarna bæði sæti og hvílu með
þessum myndarlega hundi. En
vingjarnlegur var hann og fólk
ið líka, sem sat þetta ógleym-
anlega öndvegi.
Annað atvik sannar þó hunda
dýrkun þessa enn þá betur.
í litlu fallegu fjallaþorpi,
þar sem tvær ár mætast í þröng
um dal var okkur bent á að
skoða tvö minnismerki. Annað
yfii föllnum sonum byggðar-
lagsins í fyrri heimsstyrjöld-
mm, hitt um uppruna þorps-
ins, sem hefur verið merkileg
ur staður síðan á þrettándu
öld eða síðan sá atburður gerð
ist, sem hér verður minnzt á.
Fyrra minnismerkið stendur
við árbakkann beint fram und-
an dyrum aðalhótelsins í þorp
mu. Það var fagurlega mótað-
ur steinn eða nánast turn með
nöfnum allra hermanna, sem
féllu, á þessum, eða fná þess-
um slóðum, en annars ekkert
merkilegt, enda staðnæmdumst
þar fáir eða engir. En* stöðug-
ur straumur gesta var hins veg
ar að öðrum stað niðri á ár-
bakkanum, neðan við sf.órt tún.
þar sem hundruð ásauða voru
á beit með lömbum sínum.
En barna var fcomið fyrir
lítilli ferkantaðri girðingu líkt
ug heimagrafreit og inni í hon
um nokkuð hár en mjór og
veðraður steindrangur, lítið
sverari en klóruskaft orðinn,
hetfur sjálfsagt verið miklu
syerari fyrir mörgum öldum,
þegar hann var reistur upphaf-
lega, en auk þess var innan
girðingarinnar steinstöpull með
áletraðri plötu. Og yfir áletrun
inni stóð nafn þorpsins
Cellerts-grave, eða Cellertsgröf.
Og efni áletrunarinnar var á
þessa leið í stuttu máli:
Hér hvílir hundurinn CeUert,
en hann var uppi á 13. öld og
þá var hér höll eða veiðibú-
staður Edwards I. konimgs, eða
Játvarðar, eins og sumir segja.
Einu sinni þegar hann var
á veiðum, ásamt konu sinni og
fylgdarliði, hafði hann skilið
eftir ungan son sinn heima í
gæzlu nokkurra kvenna og
uppáhaldshunds, sem Cellert
nét. Drengurinn var þá á þriðja
eða f jórða ári. En þegar kóngur
kom heim af veiðunum, fann
hann barnið alblóðugt en þó
sofandi eða dáið á gólfinu,
gæzlukvendin flúin eða horfin,
rúmi barnsins velt um koll og
CelJert, hundinn góða, liggjandi
hjá drengnum með aðra fram-
löppina yfir herðar hans og
sleikjandi andlit hans.
Kúngur hugði hundinn hafa
drepið barnið, og varð gripinn
siiku æði, að í reiði sinni lagði
hanr. hundinn í hjartastað þar
sem hann lá yfir barninu.
Síðan greip hann drenginn,
Framhald á bls. 15.
1.71 wit-