Tíminn - 19.08.1967, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 19. ágúst 1961
TÍMINN
9
Utgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURlNN
Kramkvæindast.ión: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson fábi Andrés Kristjánsson Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Kulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofui ' Eddu
búsinu simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastræti 7 Af
greiðslusimi 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrai skrifstofur.
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán innanlands - f
lausasölu kr 7.00 eint - Prentsmiðjan EDDA h f
Atvinnumál Akureyrar
Þær upplýsingar munu- vaíaiaust koma mörgum á
óvart, aS síðan um áramót sé búið að greiða 1,2 milj. kr.
í atvinnuleysisbætur á Akureyri. Síðan í júníbyrjun nema
þessar greiðslur 200 þús. kr., en um seinustu mánaða-
mót voru skráðir atvinnuleysingjar á Akureyri um 130,
þar af um 40 skólaunglingar. Ottast er að þessi tala muni
mjög vaxa með haustinu.
Það á vitanlega sinn þátt í þessu atvinnuleysi, að
sumarsíldveiðin hefur að verulegu leyti brugðizt. Önnur
ástæða er þó enn þýðingarmeiri. Iðnaðurinn hefur verið
helzti atvinnuvegur Akureyrar. Hann hefur verið að
lamast jafnt og þétt seinustu misserin. Ýms fyrirtæki
eru þegar hætt, en önnur eru að gefast upp. Mörg hafa
dregið saman starfsemi sína og fækkað starfsfólki.
Hin stóru iðnaðarfyrirtæki samvinnumanna á Akur-
eyri, eins og Hekla, Gefjun og Iðunn, hafa ekki enn farið
inn á þá braut að fækka starfsfólki, að undanskildu
því, að ssumastofu Gefjunar var lokað í júníbyrjun
síðastl. Afkoma þessara fyrirtækja stendur hins vegar
mjög höllum fæti og hlýtur bráðlega að koma til veru-
legs samdráttar og jafnvel stöðvunar, ef ekki fást eðli-
legar úrbætur. Þessi fyrirtæki veita hundruðum manna
atvinnu og yrði það stórfellt áfall fyrir Akureyri, ef
þeim væri ekki veittur eðlilegur rekstrargrundvöllur.
Orsök erfiðleika iðnaðarins á Akureyri eru vitanlega
sams konar og annars staðar. Verðbólgan hefur stór-
aukið alian rekstrarkostnað, en til viðbótar hafa komið
lánsfjárhöftin og taumlaus innflutningur iðnaðarvara
áður en fyrirtækin væru nokkuð undir það búin að mæta
slíkri samkeppni. Þannig er röng stjórnarstefna að leggja
einn aðalatvinnuveg landsmanna í rúst.
Ef ekki verður gerbreytt um stefnu varðandi mál
iðnaðarins-, munu ekki aðeins hinu atvinnulausa fólki á
Akureyri stórfjölga og greiðslurnar úr atvinnuleysis-
tryggingasjóði margfaldast. heiílur mun atvinnuleysi
hefja innreið sína hér sunnaniands í stórfelldum mæli.
Þess vegna verur ríkisstjórnin að breyta hér um
stefnu og hefjast strax handa um að tryggja rekstrar-
afkomu iðnaðarins.
TiIIaga Helga Bergs
Mjög gengur nú a gjaldeyrisvarasjóðinn og verður
hann fljótt þrotinn með slíku aframhaldi Þá taka við
innflutningshöft og jafnvel skömmtun brýnustu nauð-
synja, líkt og var hér a árunum 1947—49.
Þetta viðhorf gerir það vel Ijóst, hve skynsamleg var
sú tillaga Helga Bergs að verja nokkrum hluta gjaldeyris-
sjóðsins til að efla atvinnuvegina áður en s.ióðurinn væri
alveg þrotinn vegna innflutnings á kexi og öðrum svip-
uðum varningi. Með þvi að ráðstafa gialdeyrisvarasjóðn-
um líkt og Helgi lagði til, hefði ':erið lagður grundvöllur
að atvinnurekstri, sem ýmist hefði aflað gjaldeyris eða
sparað innflutning. Óneitamega hefði slíkt reynzt far-
sælla en að flytja taumlaust inn kex og annað svipað
góðgæti, meðan einhver eyrir er eftir í gjaldeyrisvara-
sjóðnum, og þurfa svo að gripa til innflutningshafta
á nauðsynjum. Þetta skilja vafaiaust allir, nefna ritstjórar
Morgunblaðsins. Þeir virðast telja óheftan innflutning
hvers konar vara lausn á öllum vanda.
JOSEPH ALSOP:
Ástandiö í hverfum amerískra
blökkumanna íer síversnandi
Robert Kennedy birtir eftirminnilegar uppíýsingar.
ÞEGAR mannréttindahrevi
ingin var hafin, vakti hún
bjartar vonir og naut '1
menns stuðnings, en heita
má. að nún hafi eKki til þessa
haft nema tvæi áþreifanleg
ar afleiðinigar, eða óeirðirn
ar í borgunum og sameigin-
leg vatnssalerni fyrir hvíta og
svarta karla. Hvað hefur bá
farið úrskeiðis?
Svarið er grimmilega ein
falt.
Heita má, að næstum engan
hafi fýst að horfast í augu
við hinar óbilgjörnu stað-
reyndir, sem við blasa i hvers
dagslegum málum svertingja i
landinu og takast á við þær
sér í 'agi þó næstum engan
hinna frjálslyndari hvítra
manna eða stjórnarleiðtogia
sem höfuðébyrgðina bera.
Híver og einn, sem gerir sér
gnein fyrir þessum staðreynd
um, hefur fyrir augum hinar
raunverulegu orsakír skelf
inganna, sem dundð hafa yfir
Detroit, Newark og margar
aðrar borgir i landibu að und-
anförnu.
LÍTA má til dæmis á þær
hryllilegu upplýsingar, sem
Robert Kennedy öldunga-
deildarþingmaður birti, þeg
ar hann talaði fyrir laga-
frumvarp sínu um aukningu
atvinnu í fátækraihverfum bora
anna. Staðreyndirnar, sem
öldungadeildarþingmaðurinn
rakti, hafa verið fyrir hendi
meðal okkar langa langa lengi,
en eigi að síður verður að líta
svo á, að hann hafi birt okk-
uir þær, þar sem enginn opin-
ber sýslunarmaður hefur
nokkru sinni fyrr lýst þedm.
Til dæmis dró Kennedy öld
ungadeildaþingmaður fram i
dagsljösið, þá mjög svo tákn
rænu staðreynd, að negrar
hafa að jafnaði verið vantald
ir um 10% við venjuleg mann
töl í landinu. Þessi vantalning
hefur einkum orðið i fátækra
hverfunum og numið þar allt
að 20 af hundraði.
Þessu næst tók Kennedy fyr
ir r.áknrænt fátækrahverfi
svertingja með 230 þúsund
íbúum en samkvæmt áætlun
tnanntplsins >'æru meðal beir's
56000 karlmenn á aldrinum 20
—64 tra .tvlanntalsskrifs ,ofan
eða verkamálaráðuneytið gera
ekki fundið frá fimmtungi og
upp í briðjung þessara svörtu
karlmanna i skrám sínum af
því að þeir eiga ekkd fast heirr
ilisfang, og hafa engan starfa.
sagði öldungadeildarbing-
maðurinn. „Þeir reilka um borg
ina, fráskildir fjölskyldum
sínum, rétt eins og þeir kæmu
meðbræðrum sínum ekki
medra við en lafnmargir spör
fuglar, — eða brunnar cld-
spýtur."
ÞEGAR þingmaðurinn var
búinn að draga frá þessar „glöt
uðu nersveitir," sem hann svo
nefndi, átti hann eftir 41000
verkfærra karlmanna, sem
Róbert Kennedy
verkamálaráðuneytið getur
fundið • skrám sínum. En að
minnsta kosti 11% þeirra eru
þó fallnir út við opinbera taln
ingu werkfiærra manna, þar
sem þeir hafa gefið udd alla
von og eru hœttir að leita sér
að atvinnu. Þá átti Kennedy
enn eftir 36500 talinna verk
færra manna, en 10% þeirra
eru að staðaldrj' atvinnulaus
ir og margir stunda störtf, sem
gefa í aðra hönd minna en 60
dali á viku, en það tálknar, að
þeir hljóti að búa við fátækt.
„Af 56 þúsund verkfærum
körlum í þessu fátækranverfi
svertingja," hélt Kennedy
áfram, „hafa aðeins 24500
menn eða 43,7% fasta at-
vinnu, sem gefur meira en
60 dali á viku í launatekjur.
Aðeins 30600 hafa vfirlein
fasta atvinnu bvon =em m
in eru lág eða há. Þeir, sem
hatfa yfirleitt einhverja eanu
eru' færri en þrír atf fimro
ÞANNIG er þá hið hræðr
lega ástand, sem vantalning
manntalsins hefur lengi haldið
leyndu. ásamt hinu mikla n
gera atvinnuleysi i fátækra-
hverfum borganna, þar sem
óeirðirnar eiga upptök sín Þea
ar þess er gætt. að meira ?n
f jórir af hverjum tíu vinnu-
færra karlmanna í fátækid
hverfum negranna eru atvinnu
lausir, og um helmingur full-
frískra ungmenna hefur heldur
ekkert fyrir stafni, er í raun
og veru furðulegt, að vandræð
in hafa ekki orðið meiri en
raun er á En tölurnar, sem
Kennedy öldungadeildarþing
maður birti, hafa þó ekki ver
ið rengdar.
Við þetta má svo bæta, að
þjóðfélaginu hefur mistek-
izt að láta negraminnihlutan
um i té þá lágmarksmenntun,
sem gerði einstaklingnum fært
að afla sér atvinnu og halda
henni. Þessum misbresti hef
óg svo oft lýst í greinum mín-
um, að hér nægir að taka fram,
að ednungis tíundi hver banda
rískur negri hefur hlotið ein
földustu unglingaskólamennt
un. En þegar við játum þetta,
ættum við að lúta höfði af
blygðun.
VIÐ þessar smánarlegu og
ægiíegu upplýsmgar um
ástand i atvinnumálum og
menntun verður svo enn að
bæta hinni hryggilegu, en
sönnu sögu um húsnæðið í
fátækrahverfunum. Þeir Franc
es Fox Piven og Rdohard A
Cloward félagsfræðingar við
Columbia-háskóla hatfa alveg
nýlega sagt þá sögu, í merki
legri erein í „New Repufolic.1'
Hér er ekki rúm til að rekja
nákvæmar tilvitnanir í hinn
sannfærandi rökstuðning
þeirra Pivens og Clowards
fyrir þvi,. að brýnm nauðsyn
beri til að koma þegar i stað
upp sómasamlegu húsnæði í
fátækrahverfunum cn að ráða
niðurlögum aðskilnaðar kyn
þáttanna í búsetunni. Vert er
að veita því athyáli. að for
gangur þess markmiðsins, sem
síður • 'iiriHnd) -ð ta
en er siðférðislega geðfelldara,
hefur eftirlátið meginþorra
negranna í fátækraihverfum
borganna húsnæði, sem fer
stöðugt versnandi, og verður
æ meira ófullnægjandi með
hverju árinu, sem líður.
Þrátt fyrir alla viðleitni
borgaryfirvaldanna i New
York til dæmis, hækkaði tala
ósæmilegra íbúða úr 420 þús
und i 525 þúsund á árunum
1960—1965 en þessar íbúðir
eru nálega allar í fátækra
hverfunum. Á sama tíma fækk
aði lágleisuífoúðum í borg
inni um 260 þúsund. „Leigu-
íbúðum fyni lágtekjufólk hef
ur ekkj aðeins fækkað, heldur
hefur aðskilnaður kynþátt
anna í oúsetu einnig aukizt“,
segja þeir Piven og Cloward
í grein sinni.
ALLAR hinar einlægu en
fálmandi tilraunir til að láta
negraminnihlutanum í té auk-
ið réttlæti, hatfa því brugðizt
gersamlega í öllu, sem mestu
máli skiptir. jafnt atvinnu-
mennta-, sem húsnæðismál-
um. Tilraunirnar hafa eng-
an arangur borið vegna þess,
að ekki hefur verið hortfzt í
augu við staðreyndirnar, —
og staðreyndirnar raunar
sjaldnast verið dregnar fram
í dagsljósið. Tilraunirnar hafa
til einskis orðið af þeirri
ástæðu, að góð siðíerðileg
áferð hefur verið tekin fram
yfir það sem framkvæmanlegt
var.
Framkvæmanlegar úrbætur
sem brynust nauðsyn er á,
verða nú erfiðari viðfangs en
áður af þeim sökum, að heita
má, að of seint sé að hefjast
handa Kostnaðurinn veltur
á mörgum hundi-uðum millj
arða dala. En hversu hátt sem
gjaldið kann að reynast, verð-
ur ekki hjá því komizt, að inna
það atf höndum, ef koma á í
veg fyrn að lýðvvldið draíni
ekki niður i eina alls-
herjar S-uðatr-Afr&u, sem nær
til alls meginlands állunnar.