Alþýðublaðið - 09.05.1987, Blaðsíða 2

MBlffiLMÐ
Simi: 681866
Útgefandi: Blað hf.
Ritstjórar: Árni Gunnarsson og Ingólfur Margeirsson
Blaöamenn: Örn Bjarnason, Ása Björnsdóttir,
Kristján Þorvaldsson og
Jón Danlelsson
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot: Alprent hf., Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Siðumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Nýsköpun — sérleyfishafar
sósíalismans á vegamótum?
r
Vmis teikn eru nú á lofti að nýsköpunarstjórn sé Ifk-
legasti kosturinn þegar stjórnarmyndunarviðræður
hefjast eftirhelgi. Hinar óformlegu könnunarviðræð-
ur Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks fyrr I vikunni
benda til þess að hvorugur flokkurinn sé afhuga hug-
myndinni um nýsköpun. Þámáeinnig lesa yfirlýsing-
ar forystumanna Sjálfstæðisflokksins í Morgunblað-
inu á síðustu dögum um breyttar forsendur flokksins
varðandi hugsanlega stjórnarmyndun við Framsókn
sem óbeina staðhæfingu að Sjálfstæðisflokkurinn
óski ekki eftir áframhaldandi stjórnarsamstarfi við
Framsóknarflokkinn með aðstoð þriðjaaðila. í Morg-
unblaöinu í gær er viðtal við Vilhjálm Egilsson, for-
mann Sambands ungra sjálfstæðismanna. Þar segir
Vilhjálmur orðrétt um hugsanlega nýja ríkisstjórn:
„Allt er betraen Framsókn! Ég vil ekki að Sjálfstæðis-
flokkurinn starfi áfram með Framsóknarflokknum
vegna þess að hann nær ekki sínum málum fram í því
samstarfi.Ef valiðstæði um þaðað starfaannað hvort
með Framsóknarflokknum eða Albert, kysi ég Albert.
Þótt mér sé illa við hann, þá er mér enn verr við fram-
sóknarmenn!“ Álykta má að þarna tali Vilhjálmur fyrir
hönd SUS og flestallra sjálfstæðismanna.
Fréttir um að verkalýðsleiðtogar A-flokkanna og
Sjálfstæðisflokks hafi talað mikið saman á undan-
förnum dögum, renna einnig stoðum undir þá kenn-
ingu að nýsköpunarstjórn sé í burðarliðnum. Það ligg-
ur i augum uppi að nýsköpunarstjórn gæti tryggt frið
á vinnumarkaðnum og einkar athyglisverður er sá
áhugi aðilja vinnumarkaðarins að gera meira ráð fyrir
launasneið þjóðarkökunnar við myndun nýrrar stjórn-
ar. i þessu sambandi er vert að minnast á viðtal við
Þórarin V. Þórarinsson, framkvæmdastjóra VSÍ, sem
birtist í nýútkomnu Mannlífi, en þar segir hann að
hann telji nauðsynlegt að verkfallsrétturinn verði tak-
markaður þannig að hann verði aftur neyðarréttur
verkafólks. Orðrétt segir Þórarinn: „Ég vil sjá þær
breytingar á reglum um verkföll og vinnudeilur, að
verkfallsrétturinn verði aftur neyðarréttur verkafólks
en ekki trygging þess sterka fyrir því að halda ekki
sínu forskoti ávið lágtekjuhópana eins og er. Launa-
sneið þjóðarkökunnar stækkar ekki við verkföll, en
þau geta haft áhrif á það hvernig sneiðin skiptist á
milli hópanna.“
Hugmyndin um nýsköpun viröist i dag standa og
falla með afstöðu Alþýðubandalagsins til slíkrar
stjórnarþátttöku. Ekkert virðist benda til þess að
flokksforystan né verkalýðsforysta flokksins sé af-
huga hugmyndinni. Það er hins vegar nauðsynlegt að
breið samstaða innan Alþýðubandalagsins náist ef
þátttakaflokksins í stjórnarmynduninni eigi að ganga
upp. Líklegt er að mjög reyni á þessa þætti á mið-
stjórnarfundi flokksins um aðrahelgi. Það er hins veg-
ar í hæsta máta óeðlileg afstaða sem Þjóðviljinn virð-
ist nú þegar hafa tekið gegn nýsköpunarstjórn. Blaðið
hefur dag eftir dag rangtúlkað svör forystumanna Al-
þýðubandalagsins og beinlínis beitt sér gegn nýsköp-
unarhugmyndunum í breiðum forsiðu fréttum og leið-
urum. Þarna er ekki hugsað tii framtíðarinnar með já-
kvæðum hug uppbyggingar. Nýsköpunarstjórn gæti
einmitt orðið lykillinn að víðu og góðu samstarfi A-
flokkannaog jafnvel orðið hvati að samrunavinstri afl-
anna I íslenskri pólitfk og tryggt hag íslenskra launa-
manna. Sú herskáa og skammsýna niðurrifsstefna
sem Þjóðviljinn hefur stundað mun trauðla endur-
spegla viðhorf hins almenna flokksmanns Alþýðu-
bandalagsins. Hins vegar gætu mál farið svo, að
óánægjuraddir í Alþýðubandalaginu og aðrir sérleyf-
ishafar sósíalismans lentu á vegamótum ef nýsköp-
unarstjórn yrði mynduð.
„TriHukarlar erum við og ennþá
róum við stift á mið,“ segir þjóð-
skáldið Gylfi Ægisson í dægurlaga-
texta. Burtséð frá öllum bragfræði-
reglum, þá er þetta sannarlega ekki
ofmælt hjá skáldinu. Á síðasta ári
drógu trillur um 35 þúsund tonn af
þorski úr sjó, eða um 10% af áætl-
uðum þorskafla landsmanna. í júlí-
mánuði í fyrra, þegar best lét, voru
um 1000 trillur sem lögðu inn afla.
Um tólf hundruð aðilar lögðu í allt
inn afla á síðasta ári.
Sjávarútvegsráðuneytið lét ný-
verið kanna áætlaða nýsmíði smá-
báta undir 10 tonnum á þessu ári.
Samkvæmt þeim upplýsingum, sem
ráðuneytið fékk frá skipasmíða-
stöðvum og bátasmiðum, er ráðgert
að 200 bátar bætist við flotann.
Þessar upplýsingar virtust koma
mörgum á óvart og hafa enn frekar
ýtt undir þau sjónarmið, að skyn-
samlegt sé að takmarka heildarafla
smábátanna.
Síðustu ár hafa smábátar undir
10 tonnum verið utan við kvóta-
kerfið. Takmarkanir á veiðum
þeirra hafa verið háðar ákveðnum
banndögum sem sjávarútvegsráðu-
neytið gefur út reglugerð um. í ár
eru lögbundnir 66 banndagar sem
dreifast niður á nokkra mánuði árs-
ins. Netaveiðar smábáta eru tak-
mörkunum háðar frá 15. febrúar til
10 maí. Á þessum tíma mega smá-
bátar stunda netaveiðar, en þó ekki
veiða meira en 100 tonn. Dagar þeir
er veður hamlar veiðum koma smá-
bátaeigendum ekki til frádráttar.
Nýverið stofnuðu smábátaeig-
endur með sér landssamband.
Stefna sambandsins er að gera veið-
arnar algjörlega frjálsar. Helstu
rök eru þau, að banndagarnir geri
að verkum að menn sæki stifar og
þess vegna geti bönnin hreinlega
unnið gegn tilgangi sínum. Eins
benda menn á að meiri hætta sé á
því, að smábátar rói í hættulegum
veðrum.
Smábátaeigendur benda á að í
gegnum árin hafi aldrei þurft að
ríkisstyrkja trilluútgerð. Þar er ekki
um neina yfirbyggingu að ræða.
Yfirleitt einn maður á bát sem rær
til fiskjar og sækir aflann. Olíu-
kostnaður er í lágmarki og annar
kostnaður, vegna þess að yfirleitt er
stutt að fara. Margir benda á að
smábátaútgerð tryggi einnig betur
atvinnuöryggi á landsbyggðinni,
þar sem allt stendur og fellur með
einum togara. í aflahrotum sem
ganga stundum yfir, eins og á
Breiðafirði, er nokkur hætta á því
að stærri bátarnir klári sina kvóta
snemma. Þess eru dæmi, að í slík-
um tilfellum geti smábátarnir fyllt
nokkuð upp i skörðin.
1 hagsmunafélagi smábátaeig-
enda hafa menn engu að síður orðið
áhyggjur af þeirri fjölgun sem átt
hefur sér stað upp á síðkastið og allt
stefnir i að framhald verði þar á.
Menn virðast nokkuð tvístígandi í
þessum efnum. Að sögn Arnar
Pálssonar starfsmanns landssam-
bandsins var þessi fjölgun rædd á
síðasta stjórnarfundi. Á þeim fundi
töldu sumir að vandamálið væri
e.t.v. ofgert vegna þess að tölur
sýndu í gegnum árin að það væru
jafnvel ekki nema tveir af hverjum
tíu sem byrjuðu í smábátaútgerð
sem héldu áfram. Einnig komu
fram efasemdir um að tölur sjávar-
útvegsráðuneytisins um fjölgunina
á þessu ári gæfu rétta mynd. Menn
bentu á að bátasmiðir gæfu upp
ýkta tölu til að standa betur að vígi
ef sett yrðu mörk á nýsmíðina. Þá
væri hægt að vísa til þess að svo og
svo mörg verkefni væru í gangi.
Smábátaeigendur ákváðu á þess-
um fundi að skipa nefnd sem á að
hefja viðræður við næsta sjávarút-
vegsráðherra um nýsmíðina. Örn
sagði að sambandið legði áherslu á,
að ef stemma ætti stigu við nýsmíð-
inni, þá yrði haft samráð við hags-
munafélagið. Hann benti á að at-
vinnumenn í greininni vildu tryggja
að ekki yrði lokað á þá varðandi
eðlilega endurnýjun þeirra báta.
Einnig leggur landssambandið
áherslu á að þeir sjómenn sem vilja
hætta á stærri bátum og gjarnan
stunda trilluútgerð, hafi ennþá
opna leið.
Á síðustu árum hafa trillusjó-
menn dregið sig betur saman og
staðið vörð um sín hagsmunamál.
Nærtækasta dæmið er auðvitað
stofnun félaga smábátaeigenda og
siðan stofnun landssambandsins.
Einnig hafa smábátaeigendur sam-
einast í nokkrum tilfellum um
vinnslu aflans. í vetur var t.a.m. á
Stöðvarfirði stofnað sérstakt fisk-
vinnslufyrirtæki smábátaeigenda á
staðnum, Færabakur. í fyrstu er
ráðgert að salta fisk en í framtíðinni
gera menn sér vonir um að geta tek-
ið inn í aðra þætti. Á síðasta ári
öfluðu smábátar á Stöðvarfirði um
700 tonn.
Helsti ókosturinn varðandi trillu-
útgerð er talin mikill ormur i fiski.
Smábátaeigendur sem Alþýðublað-
ið ræddi við bentu þó á að þrátt fyr-
ir þessa annmarka væri fiskurinn
góður og kæmi að sjálfsögðu nýr
að landi. Engu að síður er kostnað-
ur við vinnslu þessa afla mun meiri
en togarafisks.
í maí í fyrra gengu í gildi lög um
stórbætta stöðu smábátaeigenda
varðandi ýmis réttindamál. Þessi
lög tryggja að sama skapi betra eft-
irlit stjórnvalda með greininni. Sett-
ur var á laggirnar stofnfjársjóður. í
hann leggjast 10% af aflaverðmæti
þegar menn landa afla. Þessi 10%
eru síðan lögð inn á greiðslumiðl-
unarreikning fyrir smábáta. Stofn-
fjársjóðurinn skilar þessu síðan í
lífeyrissjóð fyrir sjómennina, til
tryggingamála og i tekjustofn fyrir
landssambandið.
Það er því óhætt að segja að sam-
fara aukningu smábáta hafi eigend-
urnir betur náð að tryggja stöðu
sína í greininni og framhald smá-
bátaútgerðar hér á landi. Hvort um
er að ræða skref til framtíðar, eða
aftur til fortíðar, skal hins vegar
ósagt látið.