Tíminn - 16.12.1967, Blaðsíða 7

1
LAUGARDAGUR 16. desember 1967
TfMlNN
„Hliðarráðstafanir” ríkisstjórnarinnar vegna gengisfellingarinnar?
Nýr og óþarfur skattur
aSmenna íbúðareiganda
til viðbótar við álögur vegna gengisfellingarinnar - um leið og felldar
eru tillögur um að bætur almannatrygginga verði skattfrjálsar
Frumvarp rfMsstjómiarininar um
breytingu á lögum um tekju og
eignaskatt var til 2. umræðu í
neðri deild í gær. Fj allar frum-
varpið um hækkun á fasteigna-
gjöldum til eignarskatts og auk
þess um skattfríðindi farmanna,
36 þús. króna -á ári.
Skúli Guðmundsson hafði fram
sögu fyrir minnihluta fjárihags-
nefndar deildarinnar, sem lagði til
að bætt yrði við hækkun fast-
eignagjaldanna til ríkissjióðs þar
sem hún væri þarflaus. Skúli
sagði, að samkvæmt anmarri grein
frumvarpsins ætti að bæta 800%
ofan á núgildiandi fasteignamat,
en 350% á fasteignamat jarða. Við
erum andvigir þessum fyrirmæluin
og leggjum þvi tíl, að 2. gr. verði
numin burt úr frv.
Nú er fasteignaimat í kaupstöð
um og kawptúnram hækkað um
500%, þegar eignarskattur er á
lagður, og við telj-um ekki rétt að
auka þær álögur, svo sem gert
er ráð fyrir í frv. Viljum við í
því sambandi m. a. benda á eftir-
farandi:
Við teljum ósanngjarnt að bæta
slíkum álögum á almenning, sem
n,ú verður að taka á sig þungar
klyfjar vegna gengisbreytingarinn
ar.
Riíkissjóður fær mjög auknar
tekjur, í sambandi við gengislækk
un krónunnar, og ex því ástæðu
laust að hækka skatta.
Núgildandi fasteignamat er
mjög ótraustur grundvöllur undir
skattaálagningu.
Við teljum ranglátt að hækka
fasteignamatið við álagningu eign
arskatts hlutfallslega jafnmikið í
öllum kaupstöðum og kauptúnum,
þar sem gangverð á þeim eignum
er ákaflega misjafnt í hlutfalli við
fasteignamat.
Víða um land eru jarðir ekki
seljaniegar fyrir fasteignamats-
verð með 350% álagi, eins og frv.
gerir ráð fyrir að þær verði metn
ar til eignarskatts.
Loks skal tekið fram, að ef fœrt
og sanngjarnt þykir að leggja
aukna skatta á fasteignir, teljum
við, að sveitarfélögin eigi að njóta
þess.
Géti hv. þingdeild ekki fallizt á
þá tillögu okkar að fella 2. gr.
úr frv. munum við bera fram
brtt. við 3. umr. frv. um neöan-
greind atriði:
Álagið á fasteignamatið, við út
reikning á eignarskatt.i, verði lækk
að í fámennari kaupstöðum, kaup-
túnum og sveitum.
Margt er æði óljóst um
ráðstöfun gengishagnaðar
Ytifi L mnrceðu uni ráðistöfun á
gemgísiha ynaði af útfluttum sjávar
afurðum, töluðu m. a. þeir Bjarni
Gubjörnsson og Ólafur Jóhannes-
son. Ræðu Ólafs verður gierð skil
í Þingsjó blaðsins á morgun en
hér fara á eftir nokkrar glefsur
úr ræðu Bjama Guðbjörnssonar,
sem gerði ýmsar atlhugasemdir við
frumvarpið.
Bjarni Guðbjörnsson sagði, að
samkvæmt lögunum, sem samþ.
voru 25. nóvember eftir gengis-
breytinguna, skyldi gengishagnað
inum ráðstafað með sérstökum 1. í
þágu þeirra atvinnuvega, sem eiga
viðkomandi afurðaandvirði. En
samkv. þessu frv. virðist ætlunin
að sniðganga fjárveitingavald Alþ.
frekar en nokkru sinni fyrr. Hér
er verið að ráðstafa milljónahundr
uðum og það er falið ráðh., Alþ.
sniðgengið og engin samráð höfð
við samtök útvegs eða frystiiðnað
arins. Margt í þessu frv. virðist
ákaflega óljóst.
Áður en gengishagnaðarsjóður-
inn er stofnaður, á að greiða all-
verulegar upphæðir af gengishagn
aðinum. Hér á að taka ákvörðunar
valdið af Alþingi. Margt er óljóst
með þetta eða hvernig verður með
mann, sem saltar fisk 18. nóvemb
er og hinn, sem saltar fiskinn 20.
nóvember og nákvæmlega jafn
mikill kostnaður á _aft.ir að hlaðast
á hjá báðum aðilunum til árs-
loka. Annar á að fá allt, en hinn
ekkert. Sama væri hægt að nefna
um saltsíldina og ýmislegt annað.
Það væri dálítið fróðlegt að fá
nánari skilgreiningu á. hvernig
æfti að framkvæma þessi atriði
Bátaútveginum skal ekki bætt
neitt þann kostnaðarauka, sem
verður af gengisfellingunni. Út-
gerðarmenn skulu óbætt þurfa að
greðia hærri olíu, dýrari veiðar-
færi, dýrari varahluti. hærri v'nnu
laun. Bátaútivegurinn er sú grein
sjávarútvegsins, sem lakast hefur
verið búið að fram að þessu og er
undirstaða frystiiðnaðarins. Út-
gerðarmenn bátan.na eru þannig
settir, að þeir geta hvorki greitt
vexti né afborganir. En þessi þýð-
ingarmikla grein sjávarútvegsins
virðist eiga að vera í svelti áfram.
Nú blasir við, að samningar eru
lausir við sjómannasamtökin um
áramótin. Ekkert samkomulag er
um verð á fiski. Enginn reksturs-
grundvöllur fyrir bátana. Mér
fin.nst það skjóta dálítið skökku
við að tala um rekstursgrundvöll
frystihúsanna, áð-ur en nokkuð er
vitað um hvort unnt er að gera
út nokkurn bát. Frystilhúsin verða
þó tæplega rekin, án þess að bát
arnir leggi upp hráefnið.
Þegar verð var ákveðið á rækju
á s. 1. hausti, var rækjuframleið-
endum gefið fyrirheit um, að
þeim skyldi bætt verðfall á rækj
unni, sem varð á árinu 1966—
1967. Var þá miðað við 10. nóv-
ember en þann dag voru í land
inu töluverðar birgðir af óseldri
rækju og væri fróðlegt að vita,
hvort nú væri miðað við að bæta
þær birgðir rækjunnar, sem voru
fyrir 10. nóvember áður en haust
vertíðin hófst eða hvort þetta er
bara miðað við, eftir að veiðar hóf-
ust í haust.
í f-lið þessa frv. er talað um
framlag ríkissjóðs samkv. 1. 3., 8.
og 9. gr. 1. nr 4 1967, þ. e. 1. um
ráðstafanir vegna sjávarútvegsins.
Þá voru samþ. lög, þar sem ríkis-
stj var heimilað að standa straum
af ýmsum greiðslum til sjávarút-
vegsins. eins og segir í þessum !
Það var m. a verðhækkun til bát
anna, 5% mánuðina marz og apríl,
en 11% aðra mánuði ársins. Þá
var og heimilt að verja 20 millj
til að verðbæta línu- og handfæra
fisk Ein.nig að leggja fram 50
millj., sem verja á til framleiðnis
aukningar frystiihúsa og annarra
endurbóta' í framleiðslu frystra
fiskafurða. Allt þetta var gert með
sérstökum lögum og ákveðin fjár
veiting fyrir hendi. En nú skal
k.refja i.nn þetta fó aftur og það
er ríkissjióður, sem á að fá þessa
endurgreiðslu. Mér er ekki kunn- :
ugt um, að reiknað sé með þessu i
sem tekjum á fjár!. Eftir þvi ætti j
þetta aðeins að verða eyðslueyrir j
hjá ríkisstjórninni. Þarna er opn-1
uð ein af þeim mörgu smugum, j
sem eru í þessu frv. að ríkissjóð |
ur geti heimt fé af þessum gengis
hagnaði. í þessu eina tilfelli er um
að ræða 60 milljj.
í sambandi við 2. gr. frv. kem
u.r að gengishagnaðarsjóðnum, þeg
ar búið er að inna af höndum þær
greiðslum, sem þyrfti að breyta.
Það væri búið að setja þarna uipp
í kerfi, sem ekki ætti að þurfa að
vera að breyta ár frá ári, jafnvel
þótt um verðsveiflur á afurðum
yrði að ræða, því að ef kynni að
vanta upp á þessa greiðslu, mu.ndi
ríkissjóður koma til skjalanna, en
útílutningsatvinnuvegirnir ættu
ekki að þurfa að standa straum
af hærri upphæðum en tilskilið er
i 1., svo að þarna virðist nú koma
dálítið önnur aðferð fram. í sam-
bandi við b-liðinn, þar sem allt að
1/4 til fiskveiðasjóðs íslands og
ríkisábyrgðasjóðs til að greiða fyr
ir endurskipulagningu fiskiðnaðar
ins til framleiðniaukningar. Þarna
er ríkisábyrgðasjóði ' skotið inn.
Mór er ekki ljóst, hvernig það
er hugsað, hvort það er hugsað
þannig, að fiskveiðasjóður og rík
isábyrgðasjóður eigi að gefa eftir
eitthvað af skuldum eða ekki. í
sambandi við þennan lið er dálítið
fróðlegt að atihuga, að i vor var
óskað eftir skýrslum frá frystihús
unum og heimtað með miklum
hraða, því að setja átti kraft á
Framhald á bls. 14.
Skattfrjáls eign verði hækkuð
frá því, sem er i 3. gr. frv.
Ákvæði 2. gr. gildi aðeins þar
til nýtt fasteignamat tekur gildi.
Fasteignamat er búið að vera lengi
í smíðum, og er þess að vænta, að
því verði lokið innan skamms. En
í frv. vantar fyrirmæli um, að
margföldun fasteignamatsins skuli
niður falla, um leið og nýja mat
ið kemur í gildi.
Magnús Jónsson, fjármálaráð-
herra, sagði að það ætti að vera
þarfiaust að setja ákvæði í lög um
að margföldun fasteignamatsins
skuLi hætt þegar nýja fasteigna
matið tekur gildi þar sem skylt
væri að endurskoða öll gjöld á
fasteignir er hið nýja fasteigna
mat tæki gildi.
Þórarinn Þórarinsson mælti fyr
ir breytingatillögu er hann flutti
ásamt Sigurvin Einarssyni og
Birni Páissyni um að allar bætur
almannatrygginga. yrðu undan-
þegnar tekjuskatti' Þórarinn
minnti á að hann hefði flutt til-
lögu sama efnis á síðastliðnu þingi
og þá hefði fjármálaráðherra lýst
því yfir, að þetta mál myndi tekið
til sérstakrar . athugunar og fund
in á því heppileg lausn. Ekkert
hefur bólað á henni ennþá Óþarfi
ætti að vera að rökstyðja réttmæti
þessarar tillögu en framkvæmd
hennar væri þó enn meiri nauðsyn
nú en áður vegna þeirra aðstæðna
sem skapazt hafa vegna verð-
hækkana af völdum gengisfpiiina
arin.nar. sem harðast munu bitna
á þeim, sem minnst mega sín, þar
á meðal bótaþegum almannatryga
inganna, gamla fólkinu, öryrkjun
um og barnmörgu fjölskyldunum
Kvaðst Þórarinn vona, að þessi til-
iaga næði nú fram að ganga. þvi
fyrir lægi frá Alþýðuflokknum, að
hann hefðj mikinn áhuga á þessu
máli.
Þórarinn sagði, að með hækk-
un fasteignagjaldanna væri Sjálf
stæðisflokkurinn að brjóta þau
loforð sem hann hefði mest tiamp
að í kjörorðum sínum í kosningun
um: Eigna handa öllum, íbúð
handa öllum og svo framv Með
þesu frumvarpi er verið að vinna
gegn þeirri kosningastefnuskrá.
Með hækkun fasteignagjalda til
ríkisins væri verið að gera mönn-
um erfiðara en áður að eignast eig
ið húsnæði og mörgum áreiða.n-
lega gert erfitt eins og nú stæði á
gert nær ókleift að halda íbúðum
sínum, því jafnframt þessu eru
boðaðar hækkanir á fasteignagjöld
um til sveitarfélaga. Með þessu er
verið að hverfa hér til skattlagn
ingar, sem telja má að só orðið
meö öllu úrelt miðað við breyttar
þjóðfólagsaðstæður. Fasteignaskatt
ar eru nú hvarvetna orðnir minni
hluti af skattiheimtu ríkissjóðs en
áður var. Áður voru það fái.r auð
ugir einstaklingar, sem áttu nær
allar fasteignir en fjöldinn öreig-
ar, sem engar eignir áttu. Þetta
hefur sem betur fer breytzt og nú
eru það millistéttir og verkafólk,
sem komizt hefur yfir eigin íbúð
ir. Fasteignagjöld eru því í eðli
sínu allt önnur þjóðfólagslega séð
nú en þau voru áður. Ef hækka á
fasteignagjöld til ríkisins verður
að hækka verulega skattfrjálsan
eignarhluta, í það mark, sem telja
má eðlilegan á hóflegri fbúð fjöl
skyldu. En þessarar skatthækkun
ar er engin þörf. Ríkissjóður hef
ur enga þörf fyrir þær tekjur,
sem hér er lagt til að innheimtar
á hinn
verði af öllum íbúðareigendum 1.
iandinu.
Það er ljóst, að útflutningverð-
lag verður hærra á næsta ári en
þess-u og það er svartsýni að búast
ekki við meiri afla á vetrarvertíð
og síldveiðum en va,r á þessu ári.
Ætla má að jákvæð áhrif gengis-
breytingarinnar á útveg og iðnað
muni skila sér í auknum þjóðar-
tekjum, sem þýða aukin innflutn-
ing og auknar tekjur ríkissjóðs.
Greinilegt væri hins vegar að rík
isstjórnin stefndi að því að ná
verulegum greiðsluafgangi hjá
ríkissjóði á þessu ári og því væri
þessi þrjóska að leggja á nýja
skatta, nýjar byrðar á þjóðina til
viðbótar gengislækkunarbyrðun-
um. Það er hnefahögg í andlit al-
mennings, sem nú er hvattur til að
sýna ekki óbilgirni í sínum króf-
um. Ríkisstjórnin ætti að ganga á
undan með góðu fordæmi um að
sýna ekki óbilgirni í sínum kröf-
frumvarpi gerir hún hið gagn-
stæða. Ilún ætti því að víkja frá
þessari stefnu. Geri hún það ekki
mun það áreiðanlega hefna sín.
Gísli Guðmundsson sagði undar
legt að ætlast til þess að þing
menn samþykktu nýjar álögur á
þjóðina ríkissjóði til handa áður
en þeir hefðu nokkuð fengið að
vita um, hverjar væru áætlaðar
tekjur ríkissjóðs á næsta ári og
endanleg tekjuþörf hans til að
mæta útgjöldum. Gísli sagði að
það hefði komið fram í ræðu við
skiplamálaráðherra um efnahags
bandalagsmálin að hugsanlegt
væri að mæta tekjumissi ríkis-
sjóðs vegna lækkunar tolla með
því að hækka fasteignaskatta.
Spurði Gísli, hvort í því gæti falizt
einhver fyrirhyggja af hálfu stjórn
arinnar að vilja ekki fallast á að
margföldun fasteignamatsins væri
fellt niður með ákvæðum í lögum
þegar nýja fasteignamatið tæki
gildi?
Magnús Kjnrtansson minnti á
að ákvæðin um skattfríðindi sjó
manna væri komin inn í frum-
varpið samkvæmt samningum við
farmenn eftir að þeir höfðu háð
tvö verkföll á þessu ári til að
knýja fram kjarabætur. í þessum
skattfrádrætti væri falin veruleg
kjarabót miðað við gildandi álagn
ingu um skatta og útsvör, þar
sem um 60% færu í opinber gjöld
þegar ákveðnu tekjuþrepi væri
náð. Þetta ákvæði hlyti að verða
skoðað mjög náið af verkalýðsfé-
lögunum og þau hafa þetta í huga
e.r þau gerðu kröfur sínar í kjara-
baráttunni.
Við atkvæðagreiðslu eftir 2. um
ræðu felldi stjórnarliðið tillöguna
um að gera bætur almannatrygg-
inga skattfrjálsar en samþykkti
skattahækkun til ríkissjóðs á hinn
almenna íbúðaeiganda í landinu.
Við þriðju umræðu mælti Lúð-
vík Jósefsson fyrir þeim breytinga
tillögum, sem Skúli Guðmundsson
hafði lýst við 2. umræðu.
Pétur Sigurðsson færði þakkir
frá farmönnum til stjórnarþing-
manna og stjórnarandstöðu fyrir
stuðning við tillögur um skattfríð
indi þeirra.
Þórarinn Þórarinsson sagði að
fyrir þessi ákvæði bæri fyrst og
fremst að þakka farmönpum sjálf
um. Þau væru ekki í frumvarpinu
ef þeir hefðu ekki barizt fyrir
þeim með ærnum fórnum, tveim-
ur verkföllum á þessu ári. Þeim
bæri því þakkirnar og fordæmið
sem þeir hefðu þar gefið öðrum
stéttum.
Nær óþarft er að geta þess, að
breytingatillögurnar voru auðvit
að allar felldar.