Tíminn - 16.12.1967, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 16. desember 1967
Útgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson Rltstjórar: Þórarímn
Þórarlnsson (ábi Andrés Krlstjánsson Jón Helgason og tndrlOl
G Þorsteinsson Puíltrú) ritstjórnar Tómas Karlsson Aug-
lýsingastióri- Steingrimui pislason Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu símar 18300—18305 Skrifsofur Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi 12323 Auglýsingasími- 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjaid kr 105.00 á mán tnnanlands — t
lausasölu kr. 7.00 eint. - Prentsmiðjan EDDA h. f.
Ósvífnar og óþarfar
nýjar álögur
í efnahagsmálafrumvarpi þvi, sem ríkisstjómin lagSi
fram í þingbyrjun, var m. a. ákvæði um stórfellda hækk-
un fasteignagjalda. sem skyldi komið á með þeim hætti,
að fasteignamat yrði margfaldað við framtal til eigna-
skatts. Þetta var rökstutt með því, að rfkissjóður þyrfti
á auknum tekjustofnum að halda.
Það hefur verið álitið, að stjórnin myndi hverfa frá
þessari fyrirætlun sinni um hækkun fasteignagjalda eftir
gengislækkunin kom tii sögunnar Gengislækkunin stór-
eykur tekjur ríkissjóðs á margan hátt og þarfnast hann
því ekki neinna nýrra tekjustofna.
Niðurstaðan hefur samt ekki orðið sú, að ríkis-
stjórnin sé fallin frá þessari t'yrirætlun sinni um hækkun
fasteignagjalda. Þvert á móti hefur hún lagt fram nýtt
frumvarp um stórfellda hæKKun þeirra
Með þessari fyrirhuguðu nækkun fasteignagjalda,
kistuleggur Sj álfstæðisflokkurmr. eitt af hinum fögru
fyrirheitum sínum Flokkurinn hefur sagt, að stefna hans
sé að tryggja öllum nokkra eign. Eign handa öllum, hefur
verið vígorð hans Þá hefur fiokkurinn lýst því, sem
stefnu sinni, að hahh vildi að sem allra flestir yrðu íbúð-
areigendur, þótt í framkvæmd hafi forsætisráðherrann
ekki fylgt þeirri stefnu betur en svo, að hann veitti ein-
um góðvini sínum 27 íbúðarlán a einu bretti! Hæklbun
fasteignagjaldanna vinnur vitanlega gegn því, að menn
geti eignast eigin íbúð eða einhverja hliðstæða eign. Þess
vegna hefur það verið þróunin annarsstaðar, að hlutxu-
fasteignaskatta verður alltaf mmm og minni í heildar-
sköttunum. Áður voru þeir aðaiskatturinn. Þeir voru á
sínum tíma lagðir á til þess að ná fyrst og fremst til hinna
ríku. Þetta viðhorf hefur brevtzt eftir því sem efnahagur
millistétta og verkafólks hefur batnað og fleiri og fleiri
úr hópi þeirra hafa eignazt í’uúð eða aðra slíka eign. Nú
er fasteignagjald ekki lengur sKattur, sem er aðallega
bundinn við ríka menn, heldur allan almenning.
Sú skattahækkun, sem ríkisstjój'nin er hér að fram-
kvæma, nær því meira cg meira tn alls almennings. Hún
nær til fjölda launamanna, sem með dugnaði og spar-
semi hafa eignazt eigin íbúð á undanförnum árum. Að
öðru leyti nær hún svo til atvinnuveganna og eykur út-
gjöld þeirra.
Ríkisstjórnin læst nú snúa sér til almennings og æskja
þess, að hann færi nokkra t'órn. Til þess að ráðherrarn-
ir hafi siðferðilegan rétt til að gera þetta, verða þeir að
ganga á undan og gæta fyllstu nófsemi í skattaálögum.
Slíku er hins vegar síður en svo að heilsa. Ríkisstjómin
ætlar ekki að láta séi nægja hina gífurlegu tekjuauka,
sem gengisfellingin skapar ri'Kissjóði. Til viðbótar hyggst
hún leggja á ný stórfelld fastergnagjöld, sem verða þung-
bærust fyrir lágtekjumenn, sem al miklum dugnaði hafa
eignazt íbúðir á undanförnum arum.
Þessi skattur er nýtt ósvífnisverk ríkisstjórnarinnar.
Á sama tíma og hún krefst fórna af afmenningi, leggur
hún á nýja og nýia skatta, ár pess að nokkur rök séu
fyrir því- Þannig eru byrðar almennings auknar langt
umfram það sem ríkið hefur nokkra þörf fyrir.
Ríkisstjórn sem þannig hagar sér á ekki kröfu til
þess að aímennngur tak’ tillit til eins eða neins, sem hún
fer fram á. Þetta skipt: hins vegar öðru máli, ef ríkis-
stjórnin gengi sjáif á undan með góðu fordæmi og reyndi
að stilla hinar opinberu álögur sem mest í hóf.
TÍMINN____________
Börn dalanna
- og aðrar sveitasögur
Fyiir nokkrum dögum kom á
bókamarkaðinn ný biók eftir Axel
Thorsteinsson, ritlhöfuind. Bókin
heitir „Börn dalanna“ og aðrar
sveitasögur.
Er Ihér um að ræða aðra útgáfu
af Börn dalanaa og nokkrar sög-
ur í viðbót, flestar skrifaðar á
árunum 1931 — ‘34. Börn dalanna
kom út 1918 og hefur verið upp-
seld áratugum saman. Margir hafa
óskað þess, að hún vrði endur-
prentuð. Hinar sögurnar hafa ver
ið prentaðar áður á ýmsum stöð
um, en allar koma þær hér í upp
runalegum búningi. Þetta eru því
æskuverk höf.undar, er á sínum
tíma fengu yfirleitt góða dóma.
Einn ritdómari sagði, að með
bókinni, Börn dalanna, hefði Axel
Thorsteinsson tekið sæti á skálda
bekk. Það var sannmæli og þar
hiefur A. Th. setið síðan með sóma
hógvær og yfirlætislaus. Hann
skrifar gott mál, stíll hans er lát
laus og laus við alla tilgerð, per
sónulýsingar prýðis góðar og nátt
úrulýsingar ágætar. Samúð hans
með öllu sem lifir er óvenjulega
mikil, jafnvel svo að sumir ritdóm
arar hafa fundið það helzt að
sögum A. Th., að það gætti um
of tilfinningars.emi.
Sögurnar í nefndri bók bera öll
nefnd einkenni. Tvennt er þar,
sem mér finnst bera þar hæst:
einyrkjasögu og ást á náttúru
landsins. Lífi manna í sveitum
landsins á fyrstu áratugum þess
arar aldar er lýst þar af nærfæri
og skilningi. Við lestur sumra
sagnanna kom mér oft í hug
kvæði höfundar. „Þú bláfjalla-
geimur", þessi dýrðaróður skálds
ins til íslenzkrar náttúru. Ég
varð fyrir sömu áíhrifum við sagna
lesturinn og upprifjun kvæðisins.
Þar andar frá hverri línu ást og
aðdóun á náttúrufegurð landsins-
En í sögunum gætir þess víða
að höfundurinn var í æsku jarð-
yrkjumaður og hefur því óbilandi
trú á mætti moldarinnar og rækt
unarmöguleikum, sem felast í
skauti íslenzkra sveita. Höfundur
inn ber jafnan hlýjan hug til
þeirra, sem jörðina yrkja og
bæta.
í hinni nýútkomnu bók eru
margar athyglisverðar sögur og
sumar ágætar. Þar eru vel dregn-
ar og sannar myndir úr lífi þess
fólks, sem ól aldur sinn í sveit-
um þessa lands á æskuárum höf-
undar. Beztu sögurnar í bókinni
tel ég vera Einyrkjan, Fólkið á
Læk og Þegar Högni litli dó. Ein
skemmtilegasta sagan þykir mér
Hannibal og Dúna. Ef til vill er
það vegna þess að hún gerist í
umhverfi, líku því, sem ég og höf-
undur áttum heima í á æskuár-
unum — og undum vel. Áhrifa
mest og eftirminnilegust mun
flestum þykja lengsta sagan,
Neisti. Þar er margt mjög vel
sagt, mannlýsingar góðar og af-
bragðsvel sagt frá, lífi og athöfn
um fólks í sveit á þeim tima. En
þegar ég hugsa um örlög elskend
anna í sögunni, hneigist ég mjög
að skoðun ritdómarans frá 1918,
sem óskaði þess að höfundur hefði
beint skeytum sínum í aðra átt
„sungið jafnvel, en valið skemmti
legra lag“. Elskendurnir í sög
unni reyndust vera systkini.
En á það má einnig líta, að ekki
er það ástæðulaust, að skáld taki
þetta efni til meðferðar stöku sinn
9
Axel Thorsteinsson
um. Svo áhrifamikið er það og
örlagaríkt. Þegar ég lauk lestri
sögunnar að þessu sinni, óskaði
ég þess að höfundur skrifaði fram-
hald sögunnar og léti höfuðpersón
urnar sigra örðugleikana að lok-
um.
Ein smásaga í þessari bók, Hugg
unin, er sérstæð að því leyti, að
þar er ósvikin kímni á ferðinni.
Lesandinn gleymir ekki glímu
Þorvaldar gamla við gerfitennurn
ar! Vel mætti tooma fleiri kímni-
sögur frá hendi höfundar. Það fer
ekki mikið fyrir þeim í bókmennt-
um seinni ára.
Ég veit að vinir og velunnarar
Axels Thorsteinsson gleðjast y‘
útkomu þessarar bókar, og mun>
sammála mér um, að hún sé bæði
góð bók og skemmtileg.
Bókin lítur ágætlega út og kápu
teikningin er bókarprýði.
Ingimar Jóhannesson.
MEÐ BERGSVEINI í
BREIÐAFJARDAREYJUM
Um eyjar og annes.
eftir Bergsvein Skúlason.
Bókaútgáfan Fróði.
Ég hef lítt ferðazt um þann
heim íslands, sem kallast Breiða-
fjarðareyjar, en til hans hef ég þó
ætið átt mikla forvitni, og því
gjaman lesið margt það, sem
um Breiðafjarðareyjar hefur verið
ritað, og mér hefur að höndum
borið, og svo er komið, að mér
finnst nú orðið, að ég þekki þar
betur til en í ýmsum þeim héruð-
um, er ég hef skoðað eigin augum.
Þetta tel .ég mig eiga Bergsveini
Skúlasyni.að þakka öðmm fremur,
því að ég hef lesið mér til mikill-
ar ánægju bækur hans um þessar
slóðir og lífið þar, fyrst Breið-
firzkar sagnir, sem út komu í
þrem bókum, og nú síðast bækurn
ar tvær Um eyjar og annes, en
síðari þeirra er nýkomin út.
Bergsveinn Skúlason er einstak
lega viðkunnanlegur leiðsögumað-
ur, ætíð einlægur með þessa ským,
allþýðulegu athygli sívakandi,
sjálfur vaxinn úr þessum jarð-
vegi og skynjar allt með sömu
augum og heimafólk og svo rótgró
inn, að hann verður sjálfur aldrei
annað en heimamaður þar.
í Breiðfirzkum sögum og sögn-
um kemur fólkið, lífið og eyjamar
að vísu vel fram, en þó enn betur
í bókunum, sem hann nefnir Um
eyjar og annes- Þeim bókum hafa
einnig fylgt sérlega góðar ljós-
myndir úr lofti af eyjum, sundum
og byggð.
Bergsveinn Skúlason
í þessu síðara bindi reynir Berg
sveinn að fylla í heildarmyndina,
sem hann hefur verið að gera af
Breiðafjarðareyjum, og síðast er
nafnaskrá yfir bæði bindin. Fyrst
bregður Bergsveinn sér á suður-
kjálka Vestfjarða og segir þar frá
lífi og landsháttum', sem ætíð hafa
verið í .sterkum tengslum við
eyjarnar. Hann fylgir lesanda fyrst
um Patreksfjörð og Sjöundárhlíð
ar. Síðan kemur hann við í Skor
og ræðir um Eggert Ólafsson.
Koma þar fram ýmis viðhorf
heimakynna, er bregða að ýmsu
leyti nýju Ijósi á þá atburði, sem
þessum stað eru tengdir, og sýna
okkur ofurlítið annað hornauga til
Eggerts Ólafssonar, en við hefur
blasað af skáldahyllingu og sögu
spjöldum. Síðan heldur Berg-
sveinn með okkur austur um
sveitir Barðastrandarsýslu og kem
ur við á nokkrum merkisstöðum og
leggur síðan á Þingmannaheiði og
allt til Reykhóla með viðkomu í
Gufudal.
Eftir þetta bætir Bergsveinn
nokkru við um eyjar sínar, er
honum virðist hafa vérið vangert
áður og þurfa betri yfirferðar, og
ræðir nokkuð um Akureyjar,
Rauðseyjai. Rúfeyjar og Djúpeyj-
ar. Skal ekki um það fjöly.rt.
En þá kemur sá kafli bókarinn-
ar, sem mér þykir mestur fengur
að, en hann heitir Árstíðirnar i
eyjunum. Er þar lýst hverri árs-
tíð og sérkennum hennar í eyjun
um, áhrifum veðurfarsins á lífið,
sjó og land. Hann lýsir störfun
unum og viðbrögðum fólksins, svo
og siðum og venjum, er tengjast
ákveðnum tíðum og dögum, helg
um sem virkum. Frá þessu öllu
er sagt á svo skýran og alþýðlee
an hátl að myndirnar blasa við
manni. Hér er engin tilgerð í máli
eða lýsingum, heldur streymir frá
sögnin fram eins og jafnstreym á.
Mér finnst, að þessi kafli um árs-
tíðirnar í Breiðafjarðareyium séu
eitt hið bezta, sem Bergsveinn
hefur ritað. og hann verður síðar
Framhald á bls. 15.