Alþýðublaðið - 13.10.1988, Blaðsíða 3

a
t'Cl
73
V ;.V0#Y
yóoð ,
^nes^óftir
°8<^
eykia^kf
n>iliöar',Sjót>Urjn
Urnst; n
e//íó,
©/■
<5(9.

f " -»eð
,íe*/s,ö.'/"3swr‘i<'% sj^'b ""‘4 ,„'JklPií ">'M /),.,
£&** „,
eK3ð
<5^ ^

J^skS? thvS6* fS>m <rtPa r,
r<sjóf\ ahy”un ferA
■ ,°ð"'n JsS,ulaijy,nni f
Ur ^eð
. <*C^
nf0/os
Síi><"»f „H/ð/a°>
' ^ ðð SSt£»
^n,; ^
'5e/??ry
f>s>n,n
^ Stjór fr’
'bé
arr>tíð
&scs^BsmfíMmmímmB^^amBemesmaa
Regiubundinn sparnaður
og aðgæsia í Qármáium
komu Jónu og Hannesi vel
þegar þau stofnuðu heimili.
Þau lögðu reglubundið inn
hjá sparisjóðnum, nýttu
þau ávöxtunarkjör sem þar
bjóðast og gættu þess að
eiga fyrir hlutunum áður en
þeir voru keyptir. Þau hafa
því notið staðgreiðslu-
afsláttar og eru laus við
áhyggjur af gjalddögum.
SPARISJÓÐUR VÉLSTJÓRA
BOfíGARTUNI 18 SlUI 28577 — SÍOUUÚLA 18 SlUI 6852*4
Iðtínu
Fimmtudagur 13. október 1988
Að kveðja menn upp
Skoðanir Eggerts og Bjarna á móðurmálinu á 18du öld
íslensk tunga er í hættu
um þessar mundir, eða
a.m.k. vilja margir halda því
fram. Aðrir taka slíkt ekki
hátíðlega, halda þvi fram að
hún sé ekki í meiri hættu en
hún hefur veriö i gegnum tið-
ina. Hún hafi alla tíð verið
fleyguð erlendum málum,
einkum og sér í lagi dönsku
en ekki síður öðrum málum,
ensku nú í seinni tíð og svo
allskonar slettum á undan-
gengnum öldum. Á ferðum
sínum um landið á 18du öld
tóku þeir Eggert og Bjarni
saman stutta greinargerð um
þetta mál. Það sem þar kem-
ur fram er kannski ekki svo
ólikt þvi sem nú er rætt um
varðandi verndun tungunnar
og ást á henni í sinni hrein-
ustu mynd. Líkt og í dag er
það Suðurlandið sem talið
var verst en gefum þeim fé-
lögum orðið:
„Málið er hvergi á landinu
jafnbjagað og blandað
erlendum orðum og á Suður-
landi. Einkum er það blandað
þar orðum af latneskum upp-
runa, en einnig þýzkum og
frönskum oröum. Orsakir
þessa eru aöallega fjórar. í
fyrsta lagi verzlun Þjóðverja
fyrir siðaskiptin og á sið-
skiptatímanum. í öðru lagi
eru útlendingar þeir, sem
sezt hafa þar víða aö og ým-
ist haft umboð eða embætti
á hendi. Einnig hafa hinar
mörgu hafnir og verzlunar-
staðir í þessum landshluta
orkað á sama hátt, því að
þær eru einmitt þar, sem
bezt er aö stunda fiskveiðar
og fólkið því flest. í þriðja
lagi á Alþingi hér nokkra sök.
Margt manna sækir þangað,
bæöi bændur og lögréttu-
menn, einkum frá Suöurlandi.
Nú er það kunnugt, að mál
það, sem notað er við mál-
sóknir allar, hefir bjagazt
mjög á síðari tímum og tekin
hafa verið upp fjölmörg
erlend orð og talshættir. Al-
þýða manna skilur ekki orð
þessi, en telur sér þó sæmd í
að nota þau, einkum þó ungir
menn, þótt orðin og merking
þeirra sé öll afbökuð I með-
ferðinni. Fjórða og síðasta
orsökin verður rakin til latínu-
skólans ( Skálholti. Hefir
fjöldi erlendra orða og orö-
tækja borizt frá honum til al-
þýðu manna. Það er ekki að-
eins, að prestarnir skreýti
ræður sínar slíku orðaflúri,
heldþr hafa bændurnir lært
og læra stöðugt mikið af slik-
um órðum, þegar þeir, sem
títt er, koma í Skálholt, því að
þeir eru hnýsnir á hvers kon-
ar frðöleik. Nú á dögum gæt-
ir þessa þó minna, því að það
þykir óþarfi að nota latneska
talshætti, en hins vegar eru
þýzkar og franskar orðslettur
meira í tízku. Það lætur ann-
ars vel í eyrum útlendinga,
þegar bændur og aðrir
ólærðir menn varpa á þá
kveðju á latínu og segja:
Salve Domine, bonus dies,
bonus vesper, gratias, profi-
ciat, Dominus tecum, vale
o.s.frv. Prestar og lærðir
menn nota bæði þessa tals-
hætti og aðra slíka daglega,
ekki aðeins sunnanlands,
heldur einnig hvervettna ann-
ars staðar.“