Alþýðublaðið - 24.12.1988, Qupperneq 7

Laugardagur 24. desember 1988
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
skrifar
ALMANNAFRIÐUR A HELGIDÖGUM
Af og til kvikna umræður
um það hvort rétt sé að
breyta gildandi lögum um al-
mannafrið á helgidögum.
Löggjöf um helgidaga og
helgidagahald á sér langa
sögu en gildandi lög eru frá
árinu 1926. Kirkjuþing undan-
farinna ára hafa tekið þetta
mál til afgreiðslu og samið
hefur verið frumvarp til breyt-
inga á lögunum um helgi-
dagafrið af hálfu kirkjulaga-
nefndar. Nú hefur dómsmáia-
ráðherra lagt fram frumvarp á
Alþingi þar sem gert er ráð
fyrir ýmsum breytingum —
engum róttækum umskiptum
en breytingum þó.
Frumvarpið gerir ráð fyrir
að helgidagar verði hinir
sömu og verið hefur og engin
breyting verði á því hvaða
helgidagar verða áfram alfrið-
aðirallan sólarhringinn.
Þetta eru jóladagur, föstu-
dagurinn langi, páskadagur
og hvítasunnudagur.
Gildandi lög gera skylt að
halda almannafrið á timabil-
inu kl. 11-15 á öörum þeim
helgidögum en að framan
greinir þ.e. á annan dag jóla,
nýársdag, annan dag páska,
uppstigningardag, annan dag
hvltasunnu og alla sunnu-
daga. Frumvarpið gerir ráð
fyrir að friðun þessara daga
lengist og gildi frá kl. 10 til
Skv. frumvarpi kirkjumálaráðherra sem nú
liggur fyrir Alþingi er gert ráð fyrir
nokkrum breytingum á gildandi lögum um
helgidagafrið.
15. Þá er gert ráð fyrir að frið-
un laugardaga fyrir páska og
hvítasunnu eftir kl. 18 verði
felld niður.
HVAÐ MÁ 0G HVAÐ EKKI?
Skv. frumvarpinu er eftirfar-
andi starfsemi óheimil á
meðan helgidagafriður ríkir:
Opinbert skemmtanahald
eða sýningar. Þetta á einkum
við um dansskemmtanir, fjöl-
leikahús, revlusýningar, leik-
sýningar, ballettsýningar,
kvikmyndasýningar, söng-
skemmtanir, hljómleika og
dans- og fimleikasýningar. Þá
sé bannað að halda markaði
og vörusýningar, verslunar-
starfsemi og viðskipti. Einnig
skemmtanir þar sem happ-
drætti eða bingó eða svipuö
spil eru höfð um hönd.
Eftirfarandi starfsemi er
aftur á móti undanþegin
banni skv. frumvarpinu:
Lyfjabúöir og bensínsölur.
Enn fremur brauð- og mjólk-
urbúðir, blómasölur og sölu-
skálar á öðrum helgidögum
en þeim er almannafriður
skal ríkja allan sólarhringinn.
Þá verði heimilt að halda list-
sýningar og sýningar, sem
varða vísindi og almennt upp-
lýsingahlutverk. Slíkar sýn-
ingar má halda hvenær sem
er á helgidögum öðrum en
þeim þegar friður á að ríkja
allan sólarhringinn. Á þeim
dögum má aðeins halda slík-
ar sýningar eftir kl. 15 á dag-
inn. Þá má hafa listasöfn og
bókasöfn opin á ofangreind-
um tlmum.
Samkomur sem hafa list-
rænt gildi má skv. frumvarp-
inu halda eftir kl 15. alla
helgidaga og söngmót,
hljómlistarmót og hljómleika-
má halda eftir kl. 15 á hvlta-
sunnudegi.
íþróttamót og keppnir mega
fara fram á þeim helgidögum
þegar friður rikir á milli kl. 10
og 15 ef slfkt er nauðsynlegt
vegna tilhögunar móta. Hinu
sama gegnir um páskadag og
hvítasunnudag eftir kl. 15.
Gert er ráð fyrir þvl I frum-
varpinu að lögreglustjóri geti
ef sérstakar ástæður mæla
með, leyft samkomur og sýn-
Frumvarpið gerir enga breytingu á
þvi hvaða helgidagar verða áfram
alfriðaðir allan sólarhringinn.
ingar á þeim tíma sem helgi-
dagafriður á að rlkja.
SÖMU HELGIDAGAR
í greinargerð með frum-
varpinu er rætt um það sjón-
armiö hvort fækka ætti helgi-
dögum. Umræður hafa eink-
um snúist um afnám skír-
dags og uppstigningardags
en í greinargerðinni segir að
ekki sé sýnilegt að allur al-
menningur óski sllkrar breyt-
ingar og sú breyting mundi
FRÉTTASKÝRING
Friðrik Þór Guðmundsson
skrifar
örugglega sæta mikilli and-
spyrnu af hálfu kirkjunnar
manna.
Þá er bent á að ef fækka
ætti helgidögum, en ýmsir
atvinnurekendur hafa eins og
kunnugt er sett fram þann
boðskap, þá mætti búast við
aö launþegasamtökin risu
öndverð gegn því bæði frá
vinnuverndarsjónarmiði og af
kjaraástæðum. Það er enn-
fremur tekið fram að breyt-
ingar á reglum um lokunar-
tíma sölubúða mundu ugg-
laust mæta andstöðu af
hálfu samtaka verslunar- og
skrifstofumanna.
Sjónarmið höfunda frum-
varpsins er að laga lög og
reglur að viðhorfi almennings
og nútíma skemmtana- og
viðskiptaháttum án þess þó
að stíga stór skref til breyt-
inga. Helstar eru þær um
friðunartíma helgidaga og
svo er nákvæm upptaling á
þeirri starfsemi sem heimiluð
er eða bönnuð á helgidögum
nýmæli. Verði frumvarpið að
lögum eru því aðeins smá-
skref tekin til breytinga I
þessu efni og „almannafriður
á helgidögum" fær að ríkja
eftirleiðis sem hingað til. Við
skulum svo llka vona að al-
menningur sjái til þess að al-
mannafriöur rlki aðra daga
ársins.
MOLARNIR Á VEISLUBORDUNUM
ísland er aö mörgu leyti
undarlegt land. Við búum við
einhverjar mestu þjóðartekjur
á mann sem fyrir finnast.
Samt er eins og að það sé
ómöguiegt að stýra tekjunum
svo að vel fari: Góðæri snýst
upp i ofneyslu og verðbólgu
og þá er aldrei lagt fyrir til
mögru árana. Hallærið ýtir
einnig undir verðbólgu og
neyslan má helst ekki
minnka. Um þessar mundir er
neyslan í hámarki og enginn
getur skorist undan. Og þó.
Hinir efnuðu geta ávallt hald-
ið dýrleg jól, hinir efnaminni
geta frestað útgjöldunum um
einn til tvo mánuði. Hinir
efnaminnstu verða hins vegar
nauðugir viljugir að leita á
náðir hins opinbera og til
samtaka til að veita sér og
fjölskyldu sinni eitthvað
aukalega á hápunkti neyslu-
kapphlaupsins.
Við skulum ekki ræða það
hvernig jól eru haldin í þróun-
arlöndum. Við þurfum ekki
að leita langt yfir skammt til
að sjá að jólin eru ekki alls
staðar gnægtabrunnur hér á
landi. Og hverjir eru það þá
sem ekki geta tekið þátt í
neyslubrjálæðinu í tilefni
fæðingar Jesú Krists? „Það
er fjöldinn allur af fólki sem
hefur oröið til hliðar í lífs-
gæðakapphlaupinu" segir
Asmundur Stefánsson forseti
Alþýðusambandsins. „Ég
nefni einstæða foreldra, eink-
um mæður, með fjölskyldur
sínar sem búa við lágar tekj-
ur. Ég nefni hópa sem ekki
búa við fulla heilsu en eru
komnir töluvert yfir miðjan
alduren ná ekki fullum
vinnudegi. Ég nefni þá ellilíf-
eyrisþega sem ekki hafa
áunnið sér lífeyrisréttindi og
búa við tekjutrygginguna ein-
göngu. Og ég nefni barn-
margar fjölskyldur með lágar
tekjur. Þess fyrir utan er það
siðan utangarðsfólkið og
sjúkt fólk sem ekki er á
vinnumarkaðinum."
Félagsmálastofnanir lands-
ins veita daglega miklum
fjölda fólks ýmiss konar að-
stoð — nýlega hefur Alþýðu-
blaðið greint frá því að skjól-
stæðingar stofnunarinnar i
Reykjavík og fjölskyldur
þeirra telji um 6% borgarbúa
og fer fjölgandi. í jólamánuð-
inum grípur stofnunin síðan
til sérstakra ráðstafana. „Af
þessu er fyrst að nefna að
þeir sem eru á föstu framfæri
hjá okkur fá sérstakan jóla-
styrk í desember, sem nemur
25% ofan á hinn almenna
styrk. Þetta þýðir til dæmis
hjá einstæðu foreldri með
2-3 börn upphæð á bilinu
10-15 þúsund króna. Viö vit-
um að hjá mörgu fólki getur
þessi jólastyrkur skipt sköp-
um varðandi það að kaupa
inn mat til hátíðarbrigðá'
segirSveinn Ragnarsson
félagsmálastjórri Félags-
málastofnunar Reykjavíkur.
„Þess fyrir utan má nefna að
við rekum gistirýmið okkar
við Þingholtsstræti öðru vísi
en á öðrum tímum, þegar
það er aðallega náttstaður
heimilislausra. Um jólin fær
fólkið að vera þar lengur en
ella, við erum örlátari á mat
og aðbúnað. Um jólin eru
þarna 10-16 manns í húsnæði
sem rúmar mest 18 manns."
Allt frá 1959 hafa samtökin
Vernd verið með sérstaka
jólasamkomu fyrir skjólstæö-
inga sína, nú orðið t húsnæði
Slysavarnarfélagsins. Á að-
fangadag er opnaö þar klukk-
an 14 og veittar kaffi og kök-
ur klukkan 15, siðan er hátíð-
armatur klukkan 18, helgi-
stund síðar um kvöldið og
pökkum útdeilt eftir það.
„Það er jólanefnd okkar sem
aðallega vinnur þetta og þá í
sjálfboðavinnu. Allur kostn-
aður er gefinn af fyrirtækjum
og einstaklingum, mest hin-
um sömu ár eftir ár. Vernd
sendir að auki jólapakka I öll
fangelsi landsins og sér
einnig um pakkasendingar
frá Aðventistum og Hjálp-
ræöishernum. Við eigum
góða samvinnu við Félags-
málastofnun, en þó kemur
fyrir að við þurfum að veita
neyðaraðstoð. í okkar starfi
blasir við að neyðin er stærst
þar sem menn hafa lent í víni
og lyfjum, þar af fólk sem á
sínar fjölskyldur og auðvitað
er neyðin sárust þegar hátið-
arhöld eru annars vegar“
segir Jóna Gróa Sigurðar-
dóttir formaður samtakanna.
Við sjáum kannski ekki
betlara á götum úti eða
hungruð börn selja eldspýtur.
Hitt skulum við hafa hugfast
um iólin (og aðrar stundir)
þegar neyslubrjálæöið er í há-
marki og vambirnar eru kýldar
út til hins ýtrasta, að þrátt fyrir
að ísland eigi gnægð auðs og
gæðaertil fullt af fólki sem án
sérstakrar aðstoóar yrði að
gera sér að góðu að hirða
molana sem falla af veislu-
borðunum. Gleðileg jól.