Alþýðublaðið - 08.04.1989, Blaðsíða 3

’ Lá'ugardagur' 8. apríl 1989
3
FRÉTTASKÝRING
BSRB og ríkið
Samdist
Samningar tókust með BSRB og ríkinu í gær-
nótt.
Trygging BSRB fyrir því að samningurinn haldi
er viljayfirlýsing ríkisstjórnarinnar um verð-
lagsaðhald. Samningurinn er ekki umfram for-
sendur fjárlaga og endurskoðaða þjóðhagsspá
að mati fjármálaráðuneytisins.
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
eftir næturfund
Fyrsta undirskrift
nýrra manna
Þegar samningafundi
lauk í gærmorgun kom Ól-
afur Ragnar Grímsson í
hús, i aðalstöðvum BSRB
við Grettisgötu, tók samn-
ingsdrögin með sér og fór
aftur á ríkisstjórnarfund.
Þar var samningurinn end-
anlega samþykktur af
hálfu ríkisvaldsins. Ólafur
kom síðan aftur í hús
BSRB á tólfta tímanum og
eftir nokkra stund settust
formaður BSRB, Ög-
mundur Jónasson, og Ól-
afur Ragnar niður ásamt
samninganefndum BSRB
og samninganefnd ríkisins
og undirrituðu samning-
inn. Þar með höfðu þeir
báðir undirritað sína fyrstu
samninga, Ögmundur sem
verkalýðsforingi og Ólafur
sem fjármálaráðherra.
Fjármálaráðherra skrifaði
að auki undir þrjár yfirlýs-
ingar fyrir hönd ríkis-
stjórnarinnar.
Viljayfírlýsingar
rikisstjórnarinnar
í fyrsta lagi um félags-
og velferðarmál þar sem
ríkisstjórnin lýsir sig reiðu-
búna til að taka upp við-
ræður við BSRB um leiðir
til að bæta lífskjör al-
mennings og styrkja vel-
ferðarkerfið. Aðilar skulu
vinna sameiginlega að
stefnumótun, vinnu skal
verða lokið fyrir 20. októ-
ber og þau atriði sem heyra
undir löggjafarvaldið legg-
ur ríkisstjórnin fyrir Al-
þingi í byrjun þings að
hausti. í öðru lagi yfirlýs-
ingu um verðlagsmál þar
sem segir að ríkisstjórnin
og BSRB séu sammála um
að sporna eins og frekast er
unnt við verðhækkunum á
samningstímanum. Verð-
stöðvun verður sett á opin-
bera þjónustu, niður-
greiðslur á landbúnaðaraf-
urðir auknar, auk þess sem
haft verður strangt eftirlit
með fyrirtækjum sem ráða
verðmyndun á markaði í
skjóli einokunar. A tveggja
mánaða fresti verður farið
yfir þróunina í verðlags-
málum og rætt um aðgerð-
ir sem stuðla að því að
grundvöllur kjarasamn-
inga haldist. í þriðja lagi
yfirlýsing ríkisstjórnarinn-
ar um að 15 milljónum
króna verði varið til skóg-
ræktar og landgræðslu og
atvinnumöguleikar ungs
fólks í sumar þar með
auknir.
Samningurinn
Innihaldi samningsins
má skipta í fjóra hluta:
1) Beinar kauphækkanir:
Laun hækka þrisvar á
samningstímabilinu, fyrst
um 2.000 kr. 1. apríl, aftur
um 1.500 kr. 1. september
og um 1.000 kr. frá 1. nóv-
ember.
2) Orlofsuppbót: 1. júní
fær hver starfsmaður
greidda sérstaka orlofs-
uppbót að upphæð 6.500
kr. er miðast við fullt starf
næstliðið orlofsár. Greitt
skal hlutfallslega fyrir
hluta úr starfi.
3) Launaflokkatilfærslur: í
stað þess að reikna starfs-
aldurshækkanir sam-
kvæmt almennri venju er
nú miðað við lífaldur.
Þannig reiknast launaþrep
samkvæmt Iífaldri, 1. þrep
er við 16 ára aldur, 2. þrep
við 17 ára aldur og svo
áfram. 8. þrep verður við
36 ára aldur. Til þess að
menn fái þessar þrepa-
hækkanir þurfa þeir að
vera í ákveðnum launa-
flokkum innan BSRB,
þeim lægstu, og kemur
þetta því einkum láglauna-
fólki til góða.
4) Desemberuppbót:
Starfsmaður í fullu starfi
skal fá greidda persónu-
uppbót 1. desember ár
hvert skv. ákveðnum
launaflokki. í reynd er
þarna um að ræða hækkun
á desemberuppbót úr
18.000 í 21.000 krónur. Þeir
sem stunda hlutastörf fá
greitt til samræmis við
starfshlutfall/starfstíma.
Áhrif samningsins
miðað við forsendur
fjárlaga
Fjármálaráðuneytið
hefur reiknað út áhrif
kjarasamningsins á nokkr-
ar helstu hagstærðir, mið-
að við forsendur fjárlaga
og endurskoðaða fjárhags-
áætlun. Samkvæmt út-
reikningum fjármálaráðu-
neytisins er launahækkun
dagvinnulauna á samn-
ingstímanum 7%, en á ár-
inu 1989 öllu samsvarar
hún 8,3%. Báðar þessar
tölur eru 0,9% umfram
það sem áætlað var á fjár-
lögum. í kjölfar samnings-
ins reiknast fjármálaráðu-
neytinu til að hækkun
heildarlauna í landinu að
meðaltali frá ’88—9 verði
1%, hækkun á framfærslu-
vístitölu og kaupmáttur
dagvinnulauna haldist
óbreytt lrá því sem miðað
var við i endurskoðaðri
þjóðhagsáætlun fyrir árið í
ár.
Ögmundur Jónasson talar yfir félagsmönnum sinum, skömmu áður en samningar voru
undirrifaðir. Ræða Ögmundar fékk góðar undirtektir. Greinilegt að þar er á ferðinni sterkur
foringi í launþegahreyfingunni A-mynd/E.OI.
ASI eltir BSRB en
BHMR fer eigin leiðir
Eftir að samningar BSRB og ríkisins eru i
höfn vakna ýmsar spurningar. í fyrsta lagi
hvaða áhrif þeir samningar hafa á ýmsar hag-
stærðir í þjóðfélaginu, í öðru lagi hvernig aðrar
samingaviðræður munu litast af þeim samningi
sem nú er undirskrifaður. Með öðrum orðum:
Hvaða áhrif hefur BSRB-samningurinn á samn-
inga ASÍ og VSi annarsvegar, BHMR og ríkisins
hinsvegar?
EFTIR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BHMR veldur rikinu
vandræðum
Síðla fimmtudagskvölds
hélt samninganefnd
BHMR á fund ríkisins. Á
þeim fundi var ekki búist
við að mikið gerðist, þar
sem ljóst var að rikið var
ekki tilbúið að fallast á
neitt af því sem BHMR
vildi ná fram. Deiluaðilar
höfðu gert ítrekaðar til-
raunir til að ná samningi
áður en verkfallið skall á,
en það gekk ekki. Ríkið
kom þá fram með um-
ræðugrundvöll, sem
BHMR leit á sent ágætan
til síns brúks en skoðaði
hann aldrei sem neinskon-
ar tilboð sem til stæði að
játa eða neita. Páll Hall-
dórsson, formaður
BHMR, sagði við Alþýðu-
blaðið á fimmtudaginn, að
BSRB-samningarnir
myndu ekki vera fordæmi
fyrir BHMR, félagið væri
með sjálfstæða kröfugerð
og ætlaði sér að semja sig
niður á lausn. Ekki bara að
skrifa undir samninga sem
aðrir gerðu.
BHMR engu nær_______
samkomulagi?
BHMR kom öllum á
óvart þegar félagið lagði
frarn nýtt samningstilboð á
fundinum á fimmtudags-
kvöldið. Reyndar heldur
félagið fast við meginkröfu
sína um markaðslaun.
Hinsvegar var þarna kom-
in ný útfærsla á samningi
sem átti að gilda til þriggja
ára. Semsagt alveg nýtt
hljóð í strokkinn í þessari
samningalotu. Þó verður
þess að geta að BHMR hef-
ur aldrei verið ginnkeypt
fyrir skammtímasamningi,
skammtímasamningsins
vegna. Hafa forráðantenn
félagsins marglýst því yfir
að samningstíminn eigi að
vera niðurstaða þess
árangurs sem næst og að
átök um kaup og kjör séu
til Iítils út af samningi sem
aðeins gildi í stuttan tíma.
Lagt var til að samið yrði
frá 1. janúar þessa árs til
31. desember 1991. í hug-
myndinni var gert ráð fyrir
rauðum strikum á þriggja
mánaða fresti með endur-
skoðunar- og uppsagnar-
fresti. Endurskoðun á
náms- og starfsmatskerfi,
lágmarkslaun félaga innan
BHMR verði hækkuð
verulega, prófaldurskerfi
verði endurbætt, endur-
menntunarkerfi aukið og
bætt, auk nokkurra atriða
sem BHMR telur ekki
samningsatriði og má þar
nefna ýmis reglugerðar-
ákvæði, lifeyrissjóðsmál,
fullan samnings- og verk-
fallsrétt.
Ríkið tók hugmyndirnar
með sér af fundinum með
BHMR og vildi skoða nán-
ar. Það má hinsvegar vera
ljóst að rikið getur ekki
gengið að þessu með
nokkrum hætti. Vill ekki
gera það. BSRB-leiðin er
hugleikin ríkisstjórninni
og beint og óbeint er verið
að knýja BHMR til að fara
hana: Ólafur Ragnar
Grimsson, fjárntálaráð-
herra: „Það liggur í hlutar-
ins eðli að við munum í
þeim samningum sem við
gerum taka mið af þeim
samningi sem þegar hefur
verið gerður. Því var lýst
yfir að okkar hálfu að við
vildum fylgja launastefnu
sem eykur launajöfnuð.
Það var aldrei til í dæminu
að þeir sem hefðu hærri
launin fengju meira.“
ASÍ frumkvæðis- og
forystulaus samtök
Hjá ASÍ og VSÍ standa
málin þannig að ekkert
verður fundað yfir helgina,
eftir því sem Alþýðublaðið
kemst næst. ÁSÍ-menn
liafa lýst því yfir að þeir
vilji jafnmikið og BSRB.
VSÍ hefur hingað til þver-
neitað öllu og í samtali við
Alþýðublaðið á fimmtu-
daginn sagði Þórarinn V.
Þórarinsson að slikar
hækkanir gengju ekki.
Fyrirtækin væru að berjast
við að halda lífi, gætu ekki
hækkað laun.
ASÍ er frumkvæðislaust
og íörystulaust í þessari
samningalotu. Guðmund-
ur J. Guðmundsson og fé-
lagar áttu ákveðið
frumkvæði á tímabili, þeg-
ar þeir settu fram hug-
myndina um 40 daga
samkomulagið. VSÍ hafn-
aði þeirri leið strax. Þar
með var ASÍ dæmt til að
bíða eftir BSRB. Og enn er
ekki séð að það skili ASÍ
neinu að bíða eftir BSRB,
þvi VSÍ er þvert um geð það
samkomulag sem BSRB
hefur gert. Ásmundur
Stefánsson, forseti ASÍ,
sagði við Alþýðublaðið á
fimmtudaginn að hann s:æi
ekki hvernig VSÍ gæti
neitað sömu hækkunum til
ASÍ og BSRB fékk. Víst er
hinsvegar að þessi vissa
forseta ASÍ dugar skammt.
Ögmundur og Páll
sterkir______________
Á meðan ASÍ er forystu-
og frumkvæðislaust verður
ekki sagt hið sama um
samtök Iaunamanna í op-
inberri þjónustu. Ög-
mundur Jónasson,
formaður BSRB, hefur
komið mjög sterkur út úr
þessum samningum. Hann
lýsti því yfir þegar hann
kom til BSRB að hann ætl-
aði sér ekki að drottna og
deila, heldur væri hann
grasrótarmaður. Þetta
telja menn sannað, eftir að
Einar Ólafsson, forntaður
Starfsmannafélags ríkis-
stofnana, lagði fram fyrstu
tillöguna um krónutölu-
hækkun fyrir páska. Til-
laga sent kom skriðunni af
stað. Ögmundur hlustaði á
grasrótina og út úr því kom
samningur sem hann sagði
sjálfur að væri réttur
samningur á réttum tíma.
Páll Halldórsson, formað-
ur BHMR, þykir söntuleið-
is hafa sannað sig mjög vel
í þessari baráttu. Heimildir
Alþýðublaðsins innan
stjórnkerfisins segja að
ríkið hafi í raun vanmetið
styrk Páls Halldórssonar
og þann breiða stuðning
sem hann hefur hjá félög-
um sínum. Eftir því sem
heimiidir Alþýðublaðsins
herma ætlaði ríkið sér að
persónugera tregðu
BHMR i Páli Halldórs-
syni, en fataðist heldur þar.
Þetta vanmat kann að
reynast ríkinu dýrt.
Óvissa. með
framhaidið
Fjármálaráðuneytið
hefur gefið út sitt mat á því
hvað samningur BSRB
þýðir fyrir ýmsar stærðir í
hagkerfinu. Ljóst er að
fjármálaráðherrann er
ánægður með samninginn.
Hinsvegar er margt óljóst.
VSÍ vill gengisfellingu fyrir
sjávarútveginn, en BSRB
telur sig hafa tryggingu fyr-
ir því að gengið verði ekki
fellt. Fjármálaráðherra tók
skýrt frant í samtali við Al-
þýðublaðið í gær að það
þýddi ekki fyrir atvinnu-
rekendur að hlaupa i fang
ríkisins til að fá það til að
baktryggja samninga. Þór-
arinn V. hefur sagt við AI-
þýðublaðið að VSÍ vildi
ræða skattalækkanir til
fyrirtækja. Gengið getur
hinsvegar haft úrslitaáhrif
á hvort samningar halda,
ekki síður en verðlagsað-
hald. í gær, skömmu eftir
undirskrift samnings
BSRB og ríkisins, hækkaði
bensínið t.d. Að vísu minna
en farið var frant á. Og
menn velta fyrir sér hvað
gerist í haust þegar samn-
ingistímabilinu lýkur:
Verður þá sprenging og
hækkanir rjúka upp úr öllu
valdi? Hinu má svo ekki
gleyma að haldi verðlags-
eftirlitið vel, þá hefur
BSRB fært öllum launa-
mönnum umtalsverða
kjarabót.
Mat á samningnum
sjálfum er hinsvegar erfitt,
rnenn sem Alþýðublaðið
hafði samband við voru á
báðum áttum, sumir telja
að samningurinn skili ekki
einu sinni kaupmætti síð-
asta árs, hvað þá að hann
vinni upp þá kjararýrnun
sem orðið hefur á þessu
ári. En um þetta eru menn
ekki á eitt sáttir og Ög-
mundur Jónasson sagði að
þessi samningur væri það
besta sem náðst gæti við
þessar aðstæður.