Alþýðublaðið - 19.07.1989, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 19. júlí 1989
5
UMRÆÐA
„Atburðirnir undan Norður-Noregi að undanförnu sanna svo ekki verður um villst, hve fast eftir frumkvæði Jóns Baldvins Hannibalssonar utanrikisráðherra um afvopnun á og
mikilvægt það er að héðan sé haldið uppi öflugu eftiriit með ferðum sovéska flotans á is- i höfunum,“ skrifar Eiður Guðnason alþingismaður m.a. i umræðugrein sinni.
lenskum hafsvæðum og ekki síður undirstrika þeir nauðsyn þess að íslendingar fylgi nú
ÖTÍÐINDIÚR
NORÐURHÖFUM
Ólánið heldur áfram að elta kafbátaflota Sovétmanna.
Þrisvar sinnum á þremur mánuðum hafa sovéskir kafbátar
hafnað í heimsfréttum vegna slysa og óhappa á hafsvæð-
unum við Norður-Noreg. Þetta er okkur íslendingum ekki
aðeins umhugsunarefni heldur og aivarlegt áhyggjuefni,
og beinir huganum að þvi hve brýnt er að vinna tillögum
um afvopnun i höfunum fylgi og skilning. Þvi er það vel,
sem fram hefur komið í fréttum að utanríkisráðherra
hyggst nú fylgja tilögum sinum á þeim vettvangi eftir með
vaxandi þunga. Ekki þarf að efast um að þjóðin stendur
þar að baki honum.
Það er í rauninni fleira en eitt
og fleira en tvennt, sem gerir þessi
tíðindi af norðurhjara áhyggju-
samleg.
Kjarnorkukafbátar eru ekki
einungis hættulegir vegna þess að
þeirbera kjarnorkuvopn. Þeireru
ekki síður hættulegir vegna þess
að orkuvaki aflvélanna er kjarna-
kljúfur. Þaðan stafar hættan á
friðartímum ekki síst. Margt
bendir til, og það hafa sovéskir
flotaforingjar nýlega viðurkennt í
sjaldgæfri sjálfsgagnrýni, að ekki
aðeins viðhaldi heldur og þjálfun
sovéskra sjóliða til að fást við
þennan flókna búnað sé verulega
ábótavant. Sérfræðingar NATO-
ríkja bentu raunar á þetta fyrir
löngu, en þeim var tæplega trúað.
Nú er komið í ljós að þetta er rétt.
Nauðsyn eftirlits______________
Þorri sovéska kafbátaflotans á
sér heimahöfn í víghreiðrinu á
Kólaskaga. Þessvegna eru ferðir
þeirra svo tíðar um hafsvæðin við
Norður-Noreg. Þar verða þeir að
sigla heiman og heim. Það er því
ekki að ófyrirsynju að Norðmenn
fylgjast gjörla með því sem gerist
á þessum hafsvæðum.
Þetta leiðir hugann að því, aó
allar fyrstu fregnir um þessi slys
og óhöpp um borð í sovéskum
kafbátum hefur heimurinn fengið
frá norskum stjórnvöldum. Yfir-
völd í Sovétríkjunum hafa ekki
opnað munninn um þessi mál fyrr
en eftir dúk og disk og þá jafnvel
orðið margsaga um málavöxtu.
Athygli vekur líka að sovéskum
kafbátaforingjum er, eftir því sem
fréttir herma, bannað að senda út
alþjóðlegt neyðarkall og bannað
að þiggja hjálp eða aðstoð ann-
arra þjóða. Virðist þar engu
breyta hvort mannslíf eru í húfi
eða hætta á nýju Chernobyl í haf-
inu.
Sú staðreynd að allar fréttir um
þessi þrjú slys hafa komið frá
Noregi er auðvitað bein afleiðing
þess að á hafsvæðunum norður af
Noregi halda Norðmenn uppi öfl-
ugu gæzlu- og eftirlitsstarfi bæði
úr lofti og á sjó. Þess vegna hefur
umheimurinn svo fljótt fengið
fregnir af þessum atburðunt, sem
Sovétmenn hefðu svo fegnir viljað
láta liggja í þagnargildi.
Nýtt mikilvægi___________________
Það er á allra vitorði, sem um
þessi mál hugsa, að ferðir
sovéskra kafbáta eru tíðar hér við
land. Örugglega ekki eins tíðar og
við Norður-Noreg, en tíðar samt.
Bæði eiga þeir hér leið um, og eins
er næsta öruggt að þeir sinna
varðstöðu á ákveðnum stöðum á
íslenska landgrunninu. Hér fara
auðvitað einnig um kafbátar ann-
arra þjóða.
Þessvegna skiptir það öryggi
okkar miklu að héðan er haldið
uppi öflugu eftirlitsstarfi og
gæsluflugi til þess meðal annars
að fylgjast með ferðum sovéskra
kafbáta á hafsvæðunum um-
hverfis landið. Auðvitað kemur
slíkt eftirlit ekki í veg fyrir slys, en
það er hinsvegar nokkur trygging
fyrir því að vitneskja berst fljótt
til réttra aðila ef út af ber. Enginn
þarf þess að vænta að sovésk
stjórnvöld yrðu haldin meiri frá-
sagnargleði um óhöpp eða slys
hér við land en reynslan frá
Noregi hefur sýnt. Þessi þáttur í
starfi eftirlits- og varnarstöðvar-
innar á Miðnesheiði hefur verið
mjög vanmetinn til þessa, en kaf-
bátaslysin við Noreg gera það
örugglega að verkum að menn
verða að skoða þá starfsemi sem
rekin er frá Keflavíkurfluavelli í
nýju ljósi. Hún hefuröðlast nýtt
mikilvægi.
Furðufugl frá Ástraliu________
Fyrir skömmu var hér áströlsk
kona á ferð í gestaboði Kvenna-
listans. Hún flutti mál sitt með
býsna sérkennilegum hætti. Hún
líkti Gorbachev sovétleiðtoga við
Jesúm Krist og margendurtók í al-
þjóðareyru að Margrét Thatcher
væri ekki kona. Helen Caldicott
heitir þessi furðufugl. Hún var
sviðsvön og flutti mál sitt með
sannfæringarkrafti og tilþrifum
bandarískra sjónvarpsprédikara,
sem höndlað hafa sannleikann
eina og hafa einfaldar lausnir á
öllum heimsins vanda. Öndverðar
skoðanir, hvað þá rök, eiga ekki
upp á pallborðið hjá slíku fólki.
Það hefur byggt um sig skotheld-
an múr og lifir sælt í sinni trú þar
fyrir innan, meðan fáfróður lýð-
urinn veður í villu og svíma.
Það var á málflutningi þessa
gests að heyra, að allur vandi væri
leystur, ef Islendingar segðu sig úr
NATO og sendu varnarliðið burt.
Svo einfalt var það mál.
Helen Caldicott er áreiðanlega
enginn einfeldingur. En hún tal-
aði eins og hún væri það. Og það
sem meira er: Hún talaði eins og
öll íslenska þjóðin væri saman-
safn einfeldninga. Öll hennar orð-
ræða var með þeim endemum að
jafnvel ýmsum úr hópi gestgjaf-
anna mun hafa þótt nóg um.
Frábiðjum okkur leiðsögn
af þessu tagi___________________
Við þurfum ekki á að halda
leiðsögn farandprédikara á borð
við þessa áströlsku konu við mót-
un íslenskrar utanríkisstefnu.
Atburðirnir undan Norður-
Noregi að undanförnu sanna svo
ekki verður um villst hve mikil-
vægt það er að héðan sé haldið
uppi öflugu eftirliti með ferðum
sovéska flotans á íslenskum haf-
svæðum og ekki síður undirstrika
þeir nauðsyn þess að íslendingar
fylgi nú fast eftir fruntkvæði Jóns
Baldvins Hannibalssonar utan-
ríkisráðherra um afvopnun á og i
höfunum. Urn það ætti ekki að
þurfa að deila.
Eiður Guðnason
alþingismaður
skrifar